Ituro ang financial literacy sa mga eskwelahan

ni Kuya Win Gatchalian - @Win Tayong Lahat | October 25, 2022

Bilang Chairman ng Senate Committee on Basic Education, isinusulong ng inyong lingkod ang panukalang batas na naglalayong maituro ang financial literacy sa mga mag-aaral sa elementarya, high school, at kolehiyo, kabilang ang mga technical-vocational institutions.

Sa ilalim ng Economics and Financial Literacy Curriculum and Training Act o Senate Bill No. 479, lahat ng mga pampubliko at pribadong paaralan, state at local universities and colleges, mga pribadong kolehiyo at pamantasan, at mga technical-vocational schools at centers ay kailangang bumuo ng kursong nakatutok sa Economics and Personal Finance (EPF). Ang naturang kurso ay magiging bahagi ng kurikulum ng mga paaralang ito.

Sa elementarya, tatalakayin ng kursong EPF ang mga basic economic principles, tulad ng individual and family financial goal setting, pagsusuri sa mga gastusin, at paghahanda ng budget. Sa high school, kolehiyo, at technical-vocational level, tatalakayin naman ang mga usaping tulad ng credit, savings o pag-iipon, investment, retirement, at iba pa.

Mahalaga ang financial education sa formal school upang matiyak ang kanilang seguridad at kapakanan sa hinaharap. Ang kagandahan sa kabataang financially literate ay makagagawa sila ng mabuting desisyon na magkakaroon ng magandang epekto sa kanilang mga personal na buhay. Magagabayan din natin sila na samantalahin ang mga oportunidad na kanilang haharapin.

Bagama’t 89 porsyento ng kabataang Pilipino ay umaasa sa kaalaman ng kanilang mga magulang, lumalabas sa Global Financial Literacy Survey ng Standard and Poor’s na 25 porsyento lamang na mga Pilipino ang maituturing na financially literate. Ibig sabihin, 75 porsyento ng nakatatandang Pilipino ang hindi financially literate, kabilang ang mga magulang at guro na inaasahang pagmulan ng kaalaman ng mga kabataan pagdating sa pinansyal.

Naglunsad ng mga programa para sa financial literacy ang mga ahensya ng gobyerno, tulad ng Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP), Department of Finance (DOF), Securities and Exchange Commission (SEC), National Credit Council (NCC), at Department of Education (DepEd), ngunit baka hindi maipagpatuloy ang naturang programa kung hindi rin lang naman gagawing institutionalized ang sistema ng edukasyon. Sa mahabang panahon ng pag-aaral ng kabataan, tinuturuan natin sila ng kaalaman at kakayahan upang makakuha ng maayos na trabaho, ngunit ang hindi natin naituturo ay ang tamang paggamit ng salapi. Kung matuturuan natin sila ng financial literacy, matuturuan natin silang makamit ang pag-asenso at mamuhay nang mas matiwasay.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Tiyakin ang sapat na pondo para sa ALS at SPED

ni Kuya Win Gatchalian - @Win Tayong Lahat | October 18, 2022

Kasalukuyang isinusulong ng inyong lingkod ang pagkakaroon ng sariling line items para sa Alternative Learning System (ALS) at Special Education (SPED) program. Mahalagang matutukan at matugunan upang matiyak nating may mapagkukunan ng pondo ang mga naturang programa.

Ipinanawagan natin ito noon pang nagdaang pagdinig ng Senate Committee on Finance sa panukalang budget ng Department of Education (DepEd) at mga attached agency nito para sa Fiscal Year 2023. Bagama’t nagpanukala ang DepEd ng P532 milyong pondo para sa SPED, wala namang nakalaang pondo para sa programa sa ilalim ng 2023 National Expenditure Program (NEP). Ang pondo naman ng ALS ay bahagi ng flexible learning options (FLOs).

Batay sa datos ng DepEd noong Marso 14, 2022, nasa 126,598 ang bilang ng mga mag-aaral na may kapansanan na naka-enroll sa mga paaralan ng DepEd para sa School Year (SY) 2021-2022, mas mababa ng 65 porsyento sa 360,879 na naitala noong School Year 2019-2020. Para sa SY 2021-2022, nasa 472,869 ang mga mag-aaral na naka-enroll sa ALS, mas mababa ng 38 porsyento kung ihahambing sa bilang na naitala bago sumiklab ang pandemya.

Sa nagdaang 18th Congress, ang inyong lingkod ang may akda at ang nag-sponsor sa Republic Act No. 11510 (ALS Act) na layong i-institutionalize, patatagin at palawigin ang programang ALS. Ito ay para mabigyan ng karagdagang oportunidad ang mga out-of-school children in special cases at mga nakatatandang mag-aaral, kabilang ang mga indigenous peoples, upang paigtingin ang kanilang basic at functional literacy at life skills. Layon din ng naturang batas na bigyan ang mga mag-aaral ng pagkakataong makatapos ng kanilang pag-aaral.

Tayo rin ang nag-sponsor at isa sa mga nag-akda ng Republic Act No. 11650 o ang “Instituting a Policy of Inclusion and Services for Learners with Disabilities in Support of Inclusive Education Act.” Dito, binibigyan ng mandato ang mga pribado at pampublikong paaralan na tiyakin na ang bawat mag-aaral na may kapansanan ay mayroong equitable access sa dekalidad na edukasyon. Nakasaad din sa batas na walang mag-aaral ang mapagkakaitan ng edukasyon dahil lamang sa kapansanan.

Nakita na natin ang epekto ng pandemya at pagsasara ng mga paaralan sa mga mag-aaral ng ALS at mga learners with disabilities, kaya naman talagang higit na kinakailangan nila ngayon ng suporta.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com

Deaf education, ngayon na!

ni Kuya Win Gatchalian - @Win Tayong Lahat | October 13, 2022

Bilang Chairman ng Senate Committee on Basic Education, isinusulong ng inyong lingkod ang pagrepaso ng Senado sa paggamit ng Filipino Sign Language (FSL) bilang language of instruction o wika sa pagtuturo sa deaf education.

Inihain natin ang Proposed Senate Resolution No. 14 dahil kapansin-pansing hindi naipatutupad nang maayos ang mga batas na nagbibigay-halaga sa FSL, kabilang na ang Filipino Sign Language (FSL) Act (Republic Act No. 11106) na naisabatas noong 2018 pa.

Maliban sa paggamit ng FLS bilang language of instruction sa deaf education, mandato rin ng FSL Act na gawing opisyal na wika ang FSL sa lahat ng transaksyong may kinalaman sa mga bingi.

Inilabas ang implementing rules and regulations o IRR ng FSL Act noong Disyembre 6, 2021 lamang, tatlong taon matapos lagdaan ang batas. Batay sa datos ng Department of Education para sa School Year 2019-2020, mahigit 28,000 mag-aaral na may kapansanan ang naitalang may hearing impairment o nahihirapang makarinig.

Kapuna-puna ang kakulangan ng teacher training para sa FSL, ang non-promotion at mobilization ng mga deaf teachers at ang kakulangan ng mga FSL materials – pawang mga balakid sa pagkatuto ng mga deaf learners. Kaya mahalaga na isinusumite ng Inter-Agency Council sa Kamara at Senado ang taunang ulat nito. Ang Inter-Agency Council, na binuo sa ilalim ng naturang batas ay mayroon nang bawat isang kinatawan mula sa Commission on Human Rights (CHR), Philippine Commission on Women (PCW), Council for the Welfare of Children (CWC), Komisyon sa Wikang Filipino (KWH) at iba pang Filipino Sign Language organizations. Inaatasan ang mga naturang institusyon na tutukan at suriing maigi ang batas at siguruhing naipatutupad ito nang maayos.

Nakadidismaya rin na marami sa mga deaf graduates ang hindi nakakapasa sa Examination for Teachers (LET) dahil hindi tugma ang kanilang kakayahan sa kanilang pinag-aralan. Nagdudulot ito ng institutional barrier para sa mga deaf graduates dahil imbes na maging ganap silang guro ay pumapasok na lang sila sa pagiging tutor na may mas mababang sahod.

Kung nais nating tiyakin na hindi mapagkakaitan ng de-kalidad na edukasyon ang ating mga deaf learners, dapat nating tiyakin na maayos na naipatutupad ang batas na nagsusulong sa Filipino Sign Language Act. Dapat din nating tugunan ang kakulangan ng mga sapat na materyales at oportunidad para sa ating mga deaf teachers dahil ang ating mga deaf learners ang napag-iiwanan.

---

May katanungan ka ba, reklamo o naisihingi ng tulong? Sumulat sa WIN TAYONG LAHAT ni Kuya Win Gatchalian, BULGAR Bldg., 538 QuezonAve., Quezon City

o mag-email sa surewin.bulgar@gmail.com