Mahigit isang dekada matapos ang Princess of the Stars tragedy... 55 KASO VS. SULPICIO LINES INC.,

kinatigan ng korte

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 29, 2021

Ang daing mula sa pusod ng karagatan sa Romblon ay naibsan — ito ang pakiramdam ng mga mahal sa buhay ng mga yumaong biktima ng M/V Princess of the Stars maritime tragedy, partikular ang mga kliyente namin sa mga kasong may kaugnayan sa nasabing trahedya na nakasampa sa Regional Trial Court (RTC) ng Cebu, Branch 16, kung saan si Judge Dante R. Corminal ang Presiding judge.

Noong Oktubre 18, 2021, mahigit isang dekada na ang lumipas mula nang lumubog ang M/V Princess of the Stars noong Hunyo 21, 2008 sa Sibuyan Island, San Fernando, Romblon, ang Public Attorney’s Office (PAO) ay nakatanggap ng kopya ng desisyon ng nasabing sangay ng RTC sa Cebu, 59 na mga kaso na nakasampa roon. Sa nabanggit na mga kaso, 55 rito ang kinatigan ng korte at inutusan ang may-ari ng M/V Princess of the Stars, ang dating Sulpicio Lines, Inc. (SLI) na ngayon ay may bagong pangalan, Philippine Span Asia Carrier Corporation (PSACC), na bayaran ng damages ang mga kaanak ng mga biktima na nagkakahalaga ng higit P200,000,000. Sa apat na na-dismiss na kaso dahil diumano sa kakulangan ng ebidensiya, magpa-file ang PAO ng angkop na Motion for Reconsideration.

Bukod sa nabanggit na mga kaso na nakasampa sa RTC Cebu, Branch 16, may 71 kaso rin na naisampa sa RTC Branch 51 ng Manila. Naunang lumabas ang desisyon sa mga kasong ito noong Setyembre 18, 2015. Sa nabanggit na desisyon, binigyan ng kautusan ng nasabing korte sa Manila ang mga may-ari ng M/V Princess of the Stars, na magbayad din ng higit P200,000,000, higit $500,000 at higit sa CAD$300,000 sa tagapagmana ng mga biktima ng nasabing maritime tragedy. Nakaapela ngayon sa Court of Appeals ang desisyong ito. Sa kabila nito, nagpapasalamat pa rin kami sa dating hukom ng nasabing sangay ng RTC sa Manila na si Judge Daniel C. Villanueva. Si Judge Villanueva, tulad ni Judge Corminal ay binigyan ng halaga ang tinig ng maralita naming mga kliyente. Binigyan nila ng pansin ang bigat ng aming mga ebidensiya — isa itong malaking ambag nila sa patuloy naming pagsisikap at paglaban sa legal na paraan upang ang mga katulad na trahedya sa karagatan ay tuluyan nang matuldukan.

Dagdag pa rito, ipinagpapasalamat din namin ang kanselasyon sa prangkisa ng M/V Princess of the Stars na magsakay ng mga pasaherong tao at ang pagkakatuloy ng pagbibista sa may-ari ng barkong ito. Ang lahat ng ito ay nagpapatibay sa pag-asa ng aming mga kliyente na mananagot ang naturang may-ari sa nangyaring trahedya.

Nagbago ang pangalan ng SLI, ngunit hindi ang bigat ng pananagutan nito sa naganap na trahedya sa karagatan dahil sa mapangahas at walang habas na desisyon nitong salungain ang mabangis na bagyong “Frank” noong Hunyo 21, 2008 sa isla ng Romblon.

Ayon sa huling tala hinggil sa bilang ng mga pasaherong naging biktima ng nasabing maritime tragedy, 814 ang nadeklarang namatay at nawawala, at 56 lamang sa mga ito ang survivors. Walong daan at pitumpu (870) ang sinasabing kabuuang bilang ng mga taong lulan ng lumubog at tumaob na M/V Princess of the Stars.

Sa mga pasaherong nasawi, pinagmalasakitan at pinangunahan ni Dr./Atty. Erwin Erfe, Director ng PAO Forensic Laboratory Division (dating PAO Forensic Laboratory), ang exhumation at identification ng 38 skeletal remains ng mga biktima at 100 skeletal remains ng mga na-trap sa lumubog na barko na nakuha sa ilalim ng dagat. Si Dr./Atty. Erfe ay inasistihan ng mga miyembro ng PAO Forensic Team sa naganap na exhumation at retrieval operations. Tumulong din sa kanila ang mga divers ng Philippine Coast Guard at Royal Jessan Petromin Resources, Inc.

Ang bawat lakad namin noon ng PAO Forensic Team patungo sa Romblon ay puno ng hamon at sakripisyo. Ang karagatan ay tuso kahit walang bagyo. Sa aktuwal na mga aktibidad naman na may kaugnayan sa exhumation at retrieval operations nandoong ulanan-arawan kami sa dalampasigan. Isa sa mga karanasang nangyari sa inyong lingkod kasama ng PAO Forensic Team ay nang namatayan ng makina ang pump boat na aming sinasakyan sa gitna ng laot habang papunta sa retrieval operation sa Sibuyan Island, Romblon. Inaabot din kami ng gabi sa biyahe pagkagaling sa retrieval site kung saan sobrang dilim at lubhang malubak ang kalsadang aming tinatahak. At sa tuwina ay naiiwan namin ang aming mga mahal sa buhay sa pagtalima sa tawag ng aming mga tungkulin. Ngunit sa nalalasap ngayong tagumpay ng aming mga kliyente, masasabi natin na sulit lahat ng ating paghihirap sa ngalan ng katotohanan, katwiran at katarungan.

Ang matinding kabog ng dibdib na aming naranasan ay nang abutan kami ng malakas bagyo at malalaking alon sa laot ng Romblon habang nakasakay sa wooden “pump boat”. Pinanghawakan lamang namin ang matibay na pananalig sa Diyos Ama hanggang nakauwi kami na ligtas sa sakuna.

Sa pagtatamo ng lahat ng tagumpay para sa aming mga kliyente, malaki at mahalaga ang papel na ginampanan ng mga public attorneys — na pinangunahan ni Atty. Revelyn V. Ramos-Dacpano (na ngayon ay Regional Public Attorney ng PAO-NCR, at concurrent Head Executive Assistant ng inyong lingkod) sa Manila, at ni Atty. Maria G-ree R. Calinawan (na ngayon ay Regional Public Attorney ng PAO-Region VII) sa Cebu. Sila ang naging kasama ng inyong lingkod sa bawat pagdinig sa mga nasabing kaso. Hindi rin namin makakalimutan ang lahat ng sumuporta at patuloy na sumusuporta sa amin sa kasong ito na tila mistulang laban ng maliit at pangkaraniwang David sa isang dambuhala at higanteng Goliath.

Hindi na kailangang sabihin pa na ang inspirasyon namin dito ay ang marubdob na pagmamahal ng aming mga kliyente sa kanilang mga yumaong mahal sa buhay na nasakrispisyo ang mga sarili, pangarap at kinabukasan sa pusod ng karagatan. Ang kanilang pagmamahal ay walang pagsuko at ang kanilang tapang ay pantapat sa mga bagyo sa karagatan man o kalupaan.

Pamilya ng 14-anyos na namatay sa Dengvaxia, nangangamba sa 2 pang kaanak na naturukan din ng bakuna

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 22, 2021

Tila wala nang katapusan ang pag-aalala at wala nang paghilom ang mga sugat sa puso ng mga mahal sa buhay ng mga biktima ng Dengvaxia. May mga pagkakataon kasi na hindi lamang natatapos sa isang kapamilya ang problemang nasusuungan nila na pinaniniwalaan nilang may kinalaman sa nasabing bakuna. Kabilang dito ang pamilya nina G. Lorimer Laylay at Gng. Mary Ann Molina ng Las Piñas. Mga bata sa dalawang henerasyon ng pamilya nila ang naturukan ng Dengvaxia, ang kanilang yumaong anak na si Razel Lalaine Laylay, ang isa pang anak na si Rayvin Luther Laylay, at apo na si Raiza Lorraine Laylay. Bukod sa patuloy nilang pagdadalamhati sa namatay na anak, nasabi rin nila na, “Labis din ang pag-aalala namin dahil ang isa pa naming anak na si Rayvin Luther na mayroon ngayong lagnat, at ang aming apo na si Raiza Lorraine Laylay ang naturukan din ng naturang bakuna. Nag-aalala kaming maaaring mangyari rin sa kanila ang nangyari kay Razel.”

Si Razel, 14, ay binawian ng buhay noong Setyembre 15, 2018. Siya ang ika-86 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Razel ay isang beses naturukan ng Dengvaxia noong Oktubre 23, 2017 sa chapel ng kanilang barangay sa isang compound sa Las Piñas. Matapos siyang maturukan, siya ay nangayayat at naging sakitin. Noong Nobyembre 2017, napansin ito ng kanyang mga magulang. Enero at Pebrero 2018, nagreklamo si Razel ng pananakit ng ulo at tiyan at nagsusuka rin siya. Nang mga panahon na ‘yun, dalawang beses siyang dinala ng kanyang mga magulang sa isang ospital sa Las Piñas at nakitang mayroon siyang Urinary Tract Infection (UTI). Niresetahan siya ng antibiotic at pinauwi rin. Bumuti ang kanyang kalagayan nang makainom siya ng antibiotic at umayos ang kanyang kalagayan sa sumunod pang mga buwan. Gayunman, pagsapit ng Setyembre 2018, lumala ang kanyang kondisyon na humantong sa kamatayan. Narito ang ilan sa kaugnay na mga detalye:

• Setyembre 5 - Pabalik-balik ang kanyang lagnat, masakit din ang kanyang tiyan, nagsusuka at nagtatae.

• Setyembre 7 - Dinala siya sa kanilang barangay health center. Pagkatapos ng pagsusuri, nalaman na negative siya sa dengue. Pagsapit ng alas-7:00 ng gabi, nagpumilit siyang dalhin sa ospital dahil ayon sa kanya, hindi na niya makayanan ang sakit ng kanyang ulo at tiyan, at nagsusuka siya. Dinala siya sa ospital sa Las Piñas na dati na ring pinagdalhan sa kanya. Napag-alamang may dengue siya dahil bumagsak sa 73 ang kanyang platelet count. Walang bakanteng kuwarto sa nasabing ospital kaya hindi siya na-admit. Binigyan sila ng referral para mailipat siya ng ospital.

• Setyembre 8 - Na-admit si Razel sa isang ospital sa Muntinlupa. Hindi nawala ang kanyang lagnat, pananakit ng ulo at tiyan, pagtatae at pagsusuka sa mga sumunod na araw. Nagkamanas na rin ang kanyang mga paa at siya ay nagreklamo ng pananakit ng tagiliran at likuran.

• Setyembre 12 - Bumagsak sa 15 ang kanyang platelet count. Nakiusap ang kanyang mga magulang sa ospital na salinan siya ng dugo, subalit ang stock nila ay nakalaan lamang sa mga residente ng Muntinlupa, kaya agad na naghanap ng dugo ang kanyang pamilya.

• Setyembre 13 - Sasalinan sana siya ng dugo, ngunit dahil tumaas sa 22 ang platelet count niya, ipinagpaliban ito. Nanginig at nagdeliryo si Razel, kung anu-ano ang mga binabanggit niya na hindi maintindihan at nang araw din na ‘yun, inilipat siya sa ICU.

• Setyembre 14 - Tumaas sa 47 ang platelet count ni Razel, alas-7:00 ng gabi, in-intubate siya at lalong lumala ang kanyang kondisyon.

• Setyembre 15 - Dakong alas-3:00 ng madaling-araw, sinalinan siya ng platelet, alas-11:00 ng umaga, napansin ni Aling Mary Ann na wala nang pulso si Razel. Sinubukan siyang i-revive, subalit tuluyan na siyang pumanaw, alas-12:30 ng tanghali.

Sa kaso ni Razel, nangyari na naman ang palipat-lipat ng ospital, nagpapakita lamang ito ng kakulangan sa ating serbisyong pangkalusugan. Nakadagdag pa rito ang isyu ng pagbibigay ng stock na dugo ng ospital sa mga residente lamang ng partikular na lugar kung saan nakatayo ang nasabing ospital. Sa mga nasabing pangyayari, nabigyang-diin din ang kakulangan ng “sense of urgency” maging sa mga emergency cases. Dahil dito, ang mga biktima ay muling nagiging biktima. Kung may nangyari nang pagkukulang, lalo na kung may matinding kapabayaan, nararapat lamang na bumawi ang mga kinauukulan sa ibang aspeto o paraan upang makagaan sa mga alalahanin ng apektadong pamilya na may nais mailigtas.

Sa tindi ng sama ng loob, ayon sa ulat ni Miss Annie Gabito na Volunteers Against Crime and Corruption (VACC) Coordinator, ang ama ni Razel ay inatake sa puso at binawian din ng buhay. Magkasama na ang espirito ng mag-ama sa kalangitan, ngunit ang lupang katawan ay babalik na sa alabok ng lupa. Sobrang lungkot ng PAO Forensic Team, VACC at Samahan ng Mga Magulang Anak ay Biktima ng Dengvaxia (SMBD) sa pangunguna ni Mrs. Sumachen Duminguez. Lalo pa na ang daing ng mga survivors at nalibing sa hukay ay walang humpay sa paghingi ng hustisya.

Sana, hindi na maulit sa ating kasaysayan ang malagim na pag-eksperimento gamit ang hindi pa subok na kemikal, lalo pa at patuloy ang pag-alulong ng mga aso hanggang ngayon sa aming kapaligiran.

Hindi na nailigtas sa bingit ng kamatayan si Razel — ang kanyang pamilya na naulila ay nasa panibago at mapanghamong yugto ng pakikipaglaban ngayon. At dito ay hiningi nila ang tulong ng PAO, ng inyong lingkod at PAO Forensic Team. Ang kolektibo at masigasig na pagtugon ng aming Tanggapan ay inaasahan namin na aani o magbubunga ng pinakaaasam na hustisya.

Bulutong, walang tigil na paglabas ng dugo sa iba't ibang parte ng katawan at

walang makita, dinanas ng 12-anyos bago namatay sa Dengvaxia.

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 08, 2021

Sa mga kaso na may kaugnayan sa Dengvaxia vaccine na hawak ng Public Attorney’s Office (PAO), muling napatutunayan ang kahalagahan ng kredibilidad, propesyonalismo at katapatan sa tungkulin, lalo na sa mga kliyente na humihingi ng tulong at serbisyo. Kapag nabahiran ang mga ito ng pagdududa, hindi masisisi ang naturang mga kliyente kung maghanap sila ng mapagkakatiwalaan at makakasama nila sa laban nang may buong katapatan, kagalingan at kagitingan upang mapalabas ang katotohanan at matamo ang katarungan. Kabilang sa nabanggit na mga kliyente si Gng. Marites Sedilla ng Zambales, ina ng yumaong si Venus Sedilla. Ani Gng. Sedilla:

“Sinabihan ako ng doktor na maaaring meningococcemia ang ikinamatay ng aking anak at kailangang ma-cremate at ilibing siya kinabukasan. Dahil nakakahawa diumano ang sanhi ng pagkamatay niya, kanilang isasara ang ospital para i-disinfect at patayin ang virus na maaaring manggaling sa aking anak. Subalit hindi naman nila isinara ang nasabing health unit sa mga sumunod na autopsy ng mga doktor ng Department of Health (DOH). Dahil palaisipan sa akin ang sanhi ng karamdaman ni Venus at kahit na-autopsy na siya ng DOH, napagdesisyunan kong humingi ng tulong legal kay Atty. Persida V. Rueda-Acosta at upang isailalim muli sa Forensic Examination ang mga labi niya para malaman ang naging sanhi ng kanyang agarang kamatayan.”

Si Venus, 12, ay binawian ng buhay noong Marso 30, 2018. Siya ang ika-84 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Venus ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia; una noong Marso 29, 2016, pangalawa noong Nobyembre 7, 2016 at pangatlo noong Hunyo 29, 2017 sa kanilang paaralan. Ayon sa kanyang ina, “Si Venus ay masayahin, masigla at malusog na bata. Siya ay hindi nagka-dengue. Hindi pa siya nagkaroon ng malubhang karamdaman at hindi pa na-ospital bukod lamang nitong kamakailan kung saan siya ay malubhang nagkasakit na naging sanhi ng kanyang biglaang pagpanaw.” Subalit, ani Gng. Sedilla, matapos maturukan si Venus ng nasabing bakuna, biglang nagbago ang kalagayan ng kanyang kalusugan. Noong 2018, mula Enero hanggang Marso, naganap ang trahedya sa buhay ng pamilya Sedilla nang magkaroon ng iba’t ibang sintomas si Venus ng malubhang karamdaman na nauwi sa kanyang kamatayan. Narito ang ilan sa mga kaugnay na detalye:

• Enero 2018 - Labis ang dugo na lumabas kay Venus noong siya ay dinatnan ng buwanang dalaw, nakakagamit siya ng halos 20 pirasong pads kada araw. Nagtagal ang kanyang buwanang dalaw ng apat na araw. Nangingitim na animo’y luto ang dugong lumabas mula kay Venus.

• Pebrero 5, 2018 - Sumakit ang kanyang dibdib, sikmura at nahirapan din siyang huminga. Dinala si Venus sa isang health unit sa Zambales, sinuri at niresetahan siya ng gamot. Gayunman, pabalik-balik ang kanyang lagnat sa loob ng limang araw.

• Marso 2018, ikatlong linggo - May rashes na kumalat sa buo niyang katawan. Ang mga ito ay anyong pinaso ng sigarilyo.

• Marso 28, 2018 - May mga lumalabas na bulutong tubig sa kanyang noo, leeg at kamay. Nagreklamo rin siya ng pananakit ng ulo at paninikip ng dibdib. Madalas niyang inirereklamo ang mga ito.

• Marso 29, 2018 - Kumalat ang bulutong tubig sa kanyang mukha. Ani Gng. Sedilla, may mga namamahay na dugo sa bulutong tubig ng kanyang anak at sa tuwing napipisa, may lumalabas na dugo. Nagkalagnat na rin si Venus.

• Marso 30, 2018, alas-5:30 ng hapon - Walang tigil ang paglabas ng dugo sa iba’t ibang parte ng kanyang katawan. Siya ay nagsusuka at umiihi ng dugo, nagdurugo rin ang kanyang ilong at gilagid. Isinugod si Venus sa isang health center, matapos siyang resetahan ng gamot ay pinauwi sila sa kabila ng pagpupumilit ni Gng. Sedilla na i-admit sa center si Venus. Pagkalipas ng dalawang oras, habang sila ay nasa bahay, nagsabi siya sa kanyang ina na wala siyang makita at siya ay nagduduwal. Labis din ang paninikip ng kanyang dibdib, kaya agad siyang isinugod sa center, subalit hindi na siya umabot ng buhay. Sinubukan pa siyang i-revive ng doktor, ngunit pumanaw na talaga si Venus.

Bukod sa hirap na pinagdaanan ni Venus bago bawian ng buhay, hindi rin maiwasan ni Gng. Sedilla na maalala ang ilang mga pangyayari na nagbibigay ng karagdagang hapdi at bigat sa kanyang kalooban. Aniya, “Hindi nila ipinaliwanag kung ano ang maaaring maging epekto ng nasabing bakuna kontra dengue sa kalusugan ng aking anak. Hindi rin inasistihan ng isang doktor ang pagtuturok sa kanya ng nasabing bakuna.” Inamin din niya na hindi siya sang-ayon sa naganap na pagtuturok ng naturang bakuna. Pagtatapat niya, “Ang katotohanan, mismong anak ko ang pumirma ng consent form para maturukan siya ng Dengvaxia.”

Si Gng. Sedilla, ang ina na hindi nabigyan ng sapat na impormasyon at tulong; ang yumaong si Venus naman ang anak na sa murang edad ay may kakulangan sa kakayahang magkaroon ng matalinong pagpapasya. Ang naging bunga nito ay nauwi sa trahedya na maaaring hindi na mapawi sa puso at gunita ng mga Sedilla. Sa abot ng aming makakaya sa PAO, sa kasong inilapit ni Gng. Sedilla, patuloy kaming nagpupunyagi sa laban sa hukuman, hindi lamang upang makamit ang katarungan kundi upang ang mga katulad na pangyayari ay hindi na maulit pa sa ating kasaysayan.