Anxiety at depresyon, mataas ang risk sa mga taong obese o overweight

ni Dr. & Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | July 29, 2021

Maraming salamat, Rene sa iyong pagsubaybay sa Sabi ni Doc.

Ipagpatuloy nating sagutin ang iyong mga katanungan. Noong Martes ay pinag-usapan natin ang mga dahilan kung bakit tumataba ang indibidwal. Nalaman nating maaari tayong tumaba kung sobra ang ating kinakain kaysa sa pangangailangan ng ating katawan. Gayundin, kung kulang ang pagkilos o pag-e-exercise. Maaari ring maging dahilan ang genes, sakit at pag-inom ng mga gamot na maaaring makataba.

Tungkol sa iyong pangalawang katanungan, kung ano ang iyong tamang timbang. Salamat at binanggit mo ang iyong height. Ang mga health experts ay may screening tool na ginagamit upang malaman kung ang indibidwal ay nasa tamang timbang, kung overweight o obese na.

Ang screening tool, na tinatawag na Adult Body Mass Index o BMI ay base sa height o tangkad ng indibidwal at sa kanyang kasalukuyang timbang. Halimbawa, sa iyong height o tangkad na 5 feet 4 inches at kasalukuyang timbang na 186 pounds, ang iyong Body Mass Index o BMI ay 32. Makikita ang Body Mass Index Table sa website ng National Heart, Lung and Blood Institute, at narito and link sa kanilang website – https://www.nhlbi.nih.gov/health/educational/lose_wt/BMI/bmi_tbl.htm. Maaari mo rin gamitin ang tinatawag na “BMI calculator” upang mabilis mong malaman ang iyong Body Mass Index o BMI. Makikita ang BMI Calculator sa website ng Center for Disease Control and Prevention at narito ang link sa kanilang website – https://www.cdc.gov/healthyweight/assessing/bmi/adult_bmi/english_bmi_calculator/bmi_calculator.html. Kinakailangan mo lang ang sukat ng iyong height o tangkad at kasalukuyang timbang upang magamit ang nasabing BMI Calculator.

Ngayong alam na natin ang iyong Body Mass Index o BMI ay alamin natin kung ikaw ay nasa tamang timbang. Kung ang BMI ay mas mababa sa 18.5, nangangahulugang ikaw ay underweight o mababa ang timbang. Kung ang BMI ay nasa 18.5 hanggang mas mababa sa 25, ang iyong timbang ay nasa healthy weight range o nasa tamang timbang. Kung ang iyong BMI ay nasa 25 hanggang mas mababa sa 30 nangangahulugang ikaw ay nasa overweight range o mabigat na timbang at kung ito naman ay nasa 30 pataas, ikaw ay nasa obesity range o sobrang bigat.

Ayon sa mga nabanggit, ikaw ay nasa obesity range. Ang iyong timbang ay sobra sa tamang timbang na tinatawag na healthy weight range. Sa mga pag-aaral, ang indibidwal na nasa obese range ay mataas ang risk na magkaroon ng iba’t ibang sakit kumpara sa indibidwal na nasa healthy weight range.

Ayon sa Center for Disease Control and Prevention ng Amerika, ang obese na indibidwal ay mataas ang risk na magkaroon ng high blood pressure o hypertension. Gayundin, tumaas ang cholesterol level at blood sugar. Ang mga ito ay maaaring magdulot ng sakit sa puso (coronary artery disease), stroke at Type 2 Diabetes.

Mataas din ang risk ng mga indibidwal na obese na magkaroon ng sakit sa apdo o gallbladder disease at osteoarthritis sa mga tuhod at paa dahil sa bigat ng pangangatawan.

Ang sakit na kadalasan ay nararanasan ng indibidwal na obese ay ang sleep apnea at iba pang breathing problems. Ang sleep apnea ay ang pagtigil ng paghinga habang natutulog. Ito ay dahil sa pag-ipon ng taba sa daanan ng hangin patungo sa ating baga at paghina ng muscle activity sa ating airway. Ito ay nagreresulta sa kakulangan ng oxygen sa katawan at utak, gayundin sa ang paulit-ulit na panandaliang pagtigil sa paghinga.

Ayon sa scientific research na inilathala sa international scientific journal na Sleep Medicine and Disorders noong 2017 ang obstructive sleep apnea (OSA), kung saan ang obesity ang madalas na kadahilanan ay maaaring magdulot ng iba’t ibang sakit, tulad ng hypertension, ischemic heart disease at diabetes.

Maaari rin magdulot ang obesity ng iba pang sleep disorders katulad ng hindi pagkakatulog. May mga pag-aaral din na mataas ang risk ng obese na tao sa mental illness katulad ng anxiety, clinical depression at iba pang mental disorders.

Bukod sa mga nabanggit, ang obesity ay nagdudulot din ng pagtaas ng risk na magkaroon ng iba’t ibang cancer. Ayon sa mga pag-aaral, endometrial cancer, esophageal adenocarcinoma, gastic cardia cancer, liver cancer at kidney cancer, multiple myeloma, meningioma, pancreatic cancer, colorectal cancer, gallbladder cancer, thyroid cancer, breast at ovarian cancer.

Itutuloy natin sa susunod na ikatlong bahagi ang diskusyon tungkol sa obesity at mga sakit na idinudulot nito at kung paano malalabanan ang pagiging overweight at ang obesity.

Part 2 of 3

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Alamin: Mga dahilan ng pagtaas ng timbang

ni Dr. & Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | July 27, 2021

Dear Doc Erwin,

Ako ay 31-anyos at nagtatrabaho bilang writer sa pribadong opisina. Sa buong maghapon ay nakaupo lamang ako at nagsusulat at habang sumusulat ay hilig kong kumain. Napansin ko sa paglipas ng ilang taon ang pagdagdag ng aking timbang. Ang aking height ay 5 feet 4 inches at ang kasalukuyang timbang ay 186 pounds. Ano ang mga dahilanan ng pagtaba? Ano ba dapat ang aking tamang timbang? At ano ang maaari kong gawin upang mabawasan ng timbang? – Rene S.

Sagot

Maraming salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc. Tungkol sa inyong unang katanungan, ayon sa National Health Service (NHS) ng England maraming kadahilanan kung bakit ang tao ay tumataba o nagiging overweight at obese. Ang pinakamadalas na dahilan ay pagkain ng sobra sa kailangan ng ating katawan at ang hindi pagkilos o pag-e-exercise ng sapat.

Ayon sa National Health Service (NHS) ng England ang karaniwang lalaki na aktibo ay nangangailangan ng 2,500 calories sa isang araw upang mapanatili ang malusog na pangangatawan at timbang. Sa babae naman ay mahigit kumulang na 2,000 calories. Ang pagkain ng mahigit dito ay mangangahulugang ang karamihan sa sobrang calories na ating kinain ay iniipon ng katawan bilang fat or taba.

Marami pang maaaring maging dahilan ng pagtaba ayon sa NHS. Ang pagkain ng maraming processed at fast food na naglalaman ng maraming taba (fat) at asukal (sugar), at ang pag-inom na labis na alak at inuming matamis ang iba pang dahilan kung bakit tumataba ang tao. Ang taba at asukal sa mga pagkain at inuming na nabanggit ay mataas sa calories.

Maaari ring genetic ang dahilan ng pagtaba ayon sa Center for Disease Control (CDC) ng Amerika. Ang ating mga genes ang nagbibigay ng “instructions” sa ating katawan upang mag-respond sa ating environment. Ang pag-iiba o variation ng ating genes ay maaaring magdulot ng madalas na pagkagutom at madalas na pagkaing dahilan ng pagtaba hanggang humantong sa sobrang pagtaba o obesity. Kung nagkaroon ng pagbabago sa gene, ito ay tinatawag na monogenic obesity at kung maraming genes ang apektado at may iba pang kadahilanan, ito ay tinatawag na multifactorial obesity.

Isang genetic condition sa tao na binaggit ng National Health Service (NHS) ng England na maaaring maging sanhi ng pagtaba o obesity ay ang Prader-Willi syndrome kung saan mayroong nawawalang genetic material sa chromosome number 15. Ang pagkawala ng genetic material na ito ay nakakaapekto sa isang parte ng ating brain na tinatawag na hypothalamus. Ito ay nagpo-produce ng hormones at ang nagko-control ng paglaki at ating appetite. Dahil sa pagkawala ng genetic material na nabanggit ay nawawalan ng control sa pagkain at hindi lumalaki ang indibidwal na may Prader-Willi syndrome.

May mga medical conditions na maaaring maging sanhi ng pagtaba. Isa na ang tinatawag na hypothyroidism kung saan ay hindi gaanong aktibo (underactive) ang thyroid gland na nagiging dahilan ng kakulangan ng thyroid hormones. Ang mga sintomas ng hypothyroidism ay madalas na pagkapagod, depresyon at ang pagtaba.

Ang Cushing’s syndrome ay isa pang sakit na maaaring maging kadahilanan ng pagtaba. Sa sakit na ito ay may overproduction ng steroid hormones ang katawan dahil sa tumor sa pituitary gland sa utak o sa adrenal glands. Maaari rin magkaroon ng sakit ang pasyenteng matagal nang umiinom ng steroid medicine. Ang mga senyales ng Cushing’s syndrome ay pagtaba ng katawan, ngunit nanatiling payat ang mga braso at binti. Nagkakaroon din ng pag-ipon ng taba sa dibdib at tiyan, ganun din sa likod, leeg at balikat. Ito ay tinatawag na “buffalo hump”. Ang mukha naman ay mapula at minamanas.

Ang mga gamot ay maaari ring maging dahilan ng pagtaba. Una ng nabanggit sa itaas ang mga steroid medicines tulad ng corticosteroids ay maaari maging sanhi ng pagtaba. Ayon sa National Health Service (NHS) ng England ang pag-inom ng gamot sa epilepsy at sa diabetes, gayundin ang mga gamot na anti-depressants at gamot sa schizophrenia maaari rin maging sanhi ng pagbigat ng timbang. Kinakailangang kumunsulta sa inyong personal na doktor upang malaman kung ang inyong gamot na iniinom ay maari maging dahilan ng pagtaba o obesity.

Sa susunod na artikulo ay sasagutin natin ang iba pa ninyong katanungan tungkol sa tamang timbang (body weight), kung kayo ay overweight o obese, at kung paano n’yo mababawasan ang inyong timbang.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Gamot sa arthritis, depression, paglaki ng prostate at iba pa... Health benefits ng

luyang dilaw o turmeric.

ni Dr. & Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | July 22, 2021

Dear Doc Erwin,

May ipinadalang supplement na turmeric capsules ang aking panganay na nasa Amerika. Ito raw ay mabisa sa aking arthritis na matagal ko nang iniinda. Maaari rin daw ito makatulong sa problema sa aking pag-ihi dahil sa paglaki ng aking prostate. Ako 60 years old, lolo na may apat na apo. Dahil sa arthritis ay nag-iisip na akong mag-optional retirement sa trabaho. Maaari ba ninyo akong bigyan ng impormasyon tungkol sa turmeric? At kung ito ba ay makatutulong sa arthritis at problema sa prostate? – Ramon

Sagot

Maraming salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc. Tungkol sa inyong unang katanungan, ang turmeric ay tinatawag sa ating bansa na ‘luyang dilaw’. Ito ay may scientific name na Curcuma longa, Curcuma domestica o Curcuma aromatica. Maraming pag-aaral ang nagpakita na ito ay naglalaman ng curcumin, kemikal na maraming health benefits.

Karaniwan itong ginagamit bilang herbal medicine para sa ubo, sipon, lagnat at sa masakit na lalamunan.

Ang nilagang luyang dilaw ay ginagamit bilang herbal remedy para mabawasan ang pagkahilo at pagsusuka. Kaya ito ay maaaring inumin bago bumiyahe upang maiwasan ang motion sickness o ang pagkahilo at pagsusuka habang bumibyahe.

Maaari rin itong makatulong sa pagtunaw ng pagkain, at pagbaba ng cholesterol level sa ating katawan.

Sa ibang bansa ay ginagamit ang curcumin capsules bilang home remedy para sa Hay Fever o allergic rhinitis, upang mabawasan ang pagbahin, sipon at pagbabara ng ilong. Ginagamit din ito upang maibsan ang sintomas ng depression sa mga taong under medication for depression.

Karaniwan na ring iniinom ang curcumin supplements para makatulong na pababain ang cholesterol at triglycerides sa dugo. Ayon sa mga pag-aaral, ang pag-inom ng turmeric o curcumin capsules ay makatutulong upang mabawasan ang pag-build up ng fat o taba sa ating atay o tinatawag na fatty liver, lalo na sa mga pasyente na may non-alcoholic fatty liver disease (NAFLD). Napapababa rin nito ang liver enzymes sa ating dugo. Ang pagkakaroon ng mataas na liver enzymes sa dugo ay maaaring mangahulugan ng liver injury o pagsisimula ng pagkakasakit sa atay.

Tungkol sa inyong pangalawang katanungan, sa iba’t ibang bansa ay ginagamit din ito upang maibsan ang sakit na nagmumula sa osteoarthritis, isang uri ng arthritis na karaniwan ng nakikita sa matatanda. Ang turmeric ay nakatutulong din na ma-improve ang functionality ng mga may arthritis. Dahil dito ay mas nagagamit ng pasyente ang kanyang mga paa sa paglalakad at mga kamay sa paghawag ng mga bagay.

Sa artikulong isinulat ni Dr. Samantha C. Shapiro, dalubhasa sa mga sakit sa buto, sa The Rheumatologist noong 19, 2018 ay inirekomenda niyang uminom ng curcumin capsules sa dose na 1,000 hanggang 2,000 milligrams araw-araw. Ang curcumin capsules ay karaniwan ng naglalaman ng 500 milligrams per capsule. Kaya’t maaaring uminom ng dalawa hanggang apat na capsules ng curcumin sa umaga. Mas makabubuti kung hahatiin ang dose na inirekomenda ni Dr. Shapiro at iinumin ito ng dalawa hanggang tatlong beses sa isang araw pagkatapos kumain. Iwasan na uminom ng mas tataas sa 2,000 milligrams kada araw upang maiwasan ang side-effect tulad ng pagsakit ng tiyan.

Tungkol naman sa inyong katanungan sa epekto ng turmeric sa paglaki ng prostate (benign prostatic hyperplasia o BPH) ng kalalakihan dahilan ng mahirap na pag ihi. Sa preliminary na pag-aaral na inilathala sa scientific journal na BMC Complementary and Alternative Medicine noong 2015, tungkol sa epekto ng curcumin sa paglaki ng prostate sa mga hayop ay nakita na ang curcumin ay makatutulong sa pag-iwas sa paglaki ng prostate sa pamamagitan ng pag-inhibit sa epekto ng mga hormones na testosterone at dihydrotestosterone sa prostate.

Sa double blind placebo-controlled randomized trial na pag-aaral na inilathala sa scientific journal na Prostate Cancer and Prostatic Diseases noong 2014 ay binigyan ng food supplement capsule na may laman na kombinasyon ng turmeric, green tea, broccoli at pomegranate sa loob ng anim na buwan ang 199 na pasyenteng kalalakihan na may prostate cancer. Nakitaan ng pagbaba ng prostate specific antigen (PSA) ang mga pasyenteng nakatanggap ng food supplement capsule na may laman na turmeric, green tea, broccoli at pomegranate. Ang pagbaba ng PSA level sa dugo ay senyales ng hindi paglala ng cancer o pagpigil sa pagkalat nito sa katawan ng pasyente. Sinabi ng researchers sa pag-aaral na ang paggamit ng kombinasyon ng turmeric, green tea, broccoli at pomegranate ay “clinically meaningful”. Ibig sabihin, maaaring makatulong ito sa mga pasyenteng may prostate cancer.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com