3 beses naturukan… 13-anyos, namaga ang atay at dumumi ng dugo bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | June 3, 2022

“Bilog ang bola,” ito ay kasabihang madalas naririnig tungkol sa mga laro, lalo na sa basketball at volleyball. Dahil bilog at umiikot ang bola, may mga pagkakataon na ang pinangarap o abot-kamay nang sandali na magwagi ay nauuwi pa sa pagiging sawi.

Gayunman, may mga sitwasyon na kabaligtaran ang nangyayari sa isang laro; kung alin pa ang hindi kinakitaan ng pag-asa na mananalo, siya pa ang nakapag-uuwi ng tropeo. Bukod sa pananalig sa Maykapal, maaaring naghatid din ng pag-asa ang talinghaga tungkol sa “bilog na bola” sa mag-asawang G. Raul at Gng. Jelanie ng Real, Quezon kaugnay sa nangyari sa kanilang anak na si Jericho Azogue na nagkaroon ng matinding karamdaman. Subalit, hindi panalo ang natamo ng pamilya Azogue — binawi sa kanila ng mapait na trahedya ang pinakamamahal nilang si Jericho.

Si Jericho, 13, mahilig mag-aral at maglaro ng volleyball, ay namatay noong Enero 18, 2019. Siya ang ika-112 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Jericho ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia; una, noong Hunyo 21, 2016; pangalawa, noong Marso 2, 2017; at pangatlo, noong Setyembre 26, 2017. Ang nasabing pagtuturok ay nangyari sa kanilang paaralan. Ayon sa kanyang mga magulang, siya ay “Masayahin, masigla, aktibo at malusog na bata. Kailanman ay hindi pa siya nagkaroon ng malubhang karamdaman na nangangailangang siya ay madala sa ospital, bukod nitong kamakailan nang siya ay dapuan ng malubhang sakit na naging sanhi ng kanyang pagpanaw.”

Marso 2018 nang mag-umpisang magreklamo ng pananakit ng tiyan si Jericho. Nawalan din siya ng ganang kumain, kaya siya ay dinala sa isang ospital sa Maynila. Isinailalim siya sa iba’t ibang pagsusuri at ayon sa mga doktor, maayos naman ang kalagayan niya. Upang makasigurado na maayos ang estado ng kalusugan niya, sumunod siyang dinala sa isang ospital sa Quezon City upang patingnan sa espesyalista sa buto. Base sa resulta ng pagsusuri, normal naman ang kanyang kalusugan. Pagdating ng taong 2018, narito ang ilang mga detalye sa nangyari kay Jericho:

• Abril hanggang Agosto 2018 - Nagpatuloy ang pananakit ng kanyang tiyan at kawalan ng ganang kumain, kaya siya ay patuloy na nangayayat. Muli siyang dinala sa nasabing ospital sa QC noong katapusan ng Agosto 2018 at nalaman na namamaga ang kanyang kidney at pantog. Isinailalim siya sa Voiding Cystourethrogram (VCUG) upang malaman ang sanhi ng nasabing pamamaga, normal naman ang resulta ng VCUG. Ngunit patuloy ang reklamo niya hinggil sa pananakit ng kanyang tiyan.

• Ikalawang linggo ng Disyembre 2018 - Muling isinailalim sa ultrasound si Jericho. Base sa resulta, may problema at namamaga ang atay niya. Namanas din ang mukha at mga paa niya at lumaki ang kanyang bayag.

• Disyembre 27 - Dinala siya sa ibang ospital sa Maynila at du’n nakitaan ng lymphoma at may tuberculosis ang bituka niya. Anang kanyang mga magulang, “Kaya pala sinasabi niya na parang butas ang kanyang bituka.” Dumudumi rin siya ng itim na dugo.

• Disyembre 31- Inilipat siya sa intensive care unit at kinabitan siya ng nasogastric tube at in-intubate.

Sa mga petsa sa ibaba ng Enero 2019 ang pinaka-kritikal na sandali sa nalalabing mga araw ni Jericho:

• Enero 5 - Sinalinan siya ng dugo. Lalong namanas ang katawan niya at hindi nawala ang pananakit ng kanyang tiyan at ito ay lumalaki.

• Enero 14 - Nangati ang katawan niya matapos siyang masalinan ng dugo at masakit pa rin ang tiyan niya.

• Enero 18 - Muli siyang sinalinan ng dugo. Bahagyang tumaas ang kanyang platelet count pero bumagsak din ito matapos niyang dumumi ng dugo. Siya ay nahirapang huminga at nag-agaw buhay. Pagsapit ng alas-7:30 ng gabi, tuluyan na siyang pumanaw.

Anila G. at Gng. Azogue, “Napakasakit ng biglaang pagpanaw ni Jericho. Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna sa kanya. Noong una pa lamang ay hindi na kami pumayag na maturukan siya ng bakuna kontra dengue. Ipinabalik namin sa kanya ang consent form dahil hindi kami pumayag na siya ay maturukan. Ngunit nagulat na lamang kami na sa kabila ng aming pagtanggi ay nabakunahan pa rin siya.

“Sa ikalawang pagtuturok sa kanya ng Dengvaxia, pinapunta kami sa paaralan upang samahan siya. Ayon sa nagturok, dapat ay matapos ang tatlong dose ng bakuna dahil minsan na siyang naturukan nito at upang matapos ang pagbabakuna. Dahil dito, wala na rin kaming nagawa upang pigilan ito.”

Hiniling ng mag-asawang Azogue sa aming tanggapan, sa inyong lingkod, at PAO Forensic Team ang aming tulong upang mabigyan ng katarungan ang sinapit na trahedya ng kanilang anak. Hindi madali ang makipaglaban sa malalaking tao na may kaugnayan sa kaso ni Jericho, ngunit “Bilog ang bola”—umiikot tulad ng gulong ng hustisya.

Habang ito ay umiikot, may pag-asa. Ang PAO ay patuloy na kumikilos ayon sa aming mandato at hindi kailanman mapaparalisa dahil lamang sa higanteng mga katunggali sa labanang panghustisya. Ito ang tungkuling sinumpaan ng inyong lingkod bilang inyong Punong Manananggol Pambayan nang tanggapin ko ang responsibilidad na katumbas ng aking posisyon. Ang maging matatag sa lahat ng oras, sinuman ang maging katunggali sa pagtupad ng aming tungkulin ayon sa mandato ng Tanggapang aking pinamumunuan. Tamang hustisya para sa lahat.

‘Di alam na nabakunahan... 14-anyos, namantal ang buong katawan, namaga ang mga paa at sumuka

ng dugo bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | May 27, 2022

Ang bunso ay itinuturing na beybi ng pamilya. Bilang pinakabata, karaniwang pinagtutuunan siya ng atensiyon ng kanyang mga kapamilya. Pinagsisikapan din ng kanyang mga kaanak na maibigay, hindi lamang ang mga pangunahin niyang pangangailangan kundi maging ang mga kaunting luho na makakapagpasaya sa kanya. Ngunit may mga bunso na maagang “naka-graduate” sa mga pribilehiyo na dala ng posisyon nila sa pamilya.

Sila ang mga maagang nagkaroon ng responsibilidad sa buhay o boluntaryong gumanap sa nasabing mga responsibilidad sa kanilang murang edad.

Isa si Rinz Mart Lucaba sa mga bunsong ito; masaya niyang inako ang ilang gampanin sa kanilang pamilya. Anang kanyang mga magulang na sina G. Ricky at Gng. Aileen ng Bulacan, “Siya ang aming bunso at matulungin sa aming mag-asawa at kilala siya sa aming lugar na naghahanapbuhay sa kanyang murang edad dahil sumasama siya sa akin na maglako ng tsinelas.”

Sayang lamang dahil hindi nabigyan ng pagkakataon at sapat na panahon si Rinz Mart upang madiskubre at mapagyaman ang iba pa niyang kakayahan upang higit na mapaunlad ang kanyang sarili at pamilya. Si Rinz Mart, 14, ay namatay noong Enero 2, 2019.

Siya ang ika-111 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak) and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya.

Ayon sa kanyang Certificate of Death, ang sanhi ng kanyang pagpanaw ay “Multi Organ Failure” (Immediate Cause); “T/C Central Nervous System Infection Prob.” (Antecedent Cause); “Bacterial Meningitis” (Underlying cause).

Mga taong 2018 at 2019 ang mga pinagdaanang kalbaryo ni Rinz Mart at kanyang pamilya bago siya binawian ng buhay noong 2019. Narito ang kaugnay na mga detalye:

• Hunyo 2018 - Nag-umpisa ang pagkahilo at pananakit ng ulo ni Rinz Mart. Naging antukin siya at madalas na natutulog.

• Agosto 2018 - Sa kasagsagan ng kontrobersiya hinggil sa mga namamatay na naturukan ng Dengvaxia, biniro ni Mang Ricky si Rinz Mart kung siya ba ay nabigyan ng nasabing bakuna. Sumagot ito na siya ay isang beses naturukan sa kanilang paaralan kasama ng ilang kamag-aral niya noong Setyembre 2017, ngunit sinabi niyang huwag mag-alala dahil malakas siya at hindi mamamatay. Ngunit sabi ni Mang Ricky, “Labis pa rin ang pag-aalala ko dahil pabalik-balik na ang pagkahilo at pananakit ng ulo ni niya.”

• Disyembre 27 at 28, 2018 - Nagkasinat siya. Bumuti ang kanyang kalagayan matapos siyang painumin ng paracetamol. Kinabukasan, Disyembre 28, muli siyang nagkalagnat.

• Disyembre 29, 2018 - Namantal ang buo niyang katawan. Sa sumunod na araw, Disyembre 30, namaga ang kanyang mga paa habang ang mga pantal niya sa katawan ay nawala. Nagsimula rin siyang sumuka ng dugo at makaranas ng pananakit ng tiyan at pagtatae. Hindi na rin siya makatayo.

• Disyembre 31, 2018 at Enero 1, 2019 - Kinumbulsiyon siya, kaya agad siyang isinugod sa isang ospital sa Bulacan, ala-1:00 ng madaling-araw at in-intubate. Ayon sa doktor, kailangan siyang masalinan ng dugo at mailipat sa ibang ospital sa Bulacan. Nailipat si Rinz Mart, alas-7:30 ng umaga. Kinuhanan siya ng dugo sa parehong paa upang isailalim sa pagsusuri. Pinalitan din ang tubo na ginamit na pang-intubate sa kanya nang hindi nalalaman ng kanyang mga magulang. Napansin ng mag-asawa na may dugo na lumalabas sa kanyang ilong at bibig. Alas-3:00 ng hapon, inilipat siya sa ICU at lalong lumala ang kondisyon niya hanggang sa sumunod na araw.

• Enero 2, 2019 - Alas-4:00 ng hapon, nawalan na ng pulso si Rinz Mart. Agad na rumesponde ang mga tauhan ng ospital at siya ay sinubukang i-revive, subalit tuluyan din siyang pumanaw, alas-4:30 ng hapon.

Anila Mang Ricky at Aling Aileen, “Napakasakit ng biglaang pagpanaw ni Rinz Mart. Siya ay malusog at maliksing bata, at kailanman ay hindi siya nagkasakit nang malubha, bukod lamang nitong kamakailan kung saan siya ay nagkasakit na naging sanhi ng kanyang pagpanaw. Kaya nakapagtataka na siya ay nagkasakit at ikinamatay pa niya ito. Ito na ang epekto ng aming pangamba dahil isa siya sa mga naturukan ng Dengvaxia. Ang masakit pa nito, hindi namin alam na siya ay naturukan kung hindi pa niya sinabi ito nang balitang-balita na ang tungkol sa bakuna.”

Si Rinz Mart ay isa sa mga bunso ng ating Inang Bayan na nasakripisyo dahil sa kawalan ng pag-iingat ng mga awtoridad sa kanyang kalusugan. Ganundin ng kawalan ng respeto sa kanyang mga magulang na higit na may karapatan na magdesisyon para sa kanilang anak na isa pang menor-de-edad.

Alinsunod sa hiling nina Mang Ricky at Aling Aileen, kabilang na rin ang kaso ni Rinz Mart sa tinaguriang Dengvaxia cases na aming ipinaglalaban. Sa masigasig naming pagtataguyod sa nasabing mga kaso, hustisya ang inaasahan naming makamtan sa dulo ng aming laban para sa nasakripisyong mga anak ng ating Inang Bayan.

11-anyos, paulit-ulit nilagnat at nagsuka, inuumpog ang ulo dahil sa sakit bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | May 20, 2022

May mga pagkakataon na damang-dama ang karalitaan bilang matinding dahilan upang ang kakayahan at kalayaang magdesisyon ay isuko dahil sa isang matindi ring dahilan. Ganito ang naging sitwasyon ng magkapatid na sina Romeo at Jessica V. De Chavez, na nagpasyang magpaturok ng Dengvaxia kahit hindi pumayag ang kanilang ina na si Aling Airene ng Catanauan, Quezon. Ani Aling Airene sa kanyang salaysay, “Hindi ko pinayagan na maturukan sila ng Dengvaxia, subalit napilitan daw silang magpabakuna dahil sinabihan sila na mawawala kami sa listahan ng 4Ps kapag hindi sila magpapabakuna. Kaya kahit wala akong pahintulot, nagpabakuna ang aking mga anak dahil sa takot na mawala kami sa mga nakatatanggap ng tulong mula sa DSWD.”

Kaugnay ng nasabing pagpapabakuna, narito ang naging pahayag ni Aling Airene, partikular sa pinaniniwalaan niyang epekto nito kay Jessica: “Kaisa-isang babae at bunso pa. Malakas at masiglang bata ang aking anak bago siya maturukan ng nasabing bakuna at bago ‘yun ay hindi siya kailanman dinapuan ng malubhang sakit.”

Si Jessica, 11, ay namatay noong Hunyo 12, 2017. Siya ang ika-110 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Jessica ay dalawang beses naturukan ng Dengvaxia kasabay ni Romeo; una noong Mayo 5, 2016 at pangalawa noong Pebrero 22, 2017 sa isang paaralan sa Catanauan, Quezon. Si Romeo lamang ang binigyan ng Dengvaxia card. Gayunman, ani Aling Airene, “Hindi binigyan si Jessica ng immunization card, pero gumawa ang aking anak na si Romeo ng kanyang salaysay na nagpapatunay na naturukan si Jessica kasabay niya nang mga araw na nabanggit.” Pagdating ng Mayo 2017, may mga naging karamdaman si Jessica. Narito ang kaugnay na mga detalye:

• Mayo 12, 14, 2017 - Noong Mayo 12, 2017, isinugod si Jessica sa isang ospital sa Quezon dahil sa labis na pagsusuka, pagsakit ng ulo at pabalik-balik na mataas na lagnat. Ipinag-utos ng doktor na ilipat si Jessica sa ibang ospital sa Quezon noong Mayo 14, 2017 dahil hindi na nila kayang lapatan ng lunas ang mga nararamdaman niyang sakit.

• Mayo 16, 2017 - Hindi na makausap ni Aling Airene si Jessica, sapagkat hindi na siya makapagsalita dahil sa pamamaga ng kanyang dila. Nagagawa na lang niyang makatugon sa mga tanong ni Aling Airene sa pamamagitan ng pagtungo at pag-iling. Inirekomenda ng doktor na dalhin si Jessica sa Maynila upang maoperahan sa utak, ngunit hindi na ito nagawa ni AlingAirene, sapagkat pinapipirma umano siya ng nasabing doktor sa dokumentong may nakasaad na magbabayad siya ng P150,000 at ang nasabing halaga ay hindi naman umano niya kayang bayaran. Dahil dito, nanatili si Jessica sa pinaglipatan sa kanyang ospital sa Quezon. Ayon kay Aling Airene, “Si Jessica ay tumagal sa hospital nang isang buwan at sa panahong ‘yun, nasaksihan ko ang unti-unting pagbagsak ng kanyang timbang, lubos na pamamayat, pabalik-balik na lagnat at pagsusuka. May mga panahon ding iniuumpog niya ang kanyang ulo sa kama at dumadaing sa sobrang sakit nito, gayundin ang kanyang tiyan. Walang malinaw na paliwanag ang doktor kung ano ba ang naging karamdaman ni Jessica at kung bakit hindi siya gumagaling sa kabila ng patuloy na pagbibigay ng gamot sa kanya. Sa halip, lumala pa ang pagsusuka at pagdaing niya sa malubhang sakit ng ulo at tiyan.”

Pagdating ng Hunyo 12, 2017, alas-7:00 ng umaga, napansin ni Aling Airene ang labis na pangingitim ni Jessica. Napansin din niya na hirap na hirap na siyang huminga kahit siya ay may oxygen. Dahil dito, ipinatawag ni Aling Airene ang mga doktor at ginawa naman nilang bombahin ang dibdib ni Jessica upang tulungan siyang huminga. Sa kasamaang-palad, hindi na rin ito nakatulong sa bata. Sinabi ng mga doktor kay Aling Airene na ipasa-Diyos na lamang ang kanyang anak, sapagkat wala na silang magagawa upang isalba ito. Ani Aling Airene, “Inihinto ng mga doktor ang pag-revive sa aking anak at wala na akong magawa kundi panoorin ang unti-unti niyang pagkamatay. Noong ika-12 ng Hunyo 2017, alas-10:00 ng umaga, tuluyan nang binawian ng buhay si Jessica.”

Matapos mamatay ni Jessica, saka lamang nabanggit ni Romeo na naturukan siya ng Dengvaxia kasabay ng una. Sa pagkakaturok ng nasabing bakuna sa magkapatid, malinaw na nangyari na naman ang kawalan ng consent ng magulang. Bagay na nagpapakita ng kawalan ng pag-iingat ng mga taong nagpasimuno ng pagbabakuna ng Dengvaxia. Buo ang loob ni Aling Airene na ipaglaban ang nangyari kay Jessica at panagutin ang mga taong may kaugnayan sa pagbabakuna nang walang pag-iingat sa kanyang mga anak.

Bilang tugon sa kahilingan ni Aling Airene sa libreng serbisyo-legal ng aming tanggapan at forensic services ng aming Forensic Team, ang inyong lingkod, special public attorneys at forensic doctors ay masigasig na isinusulong ang kaso ni Jessica sa legal na pamamaraan. Para naman kay Romeo at mga tulad niyang survivors, nananatili kaming mapagmatyag, lalo na ang aming mga doktor, sa kanilang pangangailangang medikal upang mapangalagaan ang kanilang kalusugan na posibleng nalagay na rin sa panganib.