12-anyos, nagka-UTI, paulit-ulit sumakit ang ulo at nagka-nana sa utak bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 14, 2022

Malusog masigla, mahilig sumayaw at mapagmahal. Ganito ang pagkakalarawan ni G. Primo Lomtong ng Taytay, Rizal sa kanyang anak na si Shaira Mae Lomtong. Ang larawang ito ay malayo sa naging kalagayan ni Shaira Mae nang siya ay paulit-ulit na naospital bago pumanaw.

Napakasakit para kay G. Primo ng gunitang ito. Ang higit pang nagpapahapdi sa alaalang ito ay ang ipinagtapat niya na hindi pagbibigay ng halaga sa kanyang sinasabi noon sa mga awtoridad sa ospital. Aniya, “Habang naka-confine ang aking anak, ilang ulit kong sinabihan ang mga doktor at nurses na siya ay nabakunahan ng Dengvaxia, pero hindi man lang ako pinansin ng mga doktor at empleyado ng ospital.”

Si Shaira Mae, 12, ay namatay noong Marso 27, 2019. Siya ang ika-129 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya.

Ayon sa kanyang ama, si Shaira Mae ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia: una, noong Abril 12, 2016; pangalawa, noong Oktubre 21, 2016, at pangatlo noong Setyembre 14, 2017 sa kanilang paaralan. Noong Oktubre 2016, ilang araw matapos ang pangalawang pagkakaturok sa kanya ng nasabing bakuna, nag-umpisa siyang makaranas ng pabalik-balik na pananakit ng ulo. Noong Enero at Pebrero 2018, nagreklamo si Shaira Mae ng pananakit ng batok kasabay ng pananakit ng ulo. Naging pabalik-balik pa rin ang mga nararamdaman niyang ito sa mga sumunod na buwan.

Narito ang ilang mga detalye sa mga nangyari kay Shaira Mae mula Pebrero 2019 hanggang sa kanyang pagpanaw noong Marso 27, 2019:

• Pebrero - Matamlay siya. Masakit ang kanyang batok, tiyan at ulo. Madalas niya ring isinusuka ang kanyang mga kinakain at palaging inaantok. Tulog siya nang tulog pagkagaling niya sa eskuwela.

• Huling linggo ng Pebrero - Dinala siya ni G. Primo sa isang ospital sa Taytay, Rizal. Siya ay isinailalim sa iba’t ibang pagsusuri at base sa resulta ng kanyang urinalysis, may urinary tract infection (UTI) siya. Binigyan siya ng antibiotics ng doktor para sa kanyang UTI.

• Unang linggo ng Marso - Muling sumakit ang kanyang ulo at siya rin ay nilagnat. Siya ay matamlay at muling nagreklamo ng pananakit ng batok. May pagkakataon pa ring isinusuka niya ang kanyang kinakain at palaging inaantok.

• Marso 11 at 12 - Sumakit ang kanyang ulo. Pagkatapos nito, nawalan na siya ng malay kaya muli siyang dinala sa ospital. Nilagyan siya ng swero at isinailalim sa iba’t ibang pagsusuri, niresetahan din siya ng pain reliever dahil sa sobrang pananakit ng kanyang ulo. Dahil walang bakanteng kuwarto ang nasabing ospital, ni-refer sila sa isang ospital sa Pasig City. Pumunta sila sa nasabing ospital, pero dahil pumutok ang septic tank du’n, inilipat si Shaira Mae sa isang ospital sa Quezon City noong Marso 12, 2019. Isinailalim siya sa CT scan at may nakitang nana diumano sa kanyang utak.

• Marso 13 at 14 - Inoperahan ang kanyang ulo upang tanggalin ang nakitang nana. Marso 14, 2019 nang matapos ang kanyang operasyon, subalit sa kabila nito ay hindi nila natanggal ang lahat ng nakitang nana. Ayon sa doktor, may kaunting naiwan sa maselang bahagi ng kanyang utak. Hindi diumano nila maaaring tanggalin ang lahat ng nakitang nana dahil delikado at baka tamaan ang kanyang utak. Naging maayos naman ang kanyang kundisyon sa mga sumunod na araw.

• Marso 23 - Magkasunod siyang hinimatay. Ito ay nangyari, dalawang minuto lamang ang lumipas nang siya ay ilabas sa ICU at matapos niyang mag-seizure. Pagdating ng gabi, muli siyang hinimatay.

• Marso 25 - Nang iniangat ni G. Primo ang kamay ni Shaira Mae ay malambot na ito. Sinabihan ng doktor si G. Primo na comatose na si Shaira Mae. Isasailalim dapat sa CT scan si Shaira Mae, bandang alas-8:00 ng umaga nang mawala ang pagtibok ng kanyang puso. Siya ay ni-revive at naging matagumpay naman ito, subalit comatose pa rin si Shaira Mae. Pagkatapos nito, na-CT scan siya at base sa resulta, kumalat na ang nana sa kanyang ulo. Hindi na rin stable ang kanyang vital signs.

• Marso 27 - Nag-agaw buhay si Shaira Mae bandang alas-3:00 ng madaling-araw at pagdating ng alas-3:40 ng madaling-araw, tuluyan na siyang pumanaw.

Ani Mang Primo, “Sa napakaikling panahon, nawala ang aking anak. Hindi ipinaliwanag sa akin kung ano’ng puwedeng maging epekto ng nasabing bakuna sa kalusugan ng aking anak. Bago siya mabakunahan ng Dengvaxia, inabutan niya lamang ako ng kapirasong papel na dapat kong pirmahan upang magbigay-pahintulot na siya ay maturukan ng Dengvaxia vaccine. Bilang magulang at sa kagustuhan kong mabigyan ng proteksyon ang aking anak laban sa dengue infection, pinirmahan ko ang nasabing papel. Bukod sa sinabing bakuna sa dengue ang ituturok sa kanya, hindi na ako sinabihan kung kailan ang pagbabakuna sa aking anak, kaya hindi ko siya nasamahan nang binakunahan siya. Maliwanag na ako at ang aking pamilya ay napagkaitan ng pagkakaton na malaman ang epekto ng nasabing bakuna sa aking anak.”

Noong Marso 25, 2019, pinakain pa ni Mang Primo si Shaira Mae. Walang nag-akala sa mag-ama na dalawang araw pagkatapos nito ay may magpapaalam na isa sa kanila. At dahil ‘yun ay “huling paalam,” wala nang ganitong pagkakataon na maibabalik sa mag-amang Lomtong. Gayunman, kami sa PAO at PAO Forensic Laboratory Division na kanilang nilapitan ay patuloy sa masigasig na paglaban ng kaso ni Shaira Mae sa legal na pamamaraan. Kami ay umaasa na ang matatamong katarungan sa dulo ng labang ito ay makakapagpagaan sa bigat na hatid ng alaala sa pamilya Lomtong ng naturang “huling paalam.”

11-anyos, nagkabukol sa spine at bali ang buto sa binti bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | September 9, 2022

May mga pagkakataon na tila nalalaman ng tao na papalapit na ang mga huling sandali ng kanyang buhay. Kaya naman ang bawat segundo ay nais niyang ilaan sa minamahal niyang pamilya.

Ganito kaya ang naramdaman ni Jian Subing-Subing, anak nina G. Eric at Gng. Senen Subing-Subing ng Lapu-Lapu City, Cebu, nang maglambing siya isang hapon sa kanyang ina? Aniya, “Noong ika-17 ng Disyembre 2018, naglalambing ang aming anak. Ayaw na niyang mailayo sa akin. Pagsapit ng alas-4:00 ng hapon, tatlong beses siyang huminga nang malalim hanggang sa siya ay tuluyan nang iginupo ng mga sakit na nararamdaman niya sa katawan.”

Si Jian, 11, ang ika-124 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang pamilya. Si Jian ay isang beses naturukan ng Dengvaxia noong Hunyo 17, 2017. Ang nasabing pagtuturok ay nangyari sa isang health center sa Mactan, Lapu-Lapu City, Cebu. Ayon sa kanyang mga magulang, siya ay masayahin, masigla, aktibo at malusog na bata. Dagdag pa nila, “Siya ay mahilig maglaro at aktibong miyembro ng drum and bugle corps ng kanyang paaralan. Kailanman ay hindi pa siya nagkaroon ng malubhang karamdaman na nangangailangang siya ay madala sa ospital, bukod nitong kamakailan kung saan siya ay malubhang nagkasakit na humantong sa kanyang pagpanaw.”

Ang pagkakasakit ni Jian ay nagsimula noong Nobyembre 2017. Masakit ang kanyang hita at likod. Ang mga ito ay hina-hot compress at nilapatan ng kanyang mga magulang ng efficascent oil, kaya naiibsan ang sakit, subalit bumabalik din. Nagkakalagnat din siya tuwing sumasakit ang kanyang hita at likod. Pagdating ng taong 2018, ganito ang nangyari kay Jian, hanggang sa bawian siya ng buhay noong Disyembre 17, 2018:

• Pebrero - Dinala siya sa isang medical clinic sa Cebu City. Sinuri ang kanyang potassium level at normal naman ito. Niresetahan siya ng pain reliever para sa mga pananakit sa kanyang katawan.

• Marso - Hindi na niya maigalaw ang kanyang binti at hindi na rin siya makalakad. Dinala siya sa isang ospital sa Lapu-Lapu City, ni-refer siya ng doktor sa isang ospital sa Cebu City na siya naman nilang ginawa. Iminungkahi ng doktor na ipa-MRI siya.

• Abril 2018- Noon lang naisagawa ang MRI kay Jian dahil pumila pa diumano ang kanyang mga magulang. Nang lumabas ang resulta noong Abril 12, 2018, nalaman na siya ay may Pott’s Disease. May nakitang bukol sa kanyang spine; muling iminungkahi ng doktor na i-biopsy ang nakuhang sample ng bukol sa kanya. Ang pag-biopsy ay hindi nagawa dahil sinabihan ng doktor ang mag-asawang Subing-Subing na maaari diumanong subukan kung kayang pagalingin ng pag-inom ng gamot para sa TB ang sakit ni Jian. Hindi bumuti ang kanyang kalagayan sa kabila ng pag-inom ng naturang gamot, bagkus, lalo siyang pumayat.

• Agosto - Namaga ang kanyang kaliwang binti at muli siyang dinala sa espesyalista. Ayon sa doktor at base sa resulta ng CBC, mataas ang kanyang uric acid, kaya siya ay niresetahan ng gamot. Isinailalim din siya sa bone structure examination. Nalaman na may bali ang buto ng kanyang kaliwang binti, at ni-refer siya sa espesyalista sa buto.

• Setyembre 17 - Na-admit siya sa isang ospital sa Cebu dahil sa bali sa buto ng kaliwang binti niya at Pott’s Disease. Hindi niya mapigilan ang pag-ihi at pagdumi. Palaging mainit ang kanyang katawan at palaging nagpapawis. May lumabas ding mga kulani sa kanyang mukha at kilikili. Nanatili siyang hindi makatayo.

• Oktubre - Na-MRI at na-biopsy ang bukol na nakuha sa kaliwang binti niya. Ayon sa doktor, kritikal na ang kanyang lagay at tinaningan na siya na ilang buwan na lang ang itatagal niya. Nawawalan na ng pag-asa ang pamilya niya, inuwi nila si Jian at du’n inalagaan. Nais nilang makasama si Jian sa mga huling araw niya. Ipinagpatuloy niya ang pag-inom ng gamot, ngunit hindi na gumandang muli ang kanyang kalagayan.

• Nobyembre - Bukod sa madalas na masama ang kanyang nararamdaman, nagdudugo rin ang kanyang gilagid.

• Disyembre - Nagpatuloy ang hindi maganda niyang nararamdaman, umiksi na rin ang binti niya at naging mainitin ang kanyang ulo. Hindi nawala ang pananakit ng kanyang katawan, gayundin ang kanyang ulo. Takot na rin siyang pumunta sa ospital, kaya hindi na siya nadala ng kanyang pamilya. Pagsapit ng Disyembre 17, 2018, alas-4:00 ng hapon, tuluyan nang pumanaw si Jian. Nakasaad sa kanyang Certificate of Death na ang sanhi ng kanyang pagpanaw ay “Acute Coronary Syndrome” (Immediate Cause); “Sepsis Sec. To Hypostatic Pneumonia And Decubitus Ulcers” (Antecedent Cause); “Pott’s Disease” (Underlying Cause).

Sabi ng kanyang mga magulang, “Napakasakit ng biglaang pagpanaw ni Jian. Hindi namin maiwasang mag-isip kung ano’ng klase ng gamot ang naiturok sa kanya at ikinamatay pa niya ito. Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna kay Jian. Hindi ipinaliwanag sa amin kung ano ang puwedeng maging epekto ng nasabing bakuna sa kalusugan niya”

Sinabihan ng mga doktor ang mag-asawang Subing-Subing na ang Pott’s Disease ay namamana o genetic in nature. Ang reaksyon nila rito,“Wala sa aming pamilya ang may history ng Pott’s Disease, kaya imposibleng magkasakit na lamang ng ganito ang aming anak nang walang maliwanag na kadahilanan.”

Wala naman silang nalalaman sa kanilang pamilya na nagkaroon ng ganitong uri ng karamdaman at nakaranas ng parehas ng mga naranasang hirap ni Jian, kaya malaking palaisipan sa kanila ang pagkakaroon niya ng ganitong uri ng karamdaman. Ang dinanas na ito ni Jian ay hinahanapan nila ng kapaliwanagan at ang sinapit niyang kamatayan sa murang gulang ay inihahanap ng katarungan. Ang PAO at PAO Forensic Team na kanilang hiningan ng tulong ay patuloy nilang kasama hanggang sa mabigyan ng hustisya ang laban para kay Jian.

13-anyos, lumabo ang mga mata, nagka-uti at nagkatubig sa tiyan bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | August 19, 2022

Ang paglalambing ng mga anak ay nagdudulot ng saya sa mga magulang. Nagpapakita ito ng pagmamahal at nagpapahayag ng pangangailangan nila ng mga bagay na nakakatulong sa araw-araw nilang buhay bilang nakababatang miyembro ng pamilya at lipunang kanilang ginagalawan. Bagama’t kadalasan, ang paglalambing ng mga anak ay nagbibigay ng kasiyahan sa kanilang mga magulang, sa pamilya Valdez ng Tarlac, ito ay naghahatid ng mga alaalang may matinding kalungkutan. Ang ugat nito ay ang pagyao ng malambing na miyembro ng kanilang pamilya na si Maegan Valdez.

Si Maegan, 13, namatay noong Marso 1, 2019, ang ika-122 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya.

Siya ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia; una noong Abril 18, 2016, pangalawa noong Oktubre 11, 2016, at pangatlo noong Hunyo 21, 2017. Ito ay naganap sa isang health center sa Tarlac. Ayon sa kanyang mga magulang na sina G. Domingo at Gng. Yolanda Valdez, siya ay masayahin, masigla, aktibo at malusog na bata. Mahilig din siyang sumayaw at maglaro ng volleyball. Gayundin, kailanman ay hindi pa umano siya nagkaroon ng malubhang karamdaman na nangangailangang siya ay madala sa ospital bukod nitong kamakailan kung saan siya ay malubhang nagkasakit na humantong sa kanyang pagpanaw.

Nagsimula noong Abril 2018 ang pagkakasakit ni Maegan. Pabalik-balik ang pananakit ng kanyang ulo at madalas humilab ang kanyang tiyan. Noong Setyembre 2018, lumabo ang kanyang kaliwang mata. Nagkaroon din siya ng kulani sa ilalim ng baba at siya ay nagkabeke. Nawala rin ang mga ito pagkatapos ng ilang araw. Noong Oktubre 2018, nagkalagnat siya at dinala siya sa isang ospital sa Tarlac, at pagkatapos masuri, napag-alaman na siya ay may urinary tract infection (UTI). Binigyan lamang siya ng gamot dahil ayon sa doktor, kaya pa itong pagalingin sa pag-inom ng gamot. Noong Disyembre 2018, siya ay matamlay, nawalan din siya ng ganang kumain at siya ay namumutla.

Pagdating ng taong 2019, narito ang ilan sa mga detalye ng mga nangyari kay Maegan hanggang siya ay pumanaw:

• Enero 14 - Habang siya ay nasa eskuwelahan, muling humilab ang kanyang tiyan at sumakit ang kanyang ulo kaya siya ay pinauwi.

• Enero 15 - Dinala siya sa isa pang ospital sa Tarlac at nalaman na may UTI siya at mababa ang kanyang platelet count. Sa kabila nito, sinabihan sila ng doktor na negatibo siya sa dengue infection. Na-admit pa rin siya sa ospital at taas-baba ang kanyang platelet count.

• Enero 18 - Lumaki at tumigas ang kanyang tiyan. Matindi rin ang sakit ng kanyang tiyan, puson at sikmura.

• Enero 20 - Base sa resulta ng ultrasound, nakita ng espesyalista na may tubig ang kanyang tiyan. Nagdumi siya nang kulay itim.

• Enero 23 - Dinala siya sa isang pediatrician. Base sa pagsusuri, 28 ang kanyang platelet count at anim ang hemoglobin levels niya. Sinabihan sila na kailangang ilipat siya sa malaking ospital. Banat na banat na ang kanyang balat at manas ito. Sobrang sakit din ng kanyang tiyan. Dinala si Maegan sa isang ospital sa Tarlac na makakatugon sa kanyang pangangailangan. Ayon sa doktor, kailangan siyang salinan ng dugo. Hindi naman nawawala ang pananakit ng kanyang tiyan. Iminungkahi ulit ng doktor na ipa-bone marrow aspiration siya, subalit hindi na nagawa dahil hindi kaya ng kanyang katawan.

• Pebrero 7 at 11 - Nailabas si Maegan sa ospital noong Pebrero 7. Noong Pebrero 11, nanghina ang kanyang tuhod at hirap siyang makatayo. Naging mainitin na ang ulo niya at nawala ang gana niyang kumain, at tuwing kumakain siya, isinusuka niya rin ito. Namamanhid din ang kanyang paa at lumalabo na ang kanyang paningin.

• Huling linggo ng Pebrero - Pabalik-balik ang kanyang lagnat. Siya ay nagwawala at siya ay nananakit; laking kaibahan, ayon sa kanyang mga magulang, sa dating anak nila na malambing. Noong Pebrero 28, lagi siyang naghahabol ng hininga at nahihirapan siyang matulog.

• Marso 1 - Pinaliguan siya. Gustung-gusto niyang ngumuya ng yelo. Naiinitan siya, kaya itinututok sa kanya ang electric fan. Pagsapit ng alas-10:00 ng gabi, tinanong niya ang kanyang mga magulang kung bakit mabilis ang pagtibok ng kanyang puso. Mainit ang kanyang pawis at matapos nu’n ay dumumi siya. Pagsapit ng alas-11:30 ng gabi, sabi ni G. Valdez, “Naglambing pa si Maegan sa akin. Sinabihan niya ako na kandungin ko siya para masarap ang tulog niya, na akin namang ginawa. ‘Yun na pala ang huling lambing at hiling niya sa akin dahil pagkatapos nu’n, habang kandong ko siya ay tuluyan na kaming nilisan ng aming pinakamamahal na si Maegan.”

Ayon sa kanyang Certificate of Death, ang naging sanhi ng kanyang pagpanaw ay “Acute Myocardial Infarction” (Immediate Cause); “Probably Secondary To Anemia” (Antecedent Cause); “Probably Secondary To Blood Dyscrasia” (Underlying Cause).

Anang kanyang mga magulang, “Napakasakit ng biglaang pagpanaw ni Maegan. Hindi siya sakitin, at nang minsan siyang nagkasakit ay diretso na ito sa kanyang pagpanaw. Hindi namin maiwasang mag-isip kung anong klaseng gamot ang naiturok sa aming anak at ikinamatay pa niya ito.”

Ang higit pang nagpapasakit ng kanilang kalooban, anila, “Wala kaming masagot sa kanya sa tuwing tinatanong niya kung ano’ng nangyari sa kanya at bakit hindi siya gumagaling.”

Namatay si Maegan na hindi nila nabigyan ng kasagutan. Hindi na sila papayag na ang hustisyang nararapat kay Maegan ay hindi rin matugunan, kaya lumapit sila sa PAO at PAO Forensic Laboratory Division. Ginagawa namin ang lahat ng aming makakaya upang ang hindi mauwi sa muli nilang pagkabigo ang hindi nila pagsuko sa labang ito.