ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | Jan. 26, 2025
Madalas tayong tanungin kung naiintindihan natin ang bahagi sa Saligang Batas tungkol sa ‘Separation of Church and State.’
Tanong natin, “Bakit po ninyo ako tinatanong?” Sagot naman ng nagtatanong, “Kasi po parang hindi ninyo alam na merong probisyon na ipinagbabawal ang mga pari na tulad ninyo na makialam sa pulitika.”
Marahan naman nating sasagutin ang nagtatanong, “Alam natin ang tinutukoy ninyong probisyon sa Konstitusyon tungkol sa ‘pagkakahiwalay ng Estado at Simbahan.’ At alam ko rin ang ibig sabihin ng paghihiwalay na ito. Hindi pinagbabawalan ang mga pari na magsalita tungkol sa pulitika, maging pabor o laban sa partikular na aspeto nito. Ang probisyon ay hindi tungkol sa mga simbahan kundi tungkol sa Estado na dapat hindi pumabor o lumaban sa anumang simbahan bilang pagkilala sa batayang prinsipyo ng ‘kalayaan ng pagsamba’.”
Pinagbabawalang paboran ng pamahalaan ang anumang relihiyon o simbahan. Pinagbabawalan ding labanan, gipitin, pahirapan ang anumang relihiyon. Sa totoo lang, tungkulin ng Estado na protektahan ang bawat relihiyon o simbahan para malaya at makabuluhan ng mga itong maitaguyod ang kanilang paniniwala. Kaya nagpapasalamat kaming mga taong simbahan na naninindigan para sa dangal at karapatan ng tao at kalikasan dahil dapat protektado kami ng batas sa aming espirituwal at moral na tungkulin.
Napakalinaw ng prinsipyong ito sa nangyari noong nakaraang Martes sa ibinigay na sermon ni Rt. Rev. Mariann Budde sa “Interfaith Service” sa Washington National Cathedral. Inagurasyon ni US President Donald Trump bilang pangulo ng Estados Unidos noong Lunes at tradisyon ang pagdalo ng nahalal na pangulo at bise presidente sa “Interfaith Service” sa Washington National Cathedral sa kasunod na araw.
Nang pinaghahandaan ni Bishop Mariann Budde ng Episcopal Church ang kanyang sermon, meron siyang tatlong prinsipyong piniling palawigin bilang mahahalagang sangkap ng pagkakaisa, ang pagkilala sa likas na dangal ng bawat tao, katapatan at kababaang-loob. Ngunit nang pinanood ni Bishop Budde ang inagurasyon ni Trump at nakita niya ang mga nilagdaang executive orders (EO) nito, nakita niyang kailangan ang pang-apat na prinsipyo. Kailangan ang prinsipyo ng ‘habag’ o ‘awa’. Ito ang mahalagang bahagi ng sermon ni Bishop Budde:
“In the name of our God, I ask you to have mercy upon the people in our country who are scared now. There are gay, lesbian and transgender children in both Democratic, Republican and Independent families who fear for their lives.”
Nakiusap din siya sa ngalan ng mga nanganganib na ma-deport, tulad ng mga Pinoy na walang dokumento at ng mga “bakwit” galing sa iba’t ibang bansa.
Bagama’t hayagang pagsalag sa mga nilagdaang EO ni Trump ang sermon ni Bishop Budde, buong galang at hinahon niya itong inilahad. Walang angas, galit kundi pakiusap sa isang makapangyarihang pinuno sa ngalan ng mga mahihina at maliliit na nanganganib na maapektuhan. Sa Amerika nangyari ang pagsasalita ng isang obispo sa harapan ng presidente. Kung mangyayari ito sa ating bansa, paulit-ulit na namang maririnig ang reklamo ng ilan tungkol sa naturang pagbabawal sa mga taong simbahan na makialam sa pulitika.
Tingnan nga natin ang sinasabi sa Article II, Section 6: “The separation of Church and State shall be inviolable and, no law shall be made respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof.”
Sinasabi sa naturang artikulo at section na ang “Pagkahiwalay ng Simbahan at Estado ay hindi mababali at walang pahihintulutang batas na sumusuporta sa pagtatatag ng isang relihiyon o sa pagbabawal ng pangalawa.”
Kinakailangang unawain nang maayos ng mga kasapi ng mga simbahan at ng mga karaniwang mamamayan ang batas na ito at higit pa ay kumilos tulad ni Bishop Budde sa pagsulong ng mga prinsipyo o pananaw na nagtatanggol ng mga batayang dangal at karapatan ng bawat mamamayan. Bahagi lang ng tungkuling moral at espirituwal ng bawat kasapi ng mga simbahan na ipagtanggol ang maliliit at mahihina na karaniwang
walang tinig at kung magsasalita o maninindigan man ay hindi pinakikinggan.
Tumabo ng maraming puna at batikos si Bishop Budde ngunit ngumiti lang ito at nagpaliwanag sa mga sumusuporta at naniniwala sa kanya. Nanawagan lang si Bishop Budde para sa pagkakaisa subalit nilinaw niya ang mga kongkretong maaaring gawin ng bumalik na presidente sa kabila ng kanyang mga babala. Nawa’y hindi mawala ang awa at habag sa ating bansa.
Dagdag pa ni Bishop Budde, “I think it’s all of us, you know. I think it’is not about me. It’s about the kind of country we are called to be. And that’s what I did my best to try and speak to, to present an alternative to the culture of contempt…”
Dalawang mundo ang nagtatagisan, ang mundo ng kapangyarihan at kasaganahan, at ang mundo ng paglilingkod at pagbabahaginan.
Nilinaw ni Bishop Budde sa mga makapangyarihan na huwag mabulag at sumamba sa mga sandata ng unang mundo. Maaari pa ring gamitin at gawing bahagi ng pamumuno ang paglilingkod na may habag at awa. Amen!
Comments