Pagkaing dapat iwasan ng mga taong may kidney problem

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | November 7, 2020

Dear Doc. Shane,

Ano ba ang mga pagkaing dapat iwasan ng mga taong may problema sa kidney? – Judel

Sagot

Kapag may kidney problem ang tao, mahalaga ang seryosong pagbabantay sa mga

kinakain at iniinom nito. Ito ay dahil ang kidney ay hindi na nagtatrabaho tulad nang dati. Hindi na niya nasasala at napapalabas sa katawan ang mga lason mula sa mga kinakain natin.

Ang resulta, ang mga lason ay humahalo sa dugo na nagbibigay-komplikasyon sa katawan.

Ang mga ito ay tinatawag na creatinine at dahil dito, kailangan magkaroon ng kidney-

friendly diet para hindi tuluyang masira ang kidney at posible na mapalakas muli ang mga ito.

Narito ang ilan sa mga pagkaing dapat iwasan kung may problema sa kidney:

• Potassium-intake. Malaki ang naitutulong ng potassium sa katawan natin. Pero kapag may kidney problem, ang higit sa kailangan na potassium ay hindi na kayang ipalabas ng kidney. Ito ay maaaring magdulot ng negatibong resulta sa cardiovascular system. Kapag hindi na gumagana ang kidney, ang potassium at phosphorus ay humahalo na sa dugo. Para maiwasan ito, kailangang limitahan ang sarili sa pagkain ng mga prutas at gulay na mayaman sa potassium tulad ng saging, abokado, tomato, citrus fruits, broccoli, cantaloupe at raisins.

• Red meat. Ang protein na nakukuha sa karneng kasing laki ng kaha ng posporo ay katumbas ng tatlong kilong isda. Ang protein ay mabuti sa katawan, pero kapag sobrang protein ay masama lalo na sa may kidney problem.

• Dairy products. Kailangang bawasan o limitahan ang sarili sa pagkain ng dairy products dahil mayaman ito sa calcium na maaaring magdulot ng kidney stones. Dahil na rin hirap ang kidney na itapon ang sobrang protein sa katawan kaya naapektuhan ang filtration process nito na nagreresulta sa pagkakaroon ng bato.

• Carbonated beverages. Ang mga uri ng soda tulad ng coke at energy drinks ay isa sa mga pangunahing dahilan o triggering factor ng kidney problem.

• Nakalalasing na inumin. Ang sobrang alcohol din ay nagpapahina ng kidney kaya mahihirapan na itong salain ang ating dugo. Kaya kung hindi mo man maiwasan agad ang alcohol, bawasan mo na lang ito.

• Caffeine. Ang caffeine na nakukuha sa kape, tsaa at softdrinks ay unti-unting magpapahirap sa ating kidney sa pagdaan ng panahon. Naapektuhan nito ang daloy ng dugo, pinabibilis ang blood pressure kaya mahihirapan din ang kidney sa pagsala nito.

Sintomas, sanhi at iba pang kaalaman sa dyspepsia

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | November 6, 2020

Dear Doc. Shane,

Bakit kaya pagkatapos kong kumain ay para akong nasusuka kahit hindi naman ako buntis? Ito rin ay may kasamang pangangasim ng sikmura. – Lani

Sagot

Ang dyspepsia o indigestion ay pangkaraniwang kondisyon na nagdudulot ng mga sintomas tulad ng pagsusuka (vomiting), pananakit ng tiyan (abdominal pain), pagtatae (diarrhea) at pangangasim ng sikmura (heartburn o acid reflux). Napipigilan nito ang wastong pagtunaw ng kinain.

Ang dyspepsia ay madalas nagaganap habang o pagkatapos kumain. Hindi man ito nakamamatay, maaari nitong mapigilang ang malayang paggalaw ng tao at makaistorbo sa pang araw-araw na pamumuhay. Maaari rin itong magdulot ng dehydration dahil sa sobrang pagtatae at pagsusuka.

Ano ang mga sintomas ng dyspepsia?

• Pagbigat ng pakiramdam matapos kumain

• Nausea

• Pagsusuka (vomiting)

• Pagtatae (diarrhea)

• Pamamaga ng tiyan (stomach bloating)

• Pagkawala ng gana kumain

• Pangangasim ng sikmura (heartburn)

• Maasim/maalat na lasa sa bibig

• Pagdighay (burping)

Bihirang maging malubha ang mga sintomas ng dyspepsia, ngunit hindi ito dapat ipagwalang bahala, lalo na kapag hindi ito gumagaling o nakararanas ng matinding pagtatae o pagsusuka matapos kumain.

Meron ding mga ALARM symptoms ang dyspepsia na maaaring indikasyon ng malubhang karamdaman. Ang ALARM ay nanggaling sa mga salitang ingles na Anemia, Loss of weight, Anorexia, Recent onset of progressive symptoms, Melena at Swallowing difficulty. Magpatingin agad sa doktor kung nakararanas ng anuman sa ALARM symptoms.

Samantala, maaari rin lumala ang ibang sintomas ng dyspepsia kapag maraming sumasamang hangin habang kumakain. Kasama na ang pagdighay at paninigas o paglaki ng tiyan (bloating).

Ano ang mga sanhi ng dyspepsia?

Ito ay maaaring organic o functional. Ang organic dyspepsia ay dulot ng umiiral na karamdaman, epekto ng gamot o mga paraan ng pamumuhay. Ito ang mga pangkaraniwang sanhi ng organic dyspepsia:

• Gastroesophageal Reflux Disease (GERD)

• Hiatal Hernia

• Lactose Intolerance

• Irritable Bowel Syndrome

• Peptic Ulcer

• Pancreatitis

• Thyroid disease

• Duodenal Ulcer

• Diabetes

• Depresyon (Depression)

Lunas:

• Analgesics

• Antibiotics

• Birth Control Pills

• Steroids

• Thyroid Medicines

Tandaan na ito ay maaaring indikasyon ng malubhang karamdaman tulad ng diabetes. May maliit na pagkakataon din na ito ay dulot ng kanser sa sikmura o stomach cancer. Kapag ito ay hindi gumagaling at hindi rin dulot ng kahit ano sa itaas, ito ay maaaring functional dyspepsia na hindi malala ang mga sintomas ngunit nararanasan sa matagal na panahon.

Paano maiiwasan ang dyspepsia?

Ang pag-iwas sa dyspepsia ay nangangailangan ng nakabubuting pagbabago sa pamumuhay. Nagsisimula ito sa wastong pagkain at pag-iwas sa mga karaniwang sanhi tulad ng paninigarilyo, pag-inom ng alak o softdrinks. Ugaliin din na nguyain ng husto ang kinakain. Ang mga hakbang na ito ay nakatutulong upang mapigilan ang pagpasok ng hangin at mabawasan ang bigat na nararamdaman ng sikmura sa pagtunaw ng pagkain.

Totoo ba na ang rayuma ay sakit lang ng matatanda?

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | November 05, 2020

Dear Doc. Shane,

Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol sa rayuma? Nakararanas kasi ako ng

pagsakit ng tuhod kahit pa 38 years old pa lamang ako. Ano ang mainam kong gawin? – Fely

Sagot

Ang rayuma ay kondisyon ng autoimmune disease o ‘yung pag-atake ng sariling panlaban ng katawan (immune system) sa sariling kalamnan, partikular sa mga joints o kasu-kasuan. Dahil dito ay nagkakaroon ng pamamaga, hirap sa pag-unat at matinding pananakit sa mga kasu-kasuan tulad ng sa mga daliri, kamay at tuhod. Ito rin ay maaaring makaapekto sa mata, puso, dugo at balat. Ito ay higit na nakaaapekto sa kababaihan ng tatlo hangang apat na beses kaysa sa kalalakihan.

Sa ngayon ay wala pang natutukoy na tiyak na sanhi ang pagkakaroon nito. Ngunit, ito ay maaaring dulot ng iba’t ibang salik. Maaaring ito namamana, dulot ng mga kaganapan sa paligid, o hormones na nilalabas ng katawan. Maaaring ito rin ay dulot ng pag-atake ng virus o bakterya na siyang nakaaapekto sa immune system ng katawan upang atakihin ang sariling kalamnan ng mga kasu-kasuan.

Totoo ba na ang rayuma ay sakit lang ng matatanda?

Hindi ito totoo sapagkat ang rayuma ay maaaring makaapekto rin sa mga mas batang indibidwal mula sa edad 25 hanggang 60. Bagama’t mas mataas ang posibilidad na umatake ito sa mga matatanda.

May gamot ba para sa rayuma?

Maraming paraan upang magamot at maibsan ang pananakit at pamamaga ng kasu-kasuan na dulot ng rayuma. Maaaring ito ay sa paraan ng pag-inom ng gamot, tamang pahinga at ehersisyo, at kung minsan ay surgery o operasyon.

Ang mga gamot na nakatutulong na maibsan ang sintomas ng rayuma ay ang mga

sumusunod:

• Gamot kontra-pamamaga at kontra-sakit tulad ng aspirin, ibuprofen at naproxen

• Gamot na ipinapahid sa bahaging apektado ng rayuma

• Gamot na narcotic na pangontra ng pananakit

Ang balanseng pagpapahinga at pag-eehersisyo ay mahalaga. Sa panahon na nagkakaroon ng pamamaga at pananakit, mas mainam na ipahinga ang mga kasu-kasuan. At kung humupa na ang nararamdamang pananakit, mas mabuting mag-ehersisyo upang maiwasan ang paninigas ng kasu-kasuan at mapanatiling malakas ang mga kalamnan.