ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Jan. 29, 2025
Nitong Martes, ika-28 ng Enero, ay Data Privacy Day sa mahigit limampung mga bansa.
Unang naitatag ang taunang kaganapang ito sa Europa noong 2007, na sinundan ng Amerika noong 2009.
Mahigit isang dekada na rin nang maisabatas ang Data Privacy Act of 2012 at ang pagkakatatag ng tagapangasiwa’t tagapatupad nito, ang National Privacy Commission (NPC) na sangay ng Kagawaran ng Teknolohiyang Pang-Impormasyon at Komunikasyon o Department of Information and Communications Technology.
Alinsunod sa Data Privacy Act, ang walong karapatan natin bilang hinihingian ng personal na datos ay: ang karapatan na mabigyan ng sapat na kaalaman bago kumunsinte sa pagpapakalap ng datos; na makuha o maberipika ang naibahaging impormasyon; na tumutol at hindi mapilitan sa pagbibigay ng datos; na maipabura o maipaharang ang datos kung magamit sa maling pamamaraan; na makapaghabla laban sa nakapipinsalang paggamit ng naibigay na datos; na magreklamo kung kinakailangan; na maayos at maitama ang anumang kamalian sa naitalang impormasyon; at ang tinatawag na data portability o ang madaling pamamaraan upang ating makopya at mailipat sa ibang paggagamitan ang naibigay nating mga detalye.
Hindi man kilala ng lahat ang NPC, marahil ay pamilyar sa nakararami ang paksang data privacy.
Sa isang banda, ang pagpapatala ng mga estudyante sa kanilang paaralan hanggang sa
kanilang pagtatapos ay may katapat na pagbibigay ng pahintulot sa pagkalap ng kanilang personal na impormasyon para sa talaan ng kanilang pinapasukan. Ganito rin sa ilang aspeto ng paghahanapbuhay, at lalo na sa mga establisimyentong nanghihingi ng personal na datos ng kanilang kliyente o parokyano.
Obligado ang bawat institusyon na magpalabas o magpahayag ng kanilang polisiya ukol sa data privacy, kung saan kanilang inieksplika kung para saan ang kanilang paghingi ng personal na mga detalye at sinisiguro na hindi ipapasa ang makakalap na impormasyon sa ibang tao, grupo, kumpanya o gagamitin sa ano mang paraang hindi lehitimo.
Sa malubhang banda, nasa kamalayan natin ang data privacy dahil sa marami nang pagkakataon ng paglabag sa diwa nito, mula sa pagsiwalat ng impormasyon hanggang sa mas malawakang pagnanakaw ng datos ng daan-daang tao, gaya ng data breach.
Kaya’t dapat lamang na palakasin ng pamahalaang Marcos Jr., katuwang ang lahat ng ahensya at sektor ang pagprotekta sa pribadong datos ng mga mamamayan.
Paigtingin rin ang pagtuturo sa mga kolehiyo ng cybersecurity, lalo pa’t walang humpay ang pamamayagpag ng kaalaman sa pagiging malawak ng Internet habang tayo’y pinagbubuklod ng ating mga gadget, pati ang malawakang paggamit ng nauuso ngayong artificial intelligence o AI.
Bilang indibidwal na mamamayan, dapat namang maging alisto sa pagbibigay ng impormasyon sa gitna ng sandamakmak na scammers lalo na sa Facebook na kinaaaliwan ng ating mga kababayan.
Pakaiingatan ang ating mga password, personal identification number o PIN at mga kauring kodigo. Gumamit ng kombinasyong mahirap mahulaan ng mandarambong at palawigin ang proseso ng authentication para hindi mabitag sa kanilang maitim na balak.
Iwasang ilantad sa pampublikong mga espasyo, sa loob man o sa labas ng Internet, ang personal na impormasyon. Piliin ang setting na tanging ang mga konektado lamang sa iyo ang makakasulyap.
Piliin rin ang web browser na mas malakas ang seguridad imbes na ang mas sikat na ginagamit ng nakararami. Suriin at paghambingin ang mga katangian ng mga browser, o magtanong sa mga kakilalang nakagamit na ng mga ito. Kung sensitibo ang pakikipag-usap online, marahil ay gumamit ng app na mas garantisado ang kaligtasan dala ng tinatawag na end-to-end encryption.
Hangga’t maaari, ugaliin ding mag-incognito mode sa pagba-browse para rin hindi makapag-iwan ng “cookies” ang dadalawing mga website. Kung nasa pampublikong lugar at gagamit ng libreng WiFi connection, dapat na mag-ingat lalo. At kung kinakailangang magbukas ng sensitibong mga app tulad ng online banking system, mas piliing pang-access ang sariling mobile data kung mayroon naman kayo.
Maging alisto laban sa phishing scams, na may kaakit-akit na pangako o alok at link na kapag nai-click ay tatangay ng sensitibong datos. Kwidaw rin sa pagsagot sa ating ka-chat online, na baka hindi pala si kumare o kumpare, bagkus ay hacker na ginagamit ang ating kakilala upang makapambudol. Laging alalahanin, naglipana ang mga sindikato ng mga mapanlinlang. Huwag magpaisa.
Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.
Comments