Malusog at masiglang 17-anyos, nakaburol na nang nalamang naturukan ng Dengvaxia; hustisya,

sigaw ng magulang

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 09, 2021

Sa patuloy na pagdaing ng mga bata sa tindi ng sakit at hirap na nararamdaman, patuloy ang mga magulang nila sa pagtataglay ng pag-asa na makakayanan nila ang daluyong ng bagsik ng side effects ng itinurok sa kanila. Kung ipinaalam sa kanila na ganito ang mangyayari sa katawan ng mga biktima, hindi sana magaganap ang “mass and indiscriminate” na pagtuturok.

Gayunman, mahalaga ang sapat at tamang kaalaman upang magkaroon din ng wastong kapasyahan sa lahat ng mga bagay. Ang ganitong uri ng impormasyon ay naipagkait sa kanila, ayon sa magulang ng mga biktima na may kaugnayan sa Dengvaxia vaccine. Isa sa mga nasabing magulang ay si Gng. Emelita G. Arguta ng Caloocan City. Narito ang maikling kasaysayan ng kanyang anak na si Editha G. Arguta.

Si Editha ay 17-anyos nang namatay noong Hulyo 12, 2018. Siya ang ika-71 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Naalala ni Gng. Arguta ang tungkol sa pagkakabakuna sa kanyang anak, aniya:

“Noong ika-14 ng Hulyo 2018, habang nakaburol si Editha, nabanggit sa amin ng tatlo sa mga kaklase niya sa elementarya na siya ay isang beses nabakunahan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan noong 2017 o habang sila ay nasa ika-anim na baitang.”

Ayon kay Aling Emelita, si Editha ay lumaking malusog at masiglang bata. Kailanman ay hindi siya nagkaroon ng malubhang sakit. Hindi rin niya naranasang madala sa ospital bukod noong biglaan siyang nagkasakit na humantong sa kanyang maagang paglisan. Narito ang kaugnay na mga detalye ng nasabing pangyayari:

• Hulyo 8, 2018 - Nagkalagnat si Editha, ngunit nawala ito nang pinainom siya ng paracetamol. Bukod sa kanyang lagnat, nagreklamo rin siya ng pananakit ng tiyan.

• Hulyo 9 - 11, 2018 - Bumalik ang kanyang lagnat. Nagreklamo rin siya ng pananakit ng ulo, pagsusuka, pananakit ng tiyan, kawalan ng ganang kumain at palaging gusto matulog. Bukod sa mga ito, nanghihina siya at nawawalan ng balanse tuwing siya ay naglalakad. Patuloy niyang naranasan ang mga ito hanggang Hulyo 11, 2018. Bandang alas-7:00 ng gabi ng Hulyo 11, 2018, ayon kay Aling Emelita ay bahagyang nawala ang lagnat ni Editha. Subalit pagsapit ng alas-10:30 ng gabi, nawalan siya ng lakas at tumaas ang kanyang lagnat. Napagpasiyahan ng kanyang ina na isugod siya sa ospital. Habang naghihintay ng masasakyan, alas-11:30 ng gabi ay nag-seizure si Editha, nag-lock ang kanyang panga, tumirik ang kanyang mga mata at hindi na siya makapagsalita. Habang papunta sa isang ospital sa Quezon City ay muli siyang nag-seizure. Pagkarating nila sa nasabing ospital, bandang hating-gabi, kasabay ng pagkabit ng dextrose kay Editha ay agad na isinagawa ng mga doktor ang cardiopulmonary resuscitation (CPR) sa kanya dahil siya ay lupaypay na. Siya ay binigyan din ng gamot para sa puso at sinaksakan ng nasogastric tube (NGT). Nakita umano ni Aling Emelita na may dugong lumabas mula sa ilong ng kanyang anak. Nang panahong ‘yun ay kritikal na ang kalagayan ni Editha. Ayon kay Aling Emelita, sa dalawang magkasunod na electrocardiogram (ECG), may nakita pang pagtibok sa kanyang puso.

• Hulyo 12, 2018 - Ala-1:30 ng madaling-araw, base sa resulta ng ikatlong ECG ni Editha, hindi na nakitaan ng pagtibok ang kanyang puso at sinabihan na si Aling Emelita ng mga doktor na ang kanyang anak ay tuluyan nang pumanaw. May kaugnay na paglilinaw tungkol dito si Aling Emelita. Ayon sa kanyang salaysay:

“Aking inilalakip bilang Annex “A” ang Certificate of Death ni Editha. Ayon sa nasabing dokumento, siya ay pumanaw noong ika-11 ng Hulyo 2018, subalit base sa pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari, siya ay namatay noong ika-12 ng Hulyo 2018, ala-1:30 ng madaling araw.”

Narito naman ang kanyang pahayag sa pagkamatay ng kanyang anak:

“Napakasakit para sa akin ang biglaang pagpanaw ni Editha. Gaya nang nasabi ko, siya ay isang masigla, aktibo at malusog na bata. Lalong napakahirap para sa akin na tanggapin ang kanyang biglaang pagkawala dahil hindi naipalaam sa amin na siya ay naturukan ng Dengvaxia. Nalaman lang namin na siya nga ay nabakunahan noong siya ay nakaburol na. Sana man lang ay may nagawa kami para maiwasan ang kanyang hindi inaasahang pagpanaw kung mas maaga naming nalaman na siya ay naturukan ng Dengvaxia.”

Hindi man mababawi at maibabalik ang nawalang buhay ni Editha, hindi naman hinahayaan ni Aling Emelita na ang naganap na trahedya ang maging katapusan ng kuwento ng kanyang anak. Ang pakikipaglaban ni Aling Emelita para sa katarungan ng pagkamatay ni Editha ay nagsisilbing mahalagang karagdagang yugto sa kasaysayan ng yumao niyang anak.

Para sa inyong lingkod at kasamang public attorneys, ganundin ang forensic doctors at staff na hiningan ni Aling Emelita ng tulong sa kaso ni Editha, ang mapabilang sa bahaging ito ng kuwento ng yumao ay aming pinahahalagahan upang makatulong sa mga biktima.

Grabeng sakit dahil kaisa-isang anak... 12-anyos na naturukan ng Dengvaxia, nanakit ang lalamunan,

namanhid ang mga kamay at na-intubate bago namatay sa bakuna.

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 02, 2021

Napakahalaga ng mga anak para sa kanilang mga magulang. Sila ang inaasahang magdurugtong sa naiwang gawain ng huli at magpapatuloy ng kanilang angkan sa bago at darating pang henerasyon. Sila rin ang inaasahang gabay ng kanilang mga magulang sa pagtanda, ngunit higit sa mga responsibilidad na iniaasa sa mga anak at pag-asang ibinibigay nila sa kanilang mga magulang, ang kasiyahan at pagmamahal ang namumukod sa mga ito. Sa mag-asawang isa lamang ang anak, higit nilang ramdam ang halaga ng kanilang supling, kaya naman sa kanila na nawalan ng kaisa-isa nilang mutya at yaman, wala nang kasing sakit pa ang naganap na trahedyang ito. Ganito ang nangyari kina G. Jayson at Gng. Geraldine Espinilla ng Oriental Mindoro. Anila, “Napakasakit para sa amin ng biglang pagpanaw ni Jericho, lalo na at siya ay nag-iisa naming anak.”

Si Jericho P. Espinilla ay 12-anyos nang namatay noong Hulyo 9, 2018. Siya ang ika-70 sa mga naturukan ng Dengvaxia, na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Jericho ay dalawang beses nabakunahan ng Dengvaxia sa kanyang paaralan sa Laguna. Una siyang nabakunahan noong June 27, 2016 at sumunod noong Disyembre 8, 2016.

Noong Hulyo 2, 2018 ng umaga, pumasok pa sa paaralan si Jericho, subalit hindi na siya nakapasok ng hapon nang magreklamo siyang masakit ang kanyang lalamunan at namamanhid ang kanyang mga kamay, bandang tanghali ng araw na ‘yun. Masakit diumano ang kanyang lalamunan tuwing lumulunok siya kaya pati pag-inom ng tubig ay hindi niya magawa. Kinabukasan, dinala si Jericho sa isang health center sa Laguna. Sinabi ng doktor na namamaga ang tonsils ni Jericho, kaya siya ay niresetahan ng amoxicillin. Dahil hindi niya mainom ang gamot dahil sa sakit ng kanyang lalamunan, pinatingnan siya ng kanyang mga magulang sa isang clinic sa lugar nila, alas-11:00 ng umaga. Muli siyang niresetahan ng doktor ng antibiotic, subalit hindi pa rin niya nainom ang gamot dahil pa rin sa kanyang lalamunan. Ayon sa doktor, namamaga ang kanyang tonsils. Ni-nebulize rin si Jericho dahil hirap siyang huminga.

Bandang alas-12:30 ng tanghali, dinala siya sa isang community hospital sa Laguna dahil pahina siya nang pahina. Agad siyang kinabitan ng dextrose at oxygen sa nasabing ospital. Hindi na siya makapagsalita nang maayos at hindi niya maigalaw ang kanyang mga kamay. Matapos malaman na si Jericho ay naturukan ng Dengvaxia, sinabihan ang kanyang mga magulang na kailangan siyang ilipat sa isang ospital na may Pedia-ICU. Siya ay inilipat sa isang medical center sa Batangas City at agad na in-admit sa Pedia- ICU. Mas lumala ang kalagayan niya. Hindi na niya maigalaw nang maayos ang kanyang mga paa at hindi na siya makatayo. Sa mga sumunod na araw, hindi pa rin bumuti ang kanyang kalagayan. Sa tuwing sina-suction siya ay may mga plema siyang nailalabas.

Pagdating ng Hulyo 5 hanggang 8, 2018, naging kritikal ang kalagayan ni Jericho at ito ay humantong sa kanyang kamatayan. Narito ang mga kaugnay na detalye:

• Hulyo 5, 2018, alas-3:00 ng hapon - Nawalan ng malay si Jericho. Nag-agaw buhay siya kaya siya ay in-intubate. May sinat na rin siya. Dahil naging kumplikado at kritikal ang kanyang kalagayan, isinailalim siya sa x-ray at CT scan. Patuloy ang paghina ni Jericho sa mga sumunod na araw.

• Hulyo 7, 2018 - Sinubukan siyang pakainin gamit ang NGT, subalit hindi natutunaw ang mga ipinapakain sa kanya.

• Hulyo 8, 2018, alas-5:00 ng hapon - Natulog si Jericho, mula noon ay hindi na siya nagising at hindi na bumuti ang kalagayan niya.

• Hulyo 9, 2018, alas-9:30 ng gabi - Tuluyan nang pumanaw si Jericho. Anang kanyang mga magulang, “Ayon sa kanyang Certificate of Death, siya ay namatay dahil sa “Septic Shock” (Immediate Cause), “Nosocomial Pneumonia” (Antecedent Cause), “to consider diphtheria” (Underlying Cause).” Gayunman, nasabi nina G. at Gng. Espinilla ang sumusunod:

“Bago maturukan ng nasabing bakuna si Jericho, ay isa siyang malusog at masiglang bata. Kailanman ay hindi siya nagkaroon ng malubhang sakit. Hindi rin siya naospital mula pagkabata bukod nitong biglaan siyang nagkasakit na humantong sa kanyang maagang paglisan. Mula noong maturukan siya ng Dengvaxia, nagbago ang kalagayan ng kanyang kalusugan. Nakapagtataka na matapos niyang mabakunahan ay bigla na lamang nagbago ang estado ng kanyang kalusugan. Ito ay sa kabila ng sinasabi nilang ang Dengvaxia na itinurok sa aming anak ay makapagbibigay -proteksiyon sa kanya.”

Ang trahedyang nangyari sa kanilang anak ay inilapit nina G. at Gng. Espinilla sa aming Tanggapan, hiniling nila ang tulong legal ng PAO at forensic services ng PAO Forensic Team. Kasama na ngayon sa mga kasong aming ipinaglalaban ang kaso ni Jericho. Katarungan para sa pinakamamahal na kaisa-isa nilang anak ang dasal sa tuwina ng naiwanang mga magulang ni Jericho. Patuloy na pagkilos sa legal na pamamaraan at panalangin ang siya namang handog namin kay Jericho hanggang sa dulo ng laban upang makamit ang katarungan.

Paulit-ulit na pananakit ng ulo, hirap sa paghinga at paralisadong katawan, dinanas ng

12-anyos na namatay sa Dengvaxia.

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | June 25, 2021

Ang kakayahang magpasya ay napakahalagang katangian ng isang tao. Ngunit may mga sandali sa buhay, tulad ng pagsapit ng pagtanda, kung saan may mga taong hindi na makapagpasya dahil tila wala na sila sa kanilang sarili. Gayunman, tinatanggap ang panahon at pangyayaring ito na bahagi ng buhay. Subalit, paano kung “wala pa sa panahon” ang pagdating ng nabanggit na pangyayari dahil hindi pa ganap na binata ang nakaranas at nagdusa dahil dito? Ganito ang pinagdaanan (kasama ang iba pang mga karamdaman) ng Dengvaxia vaccinee na si John Harry P. Rellores bago siya namatay. Ang partikular na insidente na kaugnay dito ay ikinuwento ng kanyang mga magulang na sina G. Jose at Gng. Cristina Rellores ng Quezon Province. Anila:

“Noong ika-5 ng Hulyo 2018 ng tanghali, kung anu-ano na ang sinasabi ng aming anak. Ang mga ito ay hindi namin maintindihan. Nakakalimot na rin siya dahil may mga pagkakataon na hindi na niya matandaan kung nasaan siya. Hindi bumuti ang kanyang kalagayan sa mga sumunod na araw.”

Si John Harry ay 12-anyos nang namatay noong Hulyo 12, 2018. Siya ang ika-69 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya.

Siya ay dalawang beses nabakunahan ng Dengvaxia sa kanyang paaralan sa Quezon Province; una noong Mayo 18, 2016 at Oktubre 19, 2016 ang ikalawa. Bago siya maturukan ng nasabing bakuna, siya ay malusog at masiglang bata. Ayon sa kanyang mga magulang, kailanman ay hindi siya nagkaroon ng malubhang sakit, subalit mula nang siya ay nabakunahan, nagbago na ang kalagayan ng kanyang kalusugan. Narito ang ilan sa nasabing mga pagbabago:

• Agosto 2017 - Unang nakaranas ng pabalik-balik na pananakit ng ulo si John Harry. May mga panahon na hindi na siya nakakapasok sa eskuwelahan dahil sa pananakit ng kanyang ulo.

• Oktubre 9, 2017- Nahimatay si John Harry at isinugod sa isang ospital sa Quezon Province. Na-confine siya ng dalawang araw dahil sa anemia.

• Disyembre 2017 - Muli siyang nagreklamo ng pananakit ng ulo at hirap sa paghinga. Namumutla at nagkukulay asul ang kanyang mga kuko. Siya ay dinala ulit sa nasabing ospital sa Quezon Province kung saan kinabitan siya ng oxygen. Pagkatapos ay ni-refer sila sa isang ospital sa Lucena City at isinailalim siya sa iba’t ibang laboratory tests. Pagkatapos nito, pabalik-balik pa rin ang pagsakit ng kanyang ulo. Madalas na rin siyang nagmumuta.

Pagdating ng Marso 2018 hanggang Hulyo 2018, nadagdagan ang kanyang mga nararamdaman, naging kritikal ang kanyang kalagayan at ito ay nauwi sa kanyang kamatayan. Narito ang ilan sa mga kaugnay na detalye:

• Marso 10, 2018 - Muli siyang nahimatay dahil hindi kinaya ang labis na pananakit ng kanyang ulo. Siya ay in-admit muli sa pinagdalhan sa kanyang ospital sa Quezon Province.

• Marso 11, 2018 - Dinala siya sa isang pediatrician at siya ay binigyan ng bitamina.

• Hunyo 16, 2018 - Siya ay nagkaroon ng stiff neck kaya siya ay dinala ng kanyang mga magulang sa isang ophthalmologist dahil doon at sa pagmumuta niya. Sinabi ng doktor na infection ang sanhi ng pagmumuta nito. Binigyan siya ng eye droplet para rito.

• Ikatlong linggo ng Hunyo 2018 - Umuubo siya at isinusuka niya ang kanyang mga kinakain.

• Hulyo 3, 2018 - Pinatingnan siya sa isang clinic sa Camarines Sur. Pansamantala ay pinainom siya ng gamot sa pagkahilo at siya ay nasweruhan at ni-refer sila ulit sa nabanggit na ospital sa Lucena City. Ayon sa doktor, kailangan siyang i-EEG (electroencephalogram).

• Hulyo 4, 2018 - Alas-8:00 ng umaga, kinombulsiyon siya at naulit ito. Siya ay kinabitan ng oxygen dahil hirap siyang huminga. Nagsusuka rin siya nang araw na ‘yun. Ala-1:00 ng hapon, hindi na niya maigalaw ang kanang binti na parang naparalisado.

• Hulyo 9, 2018- Alas-11:00 ng umaga nang siya ay muling matulog, subalit nang gumising siya ay nawalan na siya ng lakas ng katawan at hirap gumalaw.

• Hulyo 10 -11, 2018 - Tuluyan nang naparalisa ang kanang bahagi ng kanyang katawan. Sa sumunod na araw ay hindi na siya makagalaw.

• Hulyo 12, 2018 - Alas-9:00 ng umaga, pabugso-bugso ang kanyang paghinga at siya ay nag-agaw buhay. Alas-10:00 ng umaga, tuluyan na siyang pumanaw. Sa kanyang Certificate of Death, ang dahilan ng kanyang pagkamatay ay “CNS Infection” (Immediate Cause), “PCAP-C” (Antecedent Cause).

Anang kanyang mga magulang sa kanyang pagkamatay:

“Napakasakit para sa amin ang biglang pagpanaw ni John Harry. Hindi ipinaliwanag nang maigi sa amin kung ano ang bakunang isinaksak sa kanya. Inimbitahan lamang ako (Cristina) sa isang meeting kung saan ipinaalam sa amin na magkakaroon ng pagbabakuna kontra dengue ang DOH. Mahal diumano ang bakuna, ngunit ibibigay nang libre sa mga bata. Hindi pa nagkakaroon ng dengue ang aming anak bago siya maturukan ng Dengvaxia, at walang ibang kakaiba o bagong gamot o kemikal na pumasok sa katawan niya kundi ang nasabing bakuna.

Dahil sa kanyang karamdaman, si John Harry ay nakakalimot na. Nawa sa kanyang kinalalagyan ngayon ay kanyang maalala ang paglapit ng kanyang mga magulang sa PAO, at ang aming patuloy na pagpupunyagi sa kanyang kaso — upang ang mga ito sana ay makapagbigay sa kanya ng saya.