Confidential fund, puwede bang isapubliko?

ni Ka Ambo @Bistado | Apr. 8, 2025

May nagtatanong, tama lang ba na imbestigahan sa publiko ang isang “confidential fund”?

Ang sagot dito ay nakabatay sa depinisyon kung ano ang ibig sabihin ng “confidential?

----$$$--

ETO ang sagot ng ms EDGE co-pilot: “The word ‘confidential’ refers to something that is meant to be kept private or secret, and not shared with unauthorized people. It’s often used to describe sensitive information, documents, or discussions that require discretion or restricted access for security, privacy, or trust purposes. For example, personal data, legal documents, or classified government files are often labeled as ‘confidential’.”

-----$$$---

IPA-TAGALOG natin:“Ang salitang ‘confidential’ ay nangangahulugang isang bagay na kailangang manatiling pribado o lihim, at hindi dapat ibahagi sa mga hindi awtorisadong tao. Karaniwang ginagamit ito upang ilarawan ang mga sensitibong impormasyon, dokumento, o usapan na nangangailangan ng pagiging maingat o limitadong access para sa seguridad, pagkapribado, o tiwala.”

Kayo na lang ang umunawa at sumagot kung tama bang isapubliko ang “confidential fund”.

Kapag isinapubliko ang isang “confidential”, mayroon bang batas o moralidad na nilalabag?

Naririyan ang aktuwal na argumento at konteksto ng isyu  at hindi sa “teksto” o content nito.

-----$$$--

SA ngayon ang pinag-uusapan ay ang teksto o nilalaman ng “confidential fund record” — pero iyan ay dapat sinusuri batay sa konteksto ng sitwasyon.

Iyan ay isang mahalagang argumento at diskusyon sa nakatakdang impeachment trial laban kay VP Sara.

----$$$--

AT ano ang pagkakaiba ng impeachment trial kina Pareng Erap, ex-Chief Justice Renato Corona at VP Sara?

Ang mga sinuri ay karaniwang public records sa kaso nina Erap at Corona partikular ang SALN.

Pero sa kaso ni VP Sara, confidential records ang sinuri at may epekto ito sa seguridad ng bansa — dahil ang ilan dito ay ginastos laban sa mga sa pinaniniwalaang “kaaway” ng Republika ng Pilipinas.

---$$$--

ISA ring maselang termino sa depinisyon ng “confidential’ ay ang “discretion”.

Ano ba ang discretion?

----$$$--

ERE ang depinisyon ng discretion: It refers to the ability to make responsible decisions or judgments, especially in sensitive situations. It involves using one’s good judgment to act wisely, maintain confidentiality, or avoid causing harm. Discretion is often associated with tact, prudence, and careful consideration of circumstances before taking action or speaking. For example, showing discretion might mean choosing not to share someone’s personal information without their consent or handling delicate matters with thoughtfulness and care. It’s a valuable trait that reflects maturity and respect for others.

-----$$$--

NARITO ang katumbas sa Tagalog: Ang discretion ay tumutukoy sa kakayahang gumawa ng responsableng desisyon o hatol, lalo na sa mga sensitibong sitwasyon. Kasama rito ang paggamit ng mabuting pag-iisip upang kumilos nang maingat, magpanatili ng pagiging kompidensiyal, o umiwas sa paglikha ng pinsala. Kaugnay ito ng pagiging maingat, maingat na pagsusuri, at pag-unawa sa mga kalagayan bago kumilos o magsalita.

Halimbawa, ang pagpapakita ng discretion ay maaaring mangahulugan ng pagpili na huwag ibahagi ang personal na impormasyon ng iba nang walang pahintulot o paghawak sa maseselang usapin nang may maalalahanin at maingat na paraan.

-----$$$--

SIMPLENG sentido kumon ay madaling maunawaan kung dapat pang ipropaganda sa media ang isyu hinggil sa confidential fund.

Hindi na tayo magbibigay ng anumang paliwanag sa isyu upang makaiwas tayo sa emosyon o personal na opinyon.

Ang inilahad natin — ay napakateknikal at walang halong pagkampi o pagpanig.

Makatulong sana ito upang makapagsuri ang ordinaryong tao at maging ang mga ekspertu-ekspertuhan nating mga kababayan.

'''''''Maraming salamat.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.