Kapos sa mahahalagang detalye… NASASAKDAL, MAY CHANCE PANG IPAGLABAN ANG KARAPATAN

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 6, 2024

Ang kaso na aming ibabahagi sa araw na ito ay ang People of the Philippines vs. Alejandro Santos y Dilizo III, alias “Angaw” (CA-G.R. CR NO. 46414, January 18, 2024).

Binigyang-diin sa kasong ito ang kahalagahan ng malinaw na pagtukoy sa may-akda ng krimen. Kahit pa napatunayan ang naganap na krimen, kung hindi naman malinaw na natukoy ang akusadong gumawa nito, hindi pa rin siya dapat maparusahan. Patas ang batas at walang buhay dapat ang sa kulungan ay magwakas.

Sa tulong ng Manananggol Pambayan, ang karapatan ng akusado sa kasong ito ay naipaglaban. Ang mga nauna niyang pagdaing ay natuldukan nang makamit niya ang tagumpay ng katarungan.

Si alyas “Angaw” ang inakusahan at sinampahan ng kasong Robbery in an Inhabited House, sa Artikulo 299 (a) ng ating Revised Penal Code.

Batay sa bersyon ng tagausig, pinasok umano ni Angaw ang bahay ng pribadong biktima na si Chona sa pamamagitan ng pagsira ng pintuan at bintana ng nasabing bahay. Kinuha umano ni Angaw ang mga gamit ni Chona – isang laptop, apat na cellphones, isang shoulder bag na naglalaman ng wrist watch, at wallet na naglalaman ng pera. Ang kabuuang pinsala na tinamo ng biktima ay nagkakahalaga ng P28,500.00.

Naganap ang nasabing pagnanakaw noong Hulyo 13, 2012. Nagising si Chona bandang alas-2 ng hatinggabi dahil sa sigaw ng kanyang pamangkin. Nakita na lamang umano ni Chona si Angaw na tumatakbong palabas ng kanyang bahay at dala-dala ang cellphone. Sinubukan diumanong habulin ni Chona si Angaw, ngunit hindi siya nagtagumpay.

Noong araw ring iyon ay dinala umano ng mga pulis si Angaw sa barangay upang maimbestigahan. Umamin diumano si Angaw sa nagawang krimen at sinabi na ang ninakaw na laptop ay nasa Metropolis.

Para sa depensa, mariing pagtanggi naman ang iginiit ni Angaw. Kanya ring itinanggi ang alegasyon na siya ay umamin sa mga pulis. Bagkus, ibinaling ni Angaw ang sisi kina “Niño” at “Negro” na nakalaro niya umano ng basketball.

Ayon kay Angaw, nakiusap umano ang dalawa na maki-charge ng laptop sa kanyang bahay. Pumayag umano si Angaw at nang kuhanin na ng dalawa ang nasabing laptop, ipinaalam diumano sa kanya ng dalawa na ibebenta nila ang nasabing laptop kay “Ate Sam” na nasa Metropolis.

Nagulat na lamang umano si Angaw nang mayroong mga pulis na pumasok sa kanyang bahay at siya ay inaakusahan ng pagnanakaw. Tinuro umano ni Angaw ang bahay nina Niño at Negro. Subalit hindi umano nakita ng mga pulis ang dalawa, tinanong diumano siya ng mga ito kung saan dinala ang laptop. Sinabi umano ni Angaw na ipinagbili ito sa isang nagngangalang “Ate Sam” sa Metropolis. Nang makuha na umano ng mga pulis ang naturang laptop ay sinampahan siya ng reklamo.

“Guilty” ang ibinabang hatol ng Regional Trial Court (RTC) kay Angaw. Maliban sa parusa na pagkakakulong ay pinagbabayad ng hukuman si Angaw ng danyos.

Agad namang naghain ng apela si Angaw sa Court of Appeals (CA). Iginiit niya na ang extrajudicial confession na nakuha mula sa kanya ay labag sa kanyang karapatan sa ilalim ng ating Saligang Batas. Iginiit din ni Angaw na dapat isantabi ang testimonya ni Chona na itinuturo siya bilang salarin sapagkat binawi umano ni Chona ang naturang testimonya at inamin na hindi umano nito nakita na ginawa ni Angaw ang pagnanakaw. Giit pa ni Angaw na wala umanong kredibilidad bilang testigo si Chona sapagkat inamin umano nito na hindi ito pamilyar sa itsura ng nasakdal at tanging ang palayaw lamang na “Angaw” ang alam umano nito.

Ipinaalala ng CA, sa pamamagitan ni Kagalang-galang na Kasamang Mahistrado Alfredo D. Ampuan (CA, 13th Division), ang kahalagahan ng pagpapatunay ng tagausig sa dalawang bagay: una, ang pagkakakilanlan ng may-akda ng krimen; at ikalawa, ang aktuwal na paggawa ng krimen.

Para umano sa CA, kinapos sa mga mahahalagang detalye ang ebidensya na isinumite ng tagausig upang matukoy ang pagkakakilanlan ng may-akda ng krimen.

Napuna umano ng appellate court sa sinumpaang salaysay ni Chona na bagaman nakita nito na palabas ng kanyang bahay si Angaw ay hindi nito nakita na pumasok ang nasasakdal sa kanyang bahay. Hindi rin umano naitaguyod ng tagausig kung sapat bang naiilawan ang lugar kung saan sinasabi ni Chona na nakita niya ang isinasakdal noong siya ay biglang magising, pati na kung papaano nito nakilala na si Angaw nga ang magnanakaw noong hinahabol nila ang naturang magnanakaw. Hearsay din umano ang testimonya ni Chona ukol sa nawalang laptop sapagkat hindi umano siya ang nakakita, bagkus ang kapitbahay lamang umano ni Chona ang nagsabi sa kanya ukol dito.

Ang pagkabigo ng tagausig na maipakita ang mga mahahalagang detalye at sirkumstansya na mag-uugnay kay Angaw sa krimen ay nagdulot ng pag-aagam-agam sa isipan ng CA kung si Angaw nga ba ang totoong may-akda nito. Bagaman mahinang depensa umano ang pagtanggi at alibi, isasantabi lamang ang mga nasabing depensa kung positibo na nakilala ang salarin at naitaguyod ang paggawa nito ng krimen. Para sa CA, nabigo umano ang tagausig na patunayan ang pagkakasala ni Angaw.

Hindi rin umano maaaring tanggapin ang sinasabing pag-amin ni Angaw dahil ito ay labag sa itinakda ng ating Saligang Batas sapagkat hindi umano siya binasahan ng kanyang mga karapatan bilang inaakusahan at wala siya umanong abogado noong isinagawa ang naturang pag-amin.

Sapagkat hindi umano napatunayan na si Angaw ang may-akda sa nakawang naganap sa bahay ng biktima, nagbaba ng desisyon ng pagpapawalang-sala ang CA. Ang nasabing desisyon ay naging final and executory noong Enero 18, 2024.

Para sa mga kababayan natin na mayroong pinagdaraanan na masalimuot o sadyang hindi maganda, lalo na ang may mga kinakaharap na kaso na kung saan sila ang akusado, huwag kayong mawalan ng pag-asa. Kung sadyang hindi n’yo ginawa ang anuman na sa inyo ay inaakusa, manalig lamang, patuloy na magdasal at huwag mawalan ng tiwala, dahil darating din ang panahon at mananaig din ang katotohanan. Matatamo n’yo rin ang karapat-dapat na kalayaan – mula sa hukuman at sa Diyos Ama.

Kahalagahan ng search warrant

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | June 29, 2024

Nakasaad sa ating Saligang Batas ang mga rekisito para sa pag-isyu ng isang search warrant.

Ayon sa Korte Suprema, ang search warrant na hindi istriktong sumunod sa alituntunin na nakasaad sa ating konstitusyon ay null and void o walang bisa. Dahil dito, ang nasamsam na mga bagay mula sa akusado na bunga ng isang illegal na search warrant ay hindi maaaring gamitin, at maging dahilan ng pagkakakulong ng akusado nang walang legal na basehan.

Ating silipin ang kasong hawak ng ating tanggapan, at kung paano natulungan ng nasabing doktrina ang isa sa ating mga kliyente na itago na lamang natin sa pangalang “Paul”.

Bilang pagbabahagi, sa kasong People v. Bañaga, pinal na natuldukan ang kaso ni Paul noong ika-30 ng Enero 2024, nang magkaroon ng entry of judgement kung saan siya ay pinawalang-sala sa kasong isinampa laban sa kanya na aniya ay paglabag sa Republic Act Number 10591, o mas kilala sa tawag na Comprehensive Firearms and Ammunition Regulation Act.

Sa kasong ito, pormal na sinampahan si Paul noong ika-27 ng Oktubre 2020 sa pagkakaroon ng armas, tulad ng baril nang walang karampatang dokumento na hawak.

Ayon sa bersyon ng prosekyusyon, noong ika-9 ng Oktubre 2020, nag-isyu ang Firearms and Explosives Office ng isang sertipikasyon na sinasabing si Paul ay wala diumanong lisensiya sa baril. Kasunod nito, noong ika-22 ng Oktubre ng kaparehang taon, nag-isyu ng search warrant si Judge Mamaril, hindi niya tunay na pangalan, kung saan parte nito ay nakasaad “is in possession or control at his residence in barangay ___ bayan ng ____ ”.

Ang nasabing search warrant ay nakatakdang ipatupad sa ika- 26 ng Oktubre 2020.

Dumating sa tahanan ni Paul ang mga otoridad noong araw na nabanggit upang aniya ay ipatupad ang nasabing search warrant. Matapos kumatok ang mga otoridad sa pintuan ay pinagbuksan sila ni Paul. Ipinaliwanag ng mga otoridad na sila ay mga miyembro ng kapulisan at may dala silang search warrant na kanilang ipinaliwanag kay Paul. Binanggit din ng otoridad na magsisimula sila kapag dumating na ang dalawang opisyal ng barangay upang masaksihan ang kanilang paghahanap.

Alas-5:30 ng madaling araw, dumating ang nasabing mga opisyal ng barangay at nagsimula na ang mga otoridad sa paghahanap alinsunod sa nasabing search warrant.

Sa ikalawang kuwarto ng tahanan ay may natagpuan silang itim na bag na matatagpuan sa ilalim ng higaan. Sa loob ng nasabing itim na bag ay natagpuan ang isang baril. Tinanong ng mga otoridad si Paul kung mayroon ba siyang lisensiya o mga karampatang dokumento para hawakan ang nasabing baril, ngunit wala itong naipakita.

Matapos ang  2 oras o alas-7:30 ng umaga, natapos ang paghahanap ng mga otoridad. Matapos ang marking at inventory ng nakumpiskang baril –  isinama rin si Paul sa istasyon ng pulis.

Sa kabilang banda, iginiit ni Paul ang mga nabanggit na pangyayari at akusasyon.

Aniya, bigla  na lang siyang pinosasan matapos niyang pagbuksan ng pinto ang mga kumakatok. Hindi rin diumano siya pinahintulutan na masaksihan ang paghalughog sa kanyang tahanan.

Ayon sa kanyang kapatid, na itago na lamang natin sa pangalang Nesie, una diumano niyang narinig ang isa sa mga pulis na wala aniya silang nakita. Subalit nang mapansin siyang sumisilip ay pinaalis at pinalabas ito ng kuwarto. Maya-maya lamang ay bigla na lamang may natagpuang baril sa ikalawang kuwarto ng bahay ng kanyang kapatid.

Matapos ang paglilitis, ibinaba ng mababang hukuman o ng Regional Trial Court (RTC) ang kanilang naging hatol kung saan ay sinabi ng hukuman na "guilty" ang akusadong si Paul sa kasong isinampa laban sa kanya.

Tulad ng ating unang nabanggit, binaligtad ng Court of Appeals ang naging hatol kay Paul ng Regional Trial Court at tuluyang pinawalang-sala sa desisyon na naging pinal noong ika-30 ng Enero 2024.

Ayon sa hukuman para sa mga apela, hindi napunan ng prosekyusyon ang gampanin nito na patunayan ang pagkakasala ni Paul nang higit sa makatwirang pagdududa dahil sa malinaw na paglabag ng ating Saligang Batas patungkol sa pag-isyu at pagpapatupad ng isang search warrant.

Nakasaad sa ating Saligang Batas: “Karapatan ng taumbayan na magkaroon ng kapanatagan ang kanilang sariling pamamahay, papeles, at mga bagay-bagay laban sa hindi makat’wirang paghahalughog at pagsamsam ng anumang layunin ay hindi dapat labagin, at hindi dapat maglagda ng warrant sa paghalughog o warrant sa pagdakip maliban kung may malinaw na dahilan na personal na pagpapasya ang hukom matapos masiyasat ang may habla at ang mga testigong maihaharap sa ilalim ng panunumpa.”         

Gamit ang nasabing probisyon ng ating Saligang Batas, at matapos mapatunayan na walang naging sapat na batayan o rekord si Judge Mamaril sa pag-isyu ng search warrant at ang malinaw na kakulangan ng search warrant na espisipikong lugar na hahalughugin –  taliwas sa nabanggit na probisyon ng Saligang Batas – ang nasabing search warrant ay null and void diumano o walang bisa.

Sa kaso ni Paul, walang ebidensiyang naipakita ang prosekyusyon na may complainant o/at mga testigo na nagbigay ng salaysay, o/at mga dokumento na naging pamantayan si Judge sa pag-isyu ng search warrant.

Bukod pa rito, ang paglalarawan sa lugar na hahalughugin kung saan nakasaad lamang ay “at his residence o sa kanyang tahanan” ay hindi rin espisipiko.

Bukod sa naging depekto sa pag-isyu ng search warrant, kapansin-pansin din ang hindi regular at maling implementasyon ng nasabing warrant nang hindi pinayagan ng mga otoridad si Paul o sinuman sa kanyang mga kasama sa bahay noong mga panahon na masaksihan ang nasabing paghahalughog.

Dahil sa mga nabanggit, hindi napatunayan ang pagkakaroon ng nasabing illegal na armas o baril, sapagkat anuman ang bunga ng walang bisang search warrant ay hindi maaaring magamit sa anumang hukuman.

Alinsunod sa mga kadahilanan na ito, hindi napunan ng prosekyusyon ang gampanin nito na patunayan ang pagkakasala ni Paul nang higit sa makat’wirang pagdududa.

Para sa mga nambibintang, dapat may sapat na pruweba

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | June 21, 2024

Napakahirap na mapagbintangan sa krimen na wala ka namang kinalaman. Ang katahimikan ay mawawala sa isang iglap, hukay ng iyong kalayaan ang sa iyo ay haharap.

Mabuti na lamang at mayroon tayong hukuman na titimbangin ang lahat upang maihatid ang katarungan. Sapagkat walang sinuman ang dapat malagay sa piitan kung ang kanyang kaugnayan sa krimen ay hindi napatunayan.

Ang batayang kaso na aming ibabahagi sa araw na ito na hawak ng aming Tanggapan, ang People of the Philippines vs. Benjamin Mella y Sandig (CA-G.R. CR HC NO. 14488, April 16, 2024, Ponente: Honorable Court of Appeals Associate Justice Alfonso C. Ruiz II [3rd Division]), ay isang halimbawa para sa mga inaakusahan na hindi dapat mawalan ng pag-asa.

Darating ang araw na makakamtan n’yo rin ang karapat-dapat na katarungan.Si Benjamin ang paksa ng nasabing kaso. Siya ay sinampahan ng kasong Simple Arson na paglabag sa Section 1 ng Presidential Decree (PD) No. 1613.

Batay sa information na inihain laban sa kanya, sinunog umano ni Benjamin ang dalawang bahay na matatagpuan sa Aroroy, Masbate. Ang isa ay pagmamay-ari ni Boberto habang ang isa ay pagmamay-ari ni Mary Joy. Ang kabuuang pinsala na tinamo ay nagkakahalaga ng P320,000.00.

Agosto 30, 2009, nang mangyari ang insidente, pero noong Disyembre 7, 2015, lamang naaresto at nailagay sa kustodiya ng pulis si Benjamin.Batay sa bersyon ng tagausig, nasa kanyang bahay si Mary Joy, noong hapon ng Agosto 30, 2009.

Pinuntahanan umano siya ng kanyang kapatid na si Boberto at ibinalita na tumakas si Benjamin sa piitan at kasalukuyang nakikipag-inuman sa kanilang kapitbahay. Si Benjamin umano ang pumaslang sa kanilang panganay na kapatid.

Makalipas ang ilang oras, napansin ni Mary Joy na lumipat ng bahay na pinag-iinuman sina Benjamin. Bandang alas-6 ng gabi, habang siya ay naghuhugas sa kanilang kusina, sumilip si Mary Joy sa isang butas at nakita niya si Benjamin na umiihi sa likod-bahay ng kanyang kapitbahay.

Naiilawan diumano ang naturang lugar kung kaya’t malinaw na nakita ni Mary Joy si Benjamin. Narinig din niya na sinabi ni Benjamin, “Buwas may paglalamayan gayud” o “Bukas ay mayroong paglalamayan.” 

Dahil sa takot na manakit si Benjamin, nilisan ng pamilya ni Mary Joy, kasama ang kanyang nakababatang kapatid na si Jobert at ang pamilya nito, pansamantala silang tumuloy sa bahay ng kanilang mga magulang na may sampung metro ang layo mula sa kanilang bahay. Bandang alas-10 ng gabi, nakarinig na umano si Mary Joy ng mga sigaw na nasusunog na ang kanilang bahay.

Sinubukan umano nilang humingi ng tulong, subalit walang sumaklolo sa kanila, sapagkat natatakot din ang mga otoridad kay Benjamin. Kinabukasan, nakita na lamang ni Mary Joy na sunog na ang kanilang tahanan.

Sa kanyang cross-examination, sinabi diumano ni Mary Joy na hindi niya nakita na sinunog ni Benjamin ang kanilang bubong na gawa sa anahaw, ngunit sinabi umano ito sa kanya ni Boberto. Ang lahat ng kanilang pag-aari ay natupok sa sunog, ngunit wala na silang katibayan ng halaga ng tinamong pinsala.

Tumestigo rin para sa tagausig si SPO2 Pusing, ang Municipal Fire Marshal ng Aroroy Fire Station. Sa imbestigasyon ay lumabas umano na sinadya ang panununog. May nakita pang mga pinatuyong tangkay ng niyog na ginamit umano ng inakusahan upang sunugin ang mga nasabing bahay.

Mariing pagtanggi at alibi ang naging depensa ni Benjamin. Ayon sa kanyang testimonya, siya ay nasa Antipolo, sa kustodiya ng isang “Sergeant Cabasbas” bago o pagkatapos ng Agosto 30, 2009.

Hindi umano siya pumunta sa barangay na pinangyarihan ng insidente. Inamin din ni Benjamin na siya ay nakulong dahil sa kasong Murder at pumuga noong Agosto 30, 2009. Gayunman, guilty beyond reasonable doubt sa krimen na Simple Arson ang ibinaba ng Regional Trial Court (RTC).

Pinatawan si Benjamin ng parusa na reclusion perpetua at pinagbabayad ng P300,000.00 bilang temperate damages, P50,000.00 bilang moral damages at P30,000.00 bilang exemplary damages, na mayroong anim na 6% bawat taon hanggang sa mabayaran ang kabuuan ng mga ito.

Naghain ng apela sa Court of Appeals (CA) si Benjamin. Iginiit niya na hindi umano napatunayan ng tagausig ang elemento ng krimen na intensyonal na panununog pati na ang pagkakakilanlan ng gumawa ng krimen.

Ibinatay lamang din umano ng RTC ang hatol nito sa marahil ay hindi totoo o improbable na testimonya ng mga saksi ng tagausig.Iginiit din ni Benjamin sa kanyang Appellant’s Brief na hindi napatunayan ng tagausig ng lampas sa makatuwirang pagdududa na siya ang may-akda ng krimen.

Maliban umano sa narinig ni Mary Joy na, “Bukas ay mayroong paglalamayan,” wala na umanong ibang ebidensya na magtuturo na siya ang gumawa ng panununog. Hindi rin umano dapat gawing batayan ang ginawang imbestigasyon kaugnay sa panununog, sapagkat tanging ang panig ng nagrereklamo lamang ang kinuhanan ng panayam ng mga nag-imbestiga at ang mga ito umano ay mayroong motibo na paratangan siya, sapagkat siya ang kanilang pinagbibintangan na pumaslang sa kanilang kapatid.

Matapos ang masusing pag-aaral, nakitaan ng CA ng merito ang apela ni Benjamin. Ayon sa appellate court, hindi umano napatunayan ng tagausig ng higit sa makatuwirang pagdududa na si Benjamin ang may-akda ng panununog.

Napuna rin ng CA na walang direktang ebidensya, at umasa ang tagausig sa circumstantial evidence. Gayunman, hindi umano sumapat ang ebidensya na ipinrisinta ng tagausig sa hukuman alinsunod sa hinihingi sa ilalim ng Section 5, Rule 133 ng Rules of Court. Una, bagaman nakita umano ni Mary Joy si Benjamin sa lugar na pinangyarihan ng insidente bago ito naganap, at ang pagkakakulong nga ni Benjamin dahil sa bintang na pamamaslang sa kapatid ni Mary Joy ay maaaring magdulot ng haka-haka na si Benjamin ang gumawa ng panununog, hindi umano sapat ang mga ito upang masabi na si Benjamin nga ang gumawa ng krimen. Ikalawa, ang ipinrisinta umanong ebidensya ng tagausig ay patungkol lamang sa mga naganap bago at matapos ang panununog. 

Ikatlo, bagaman sinabi ni Mary Joy na naroon si Benjamin sa kanilang lugar, wala umanong ibang tumestigo na nakita nga si Benjamin nang magsimula ang sunog. Sa katunayan, wala umanong iba pang tumestigo na nakita nila si Benjamin, noong araw ng insidente.

Bagaman mayroon umanong iba pang mga nagsumite ng kanilang sinumpaang-salaysay na pinaparatangan si Benjamin sa krimen, kabilang na si Boberto, hindi umano tumestigo ang mga ito sa pagdinig sa hukuman.

Kung mayroon man, hinala lamang umano ang naitaguyod ng mga ebidensya ng tagausig. Ipinaalala ng CA, ang hinala ay hindi sasapat upang hatulan ang akusado dahilan sa proof beyond reasonable doubt ang kinakailangan mapatunayan sa hukuman.

Binigyang-diin ng CA, sa panulat ni Honorable Associate Justice Alfonso C. Ruiz II ng 3rd Division, ang kahalagahan ng pagpapawalang-sala sa akusado kung mayroong makatuwirang pagdududa sa kanyang kasalanan, alinsunod sa desisyon ng Korte Suprema sa kasong People v. Santos, (G.R. No. 127500, June 8, 2000):

“Our ruling to acquit does not hold a corollary upholding of the credibility of the testimony of accused-appellant. The basis of the acquittal is reasonable doubt, which simply means that the evidence of the prosecution was not sufficient to sustain the guilt of accused-appellant beyond the point of moral certainty. Proof beyond reasonable doubt, however, is a burden particular to the prosecution and does not apply to exculpatory facts as may be raised by the defense; the accused is not required to establish matters in mitigation or defense beyond a reasonable doubt, nor is he required to establish the truth of such matters by a preponderance of the evidence, or even to a reasonable probability. An acquittal based on reasonable doubt will prosper even though the accused's innocence may be doubted, for a criminal conviction rests on the strength of the evidence of the prosecution and not on the weakness of the defense.”

Ang ibinabang desisyon ng CA na nagpapawalang-sala kay Benjamin ay naging final and executory noong ika-16 ng Abril 2024.

Nawa’y magsilbing aral ang kasong ito na kung tayo ay mambibintang, siguraduhin na mayroon tayong sapat na ebidensya sa bawat paratang. Hindi natin iniaalis na makamtan ng nag-aakusa ang katarungan na ninanais.

Subalit, kapalit ng bawat bintang ay ang posibilidad ng kawalan ng kalayaan ng inaakusahan. Kung kaya’t upang masiguro na sa kaso ay mananalo, matibay na ebidensya ang isumite ng nagrereklamo sa husgado. Kung ang may-akda ng krimen ay hindi mapatunayan nang higit sa makatuwirang pagdududa, ang inakusahan ay mapapawalang-sala.