Tulo, puwede ring makuha sa pakikipaghalikan

SHANE M. LUDOVICE, M.D / SABI NI DOC

Dear Doc. Shane,

Minsan ay nagka­tu­waan kami ng mga tropa ko na pumunta sa bar at kahit medyo ‘risky’, naki­pagkilala at gumamit kami ng mga bayarang babae. Makalipas ang ilang araw, may kakaiba na akong nararamda­man sa aking ari na parang may nanang lumalabas dito at sob­ra akong nahi­hirapan sa pag-ihi. Nata­takot ako na baka may STD ako. Ano ba ang dapat kong gawin? — Ismael

Sagot

Ang sexually-transmitted disease (STD) ay mga sakit na maa­aring maihawa sa anu­mang uri ng pakiki­pagtalik o sexual contact. Dahil nakakahiyang pag-usapan, karamihan sa may STD ay inili­lihim at hindi ito iki­no­konsulta. Ang nangya­yari ay self-medication lamang subalit, hindi ito ma­gandang gawin.

Huwag mahiyang magpa-test sapagkat ang mga doktor ay may prinsipyo ng “confidentiality” kung saan hindi kailanman maaaring ipagkalat ang anumang sasabihin mo sa kanila.

Gayunman, posib­leng ang nararanasan mo ay ang tinatawag na “tulo”. Ang sanhi nito ay bacteria na neisseria gonorrhea. Ito ang pangkaraniwang tawag sa kondisyon kung saan may nanang tumutulo na nagmumula sa ari ng lalaki. Maaaring maka­ramdam ng kirot, hapdi o iba pang masakit na pakiramdam habang umiihi o kirot na nananatili sa ari.

Ano ang gamot sa tulo o gonorrhea?

Antibiotiko o anti­bio­tics ang solusyon dito kung saan kina­kailangang ipakonsulta sa doktor kung anong uri ng antibiotiko at gaano karami at gaano kadalas (dose and frequency) ang gamutan.

Ang tulo o gonor­rhea ay maaaring may kasamang iba pang mga STD, lalo na sa mga taong may high risk behavior tulad ng pakiki­pagtalik sa mga prostitute, pakikipagtalik sa kapwa lalaki at iba pa. Kapag kabilang ka rito, makabubuti na magpa-test din sa doktor para sa iba pang STD tulad ng HIV/AIDS.

Paano ito maiiwa­san?

Ang pinakamabuti pa ring gawin ay ang pagiging matapat sa asawa o pag-iwas sa pakikipagtalik (abstinence). Ang paggamit ng condom (safe sex) ay makaiiwas din sa tulo o gonorrhea ngunit, hindi ito 100% sigurado sapagkat maaari ring makuha ang gonorrhea sa pakikipaghalikan o sa oral sex.