ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Mar. 7, 2025
Dear Chief Acosta,
Ang apo namin na apat na taong gulang ay anak sa pagkadalaga ng unica hija namin. Makalipas ang ilang buwan pagkaraang mamatay ang anak namin ay biglang nagpakita ang ama ng apo namin at gusto siyang kunin. Ayaw naming pumayag sapagkat nangangamba kami sa maaaring maging kalagayan niya dahil ayon sa nabalitaan namin ay may bisyo at walang permanenteng trabaho ang kanyang ama. May karapatan ba kami sa kustodiya sa aming apo? — Dolly
Dear Dolly,
Bilang mga lolo’t lola, kayo ay may karapatan sa kustodiya ng apo ninyo. Ang kalagayan niya ay maituturing na isang hindi lehitimong (nonmarital) anak sapagkat hindi kasal ang kanyang mga magulang. Bilang hindi lehitimong anak, ang “parental authority” ay eksklusibong ipinagkakaloob ng batas sa kanyang ina. Dahil sa pagpanaw ng kanyang ina, bagaman nariyan ang kanyang bayolohikal na ama, ang nabanggit na otoridad ay malilipat sa kanyang mga lolo’t lola, sang-ayon sa Artikulo 214 at 216 ng Family Code of the Philippines. Kaugnay nito, sa kasong Spouses Magdalino Gabun and Carol Gabun, Nora A. Lopez, and Marcelino Alfonso vs Winston Clark Stolk, Sr. (G.R. No. 234660, June 26, 2023), sa panulat ni Honorable Associate Justice Antonio Kho, Jr., ipinaliwanag ng Kataas-taasang Hukuman ang konsepto at aplikasyon ng substitute parental authority:
“Substitute parental authority is granted to the grandparents or the specified persons only in case of death, absence, or unsuitability of both parents. Thus, in situations where only one parent dies, is absent, or found unsuitable, Articles 214 and 216 would find no application.
It must be clarified, however, that the foregoing interpretation finds application only in situations where the father and mother jointly exercise parental authority over the persons of their common children as provided under Article 211 of the Family Code. Where, however, the parental authority is granted solely to the mother as in the case of illegitimate children, the substitute parental authority shall be exercised by the grandparents or the specified persons as provided under Article 214 and 216 of the Family Code, in case of the mother’s death, absence, or unsuitability. Indeed, to read otherwise would effectively permit circumvention of the legislative intent to grant sole parental authority to the mother with respect to their illegitimate children.
Nonetheless, the foregoing clarification should not be understood to disqualify the father of illegitimate children automatically and absolutely from exercising substitute parental authority in case of the death, absence, or unsuitability of the mother. Indeed, case law in fact recognized that the father of an illegitimate child may exercise substitute parental authority and be given custody in situations where he is the “child’s actual custodian,” as provided under Article 216 of the Family Code. Ultimately, in all questions involving the care and custody of minors, it is axiomatic that their welfare and well-being is always the paramount consideration.”
Sa kalagayan ninyo bilang lolo’t lola, ang substitute parental authority ay naisakatuparan sa pagkamatay ng inyong unica hija, na siyang may eksklusibong parental authority sa apo ninyo. Kasama sa naturang karapatan ang kustodiya at pag-iingat sa apo ninyo.
Ang pagiging bayolohikal na ama lamang ay hindi sapat na dahilan para mabawi niya ang pag-iingat sa kanyang anak lalo na kung ang bata ay hindi lehitimo. Bukod dito, tulad ng ipinaliwanag ng Korte Suprema, palaging ang pinakamabuti sa bata ang kinukonsidera sa pagtukoy kung sino ang dapat magkaroon ng karapatan sa kustodiya. Gaya ng nabanggit mo, ang ama ng apo ninyo ay may bisyo at walang permanenteng trabaho, kaya ang mga nabanggit ay magpapakita na ang pananatili ng kustodiya sa inyo ng inyong apo ay para sa kanyang ikabubuti.
Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.
Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.
Comentarios