Alamin: Kaalaman tungkol sa pagpapatanggal ng obaryo

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | May 17, 2021

Dear Doc. Shane,

May ovarian cyst ang ate ko at pinayuhan siya ng kanyang doktor na ipaopera ito dahil nagdudulot ng kirot. Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol sa ovarian cyst? Ano ang dahilan nito at magiging cancer ba ito kapag hindi naalis? – Eloisa

Sagot

Ang eksaktong sanhi ng ovarian cyst ay hindi tiyak dahil may ovarian cyst na kaugnay lamang ng mga pagbabagong nangyayari sa obaryo sa sandali ng menstrual cycle at puwede silang mabuo mula sa nabubuong ovum (graafian follicle) o sa isang lumang ovum (corpus luteum), na nawawala rin sa bawat cycle ng babae. Mayroon ding cyst na bunga ng developmental abnormalities sa mismong obaryo, halimbawa ay polycystic ovary at dermoid cyst.

Ang ovarian cyst ay naglalaman ng fluid at common ito sa kababaihang edad 30 hanggang 60. Ang cyst ay puwedeng lumabas sa isa o sa dalawang obaryo at puwedeng nag-iisa lang o maraming cyst. Karamihan sa kaso nitong ovarian cyst ay benign o nakaka-canser at tinatayang 15 % lamang ang malignant o cancerous.

Ang cyst ay puwedeng mauwi sa pagdurugo o pagsabog, kung ang cyst naman ay may tangkay, posible rin itong mapilipit at kung minsan ay napagkakamalan pang acute appendicitis o iba pang abdominal emergencies. May posibilidad din na maimpeksiyon ito at magdulot ng lagnat at kirot. May posibilidad din na lumaki ang cyst nang sobra at magdulot ng paglaki ng tiyan o puwede nitong mabarahan ang venous drainage at magdulot ng pamamanas ng hita.

Ang ovarian cyst ay inaalis sa pamamagitan ng operasyon at ito ay depende sa kaso, puwedeng alisin lang ang cyst sa obaryo o alisin ang buong obaryo. Kapag inalis ang parehong obaryo, ito ay mauuwi sa pagkabaog ng babae at pagme-menopause. Inaalis lamang ang buong obaryo kapag ito ay ovarian cancer o sa babaeng nagme-menopause na. Ikonsulta ito sa gynecologist para malaman kung ito ay kailangang operahan.

Worried sa dahilan ng madalas na pag-‘ehem’

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | April 25, 2021

Dear Doc. Shane,

Nakapagtataka kung bakit kahit wala naman akong sipon o ubo ay panay ang aking “ehem”? Nakaiirita lang at nakakahiya lalo na kung tahimik sa kuwarto at bigla marinig nila na nag-e-“ehem” ako. Ang iba ay napalilingon agad at nagtatakip ng kanilang bibig na para bang mahahawaan sila. Ano ba ang sanhi nito, is this an allergy? – Albert

Sagot

Marami ang maaaring nagtataka kung bakit kahit wala namang sipon ay parang may “ehem” sa ating lalamunan. Madalas, kung kailan tayo magsasalita ay saka pa tayo parang nahihirinan sa parang sipon na nakabara sa lalamunan. Kakailanganin pang i-clear ang lalamunan sa pamamagitan ng pag-“ehem”-“ehem”.

Ito ay sapagkat sadya namang nagpupundar ng mucus ang ating katawan. Sinasabing maaaring may isang litro ng mucus ang ipinupundar ng ilong at sinuses (air spaces sa mukha) sa araw-araw. Ang mucus ay napupunta sa lalamunan nang hindi namamalayan sapagkat maninipis ito.

Ang mucus sa lalamunan ay para proteksiyunan ang ating baga sa pamamagitan ng pagpapainit sa hangin na ating nilalanghap. Hinuhuli rin nito ang mga alikabok at iba pang bagay na ating nalalanghap. At dahil wala tayong malay sa nagaganap na prosesong ito, nalulunok lang natin ang mucus, kasama ang iba pang bagay na humalo rito. Ngunit, kahit malunok pa ito ay wala namang kaso. Wala itong idudulot na sakit.

Mga pagkaing may fiber, gamot sa almoranas

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | April 18, 2021

Dear Doc. Shane,

Pahirap sa araw-araw kong gawain ang aking almoranas na madalas dumurugo kapag nagko-constipate ako. May gamot ba na dapat inumin para mawala ito? – Imelda

Sagot

Ang almoranas o hemorrhoids ay namamagang mga ugat sa palibot ng butas ng puwit. Ayon sa pag-aaral, karamihan sa mga taong may edad 50 pataas ang may sakit na almoranas.

Bagama’t ang almoranas ay napakasakit, hindi ito nakamamatay at kadalasang nawawala kahit hindi gamutin. Kung palaging sumusumpong ang almoranas, baka magkaroon ng mga sintomas ng anemia tulad ng panghihina at pamumutla ng balat dulot ng pagkawala ng dugo.

Ang sanhi ng almoranas ay hindi pa lubusang natutuklasan, pero narito ang ilang salik na maaaring magpalala ng almoranas:

· Labis na pag-iri kapag nagbabawas

· Pagkakaroon ng pangmatagalang kahirapan sa pagdumi

· Pag-upo sa inidoro nang matagal na panahon

Kung ikaw ay buntis, malamang na magkaroon ka ng almoranas. Kapag ang bahay-bata ay lumaki, itinutulak nito ang mga ugat sa colon kaya ito ay lumalaki na parang bukol sa puwit.

Ang paggamot sa almoranas ay maaaring isagawa sa bahay o sa klinika.

Para mabawasan ang pananakit, maaaring ibabad ang iyong puwit sa palangganang may maligamgam na tubig sa loob ng 10 minuto. Maaari ring maglagay ng maligamgam na tubig sa bote upang gawing hot compress.

Gayunman, kung nakaaabala na ang almoranas sa iyong pang-araw-araw na gawain, makabubuti kung magpupunta na sa doktor upang madali itong maeksamin at maresetahan ng kaukulang gamot tulad ng suppository, ointment o cream para mawala ang sakit at pangangati nito.

Maaari ring isama sa paggamot sa almoranas ang pagkonsumo ng mga pagkaing mayaman sa fiber. Ang pagkain ng ganitong mga pagkain ay maaaring makabawas sa panganib na magkaroon ulit ng almoranas sa hinaharap. Makatutulong ito upang malinis ang bituka, palalambutin din nito ang iyong dumi kaya madali itong mailalabas.