Edukasyong tungo sa pangarap: Handog ni Sarah Discaya sa kabataang Pasigueño #CityofPasigUniversity

ni Chit Luna @News | Apr. 21, 2025

Isa sa mga pangunahing hamon na kinakaharap ng lipunan ay ang kalidad at accessibility ng edukasyon.

Maraming Pasigueño ang hindi nakakapagtapos ng kolehiyo dahil sa kakulangan sa oportunidad at suporta.

Kaya naman itinuturing ni Ate Sarah Discaya ang edukasyon bilang isang adbokasiya na dapat bigyang-prayoridad.

Ang edukasyon ay hindi lamang daan upang magkaroon ng kaalaman at kasanayan, kundi ito rin ang susi sa pag-abot ng pangarap at pag-unlad ng komunidad.

Sa pamamagitan nito, nabibigyan ng pagkakataon ang kabataan na makahanap ng maayos na trabaho at mas maginhawang pamumuhay.

Para kay Ate Sarah, kailangang tiyakin na ang de-kalidad na edukasyon ay abot-kamay ng bawat Pasigueño upang walang maiiwan sa kaunlaran.

Bilang tugon, isinusulong niya ang mga konkretong hakbang para sa isang mas inklusibo at epektibong sistema ng edukasyon sa Pasig. Kabilang dito ang libreng edukasyon mula elementarya hanggang kolehiyo.

Kasama rin sa kanyang programa ang pagbibigay ng sapat na gamit pang-eskwela at uniporme. Layunin nitong bawasan ang gastusin ng mga magulang at mas matutukan ng mga estudyante ang kanilang pag-aaral.

Mahalaga rin ang pagpapalawak ng mga scholarship program sa kolehiyo. Mas maraming kabataan ang mabibigyan ng pagkakataong makapagtapos at magtagumpay sa napiling larangan.

Isinusulong din ni Ate Sarah ang pagpapabuti ng mga pasilidad tulad ng mga silid-aklatan, science laboratories, computer rooms, at internet access.

Binibigyang-diin din niya ang kaligtasan, kalinisan, at kaginhawaan sa loob ng mga paaralan, pati na rin ang suporta sa kalusugan at mental well-being ng mga estudyante.

Hindi rin niya nakakalimutang bigyang-pansin ang kapakanan ng mga guro. Kailangan nila ng sapat na training, teaching materials, at benepisyo upang makapaghatid ng de-kalidad na edukasyon.

Sa kabuuan, naniniwala si Ate Sarah na sa pamamagitan ng mga hakbang na ito, magiging mas patas, abot-kaya, at epektibo ang edukasyon para sa lahat—isang hakbang patungo sa mas maliwanag na kinabukasan ng Pasig at ng bansa.

#CityofPasigUniversity

Mahigit P2 trilyong halaga ng kalakal ipinupuslit sa Pilipinas taun-taon

ni Chit Luna @News | August 7, 2024

Photo: Punching

Mahigit P2 trilyong halaga ng kalakal, kabilang ang mga pekeng kontrabando, produktong agrikultural, sigarilyo at tabako ang ipinupuslit sa Pilipinas taun-taon, na dumadaya sa kita ng gobyerno at nagpapahina sa mga lokal na industriya, ayon sa Federation of Philippine Industries Inc. (FPI).

Sinabi ni FPI president Jesus Montemayor sa National Anti-Illicit Trade Summit na ginanap sa Manila Hotel noong Hulyo 25, 2024 na ang smuggling at illicit trade ay hindi lamang krimen sa ekonomiya kundi panganib din sa komunidad.

Aniya, ang mga puslit ng kalakal ay sumisira sa tiwala ng publiko sa gobyerno, nakokompromiso sa kalidad at kaligtasan ng mga mamimili at pinipigilan ang paglago ng mga lehitimong negosyo.

Sinabi ni Montemayor na sa nakalipas na limang taon, nawalan ang gobyerno ng tinatayang P905 bilyon na potensyal na kita dahil sa smuggling.

Nagpakita naman si FPI chairman Jesus Lim Arranza ng resulta ng isang pag-aaral na nalulugi ang pamahalaan ng P250 bilyon na halaga ng value-added tax dahil sa smuggling kada taon.

Dahil ang VAT ay kumakatawan sa 12 porsiyento ng halaga ng mga imported goods, mahigit P2.3 trilyon na halaga ng mga puslit na produkto ang hindi patas na nakikipagkumpitensya laban sa mga lokal na produkto bawat taon, dagdag ni Arranza.

Ayon kay Arranza, ang mga kalakal na pumapasok sa Pilipinas na hindi nagbabayad ng karaniwang buwis ay umaabot sa P2.3 trilyon, at ito ay may ripple effects sa ekonomiya at sa pamahalaan.

Sinabi ni Assistant Secretary Carlos C. Carag ng Department of Agriculture Inspectorate and Enforcement Office (DAIE) na naaapektuhan din ng smuggling ang sektor ng agrikultura at pangisdaan.

Ang pagpupuslit ng agrikultura ay nagdudulot ng malaking banta sa kabuhayan ng mga magsasaka at mangingisda, at malaking panganib para sa kalusugan at kaligtasan ng mga mamimili, ayon kay Carag.

Sinabi ni Carag na ang mga smuggled na produkto ng pagkain ay lumalampas sa kontrol at inspeksyon sa kalidad, umiiwas sa pagbabayad ng buwis at nagpapahina sa lokal na produksyon ng pagkain. Ito ay dapat ituring na economic sabotage, ayon kay Carag.

Kinilala ni Paul Oliver Pacunayen, hepe ng Intellectual Property Rights Division ng Bureau of Customs, ang limang pinakakaraniwang ipinuslit na produkto bilang sigarilyo, iligal na droga, pekeng produkto, produktong pang-agrikultura at general merchandise.

Batay aniya ito sa dami ng mga bodega na sinalakay ng mga ahente ng Bureau of Customs noong unang kalahati ng 2024. Bilyon-bilyong halaga ng ipinagbabawal na sigarilyo at vape ang nakumpiska ng ahensiya ngayong taon, na nagpapaliwanag sa pagbaba ng koleksyon ng tobacco excise tax.

Tinatayang 20 porsiyento ng mga sigarilyong ibinebenta sa Pilipinas ay iligal, at dahil dito ay bumagsak ang koleksyon ng excise tax ng tabako ng P41 bilyon sa nakalipas na dalawang taon.

Sinabi ni Bienvenido-Oplas Jr., presidente ng Bienvenido S. Oplas Jr. Research Consultancy Services at Minimal Government Thinkers, sa kanyang regular na column sa isang pahayagan na tumindi ang smuggling ng sigarilyo nang lumagpas sa P50 kada pakete ang tabako ang excise tax noong 2021.

Humigit-kumulang 50 porsiyento ng mga koleksyon ng buwis sa tabako ang nagpopondo sa Philippine Health Insurance Corp. at Health Facilities Enhancement Programs (HFEP). Samantala, 5 porsiyento, o P4 bilyon, ang napupunta sa mga local government units na pinagmumulan ng burley at native tobacco habang 15 porsiyento, o P17 bilyon, ay inilaan sa mga LGUs na gumagawa ng Virginia tobacco.

Hiniling ng FPI sa mga ahensiya ng gobyerno na puspusang ipatupad ang mandato ni Pangulong Ferdinand Marcos Jr. na wakasan ang smuggling at iba pang anyo ng ipinagbabawal na kalakalan.

Ang pagtutulungan ng industriya at gobyerno ay makatutulong ng malaki para makamit ito, ani Montemayor.

Vaping mas mababa ang panganib kaysa paninigarilyo — pag-aaral sa UK

ni Chit Luna @News | May 23, 2024

Isang grupo sa United Kingdom ang nagpakita ng mga siyentipikong ebidensya at opinyon ng mga eksperto na nagpapatunay na ang paggamit ng vape ay mas mababang panganib na dulot kumpara sa paninigarilyo.

Ayon sa UK Vaping Industry Association (UKVIA), ang vaping ay higit na hindi gaanong nakakapinsala tulad ng paninigarilyo na kumikitil ng halos 80,000 buhay bawat taon sa UK.

Ang UKVIA ay isang nangungunang organisasyong nagtatanggol sa mga benepisyo ng paglipat mula sa paninigarilyo tungo sa vaping. Nilabas nito ang pahayag matapos ang industriya ng vaping at mga vapers ay hindi isinama sa talakayan ng Tobacco and Vapes Bill sa parliamentary committee.

Ang Office for Health Improvement and Disparities (OHID), isang ahensya ng gobyerno, ang nagsabing ang pinsalang dulot ng vaping ay mahigit 95 porsiyento na mas mababa kaysa sa mga sigarilyo.

Idinagdag ng UKVIA na ang vaping ay nagdudulot ng maliit na bahagi lamang ng panganib ng paninigarilyo. Ang ganap na paglipat mula sa paninigarilyo patungo sa vaping ay may malaking benepisyo sa kalusugan, dagdag nito.

Kinumpirma sa publiko ni Sir Chris Whitty, Chief Medical Officer ng England, na ang vaping ay mas ligtas kaysa sa paninigarilyo, at ang paglipat ay isang positibong hakbang sa kalusugan.

Natuklasan naman ng isang pag-aaral ng Brunel University London na ang National Health Service ay makakatipid ng higit sa kalahating bilyong pounds kada taon kung kalahati ng mga naninigarilyong nasa wastong edad sa England ang lilipat sa vaping.

Nalaman ng isang pagsisiyasat noong 2019 na ang sinasabing sakit sa baga sa U.S. ay nagmula sa mga kontaminado at ilegal na produkto na naglalaman ng THC, ang psychoactive component sa cannabis, at hindi sa mga legal na produktong nicotine vaping.

Sinabi ni Alice Davies, isang opisyal ng impormasyon sa kalusugan sa Cancer Research UK, na nakakalito ang mga naglabasang headline dahil ang mga kasong ito ay hindi dapat maiugnay sa regular na nicotine vaping.

Sinabi ni Davies na walang mga naitalang kaso sa UK ng paggamit ng mga pinagbawal na kemikal katulad sa US.

Sinabi naman ng OHID Nicotine Vaping sa England na ang maling ulat sa EVALI o electronic cigarette or vape associated lung injury outbreak sa United States ay dapat ihiwalay sa nicotine vaping.

Kinumpirma ng Cancer Research UK na walang kumpirmadong kaso ng popcorn lung na iniulat sa mga taong gumagamit ng mga e-cigarette sa UK, at ang mga vape ay hindi nagdudulot ng ganitong pinsala sa baga.

Binanggit din ng UKVIA ang pinakabagong datos mula sa Action on Smoking and Health (ASH), isang public health charity, na nagpapakita na halos 4.5 milyong matatanda sa Great Britain ang gumamit ng vaping para bawasan o ganap na ihinto ang paninigarilyo.

Itinuturing ng National Health Service (NHS) ang vaping bilang isa sa mga pinakaepektibong paraan para huminto sa paninigarilyo, habang ang Office for Health Improvement and Disparities ay nag-ulat na ang vaping ay karaniwang tulong na ginagamit ng mga tao para tumigil sa paninigarilyo.

Si James Tucker, pinuno ng pagsusuri sa kalusugan sa Office for National Statistics (ONS) ay nagsabi na ang vaping ay may pangunahing papel sa pagbabawas sa antas ng paninigarilyo sa buong UK.

Ang isang komprehensibong pagsusuri ng Cochrane, isang pandaigdigang network ng mga mananaliksik sa kalusugan, na tumingin sa datos mula sa mahigit 300 klinikal na pagsubok at kinasangkutan ng higit sa 150,000 katao, ay nagpapakita na ang e-cigarette ay kabilang sa mga pinakaepektibong tulong na magagamit para huminto ang mga naninigarilyo.

Itinanggi din ng UKVIA ang ugnayan sa pagitan ng regular na vaping at paninigarilyo. Ayon sa isang report ng ASH UK, ang vaping ay napatunayang hindi isang "gateway” sa paninigarilyo.

Nabanggit sa nasabing ulat na habang ang paggamit ng e-cigarette ay tumaas sa England sa pagitan ng 2010 at 2021, ang antas ng paninigarilyo ng mga kabataan ay patuloy na bumaba sa parehong panahon.

Sinabi ng ASH UK na ito ay hindi sumusuporta sa gateway hypothesis sa antas ng populasyon.