Bulate-free, worry-free! Libreng Deworming Program sa mga estudyante

ni Jenny Rose Albason @Life & Style | Apr. 2, 2025

Gaano nga ba kahalaga ang pagdi-deworm? Bilang pangangalaga sa kalusugan ng mga mag-aaral, kamakailan ay nagsagawa ng Deworming Program ang Tugatog National High School o TNHS. 

Ang programang ito ay naglalayon na maprotektahan ang mga estudyante laban sa mga bulate na maaaring makaapekto sa kanilang nutrisyon, konsentrasyon at pangkalahatang kalusugan.

Buong-puso itong sinuportahan ni Mr. Fortunato B. Abude, punong-guro ng paaralan, upang matiyak na ang bawat estudyante ay malusog at handang harapin ang mga hamon sa kanilang pag-aaral, dahil para sa TNHS, ang kalusugan ng bawat mag-aaral ay kanilang prayoridad. 

Pero knows n’yo rin ba kung saan at paano nga ba nakukuha ang bulate? 

Ayon kay Ms. Marites Limon, mula sa Tugatog Health Center, nakukuha umano ang bulate sa pamamagitan ng soil-transmitted helminthiasis o STH, isang impeksiyong dulot ng mga bulate na maaaring matagpuan sa kontaminadong lupa. 

Ipinaliwanag din niya ang mga dahilan kung bakit nagkakaroon nito. Ready na ba kayong malaman ito? Ito ay ang mga sumusunod: 

• Maruming kapaligiran at kakulangan sa personal na kalinisan.

• Paghawak ng lupa at paglalakad nang nakayapak.

• Kawalan ng tamang palikuran at pagdumi kung saan-saan.

• Pag-inom ng maruming tubig.

• Hindi palagiang paghuhugas ng kamay bago kumain at pagkatapos gumamit ng palikuran.

• Pagkain ng prutas, gulay, at iba pang pagkain na ‘di nahugasan nang maayos o hindi naluto nang sapat.

• 
  

At para mas maging aware tayo sa epekto ng STH, binanggit din ni Ms. Limon ang mga karaniwang sintomas na maaaring maranasan ng isang taong may impeksiyon.

Kabilang na rito ang pananakit o paglaki ng tiyan, pamumula o pangangati ng puwitan, pagsusuka, constipation, kawalan ng ganang kumain, pagbaba ng timbang, panghihina ng katawan at pagkakaroon ng dugo sa dumi. 

Kaya naman, ‘wag natin itong balewalain, mga Ka-BULGAR. Oki? 

Para sa mga kabataan, maaari itong makaapekto sa kanilang pisikal at mental na pag-unlad, na maaaring magdulot ng mabagal na paglaki at hirap mag-concentrate. 

Kung patuloy umano itong mapapabayaan, maaari itong humantong sa mas malubhang komplikasyon.

Gayunpaman, hindi umano maaaring maturukan ang mga estudyanteng nagdadalantao. Kaya mahalaga umano na malaman muna nila kung kailan ito huling niregla.

Samantala, para naman maiwasan ang sakit na dulot ng bulate, oks na gawin ng mga estudyante ang tinatawag na WASH (Water, Sanitation and Hygiene) strategy. 

Ang WASH strategy ay nakatuon sa pagpapanatili ng malinis na tubig, maayos na sanitasyon at tamang pangangalaga sa personal na kalinisan upang maiwasan ang pagkalat ng iba pang sakit.

Narito ang ilan sa mga maaaring gawin upang maisabuhay ang WASH strategy:

• Pagpapakulo o pagsasala ng inuming tubig.

• Pagtuturo sa mga bata ng tamang paraan ng paggamit ng palikuran.

• Pagpapanatili ng kalinisan sa kapaligiran.

• Pagtuturo sa mga mag-aaral ng tamang paghuhugas at pagluluto ng pagkain upang matiyak na ito ay ligtas.

Sa pamamagitan ng WASH strategy at iba pang kaugnay na aktibidad, mas mapapalakas ang proteksiyon ng mga mag-aaral laban sa STH at iba pang impeksiyon, na magreresulta sa mas malusog at mas produktibong komunidad.

Kaya naman, hinihikayat ng Tugatog Health Center ang mga parents o guardian na regular na ipa-deworm ang kanilang mga anak upang matiyak na sila ay malusog at malayo sa sakit na dulot ng bulate. 

Mahalaga umano ang kanilang pakikiisa upang masiguro na ang mga bata ay protektado laban sa impeksiyon nito at mapanatili ang kanilang mabuting kalusugan, na makakatulong din sa kanilang paglaki at pagganap sa paaralan.

So ready ka na ba magpa-deworm, Iskulmate? Hindi ‘yan ang tipikal na food sharing na gusto natin! Ang bulate ay hindi lang basta istorbo sa tiyan, dahil kinakain din nila ang nutrisyon na dapat ay para sa atin, kaya hindi na nakakapagtaka kung bakit may mga batang madaling mapagod, mahina ang resistensiya at hirap mag-focus sa klase.

Kaya mabuti na lang talaga may Deworming Program ang Tugatog National High School para matiyak na walang unwanted tenants sa ating katawan. 

Iskulmates, hindi lang ito simpleng gamot, kundi isang hakbang para masigurong tayo ay malusog, masigla at handang humataw sa pag-aaral.

Kaya huwag sana nating hayaan na ang bulate ang makinabang sa mga sustansiyang para sa atin. Makiisa sa deworming at siguraduhin na ikaw lang ang boss sa katawan mo—dahil sa labanang ito, walang puwang para sa pasaway na bulate! Gets?

Oh, nag-enjoy ba kayo Iskulmates? Ang Iskul Scoop ay ang pinakabagong column namin dito sa Bulgar na naghahatid ng mga balita at kuwento tungkol sa mga kaganapan sa iba't ibang paaralan. Layunin nitong magbahagi ng mga makabuluhang impormasyon at tips na makakatulong sa mga estudyante sa kanilang pang-araw-araw na buhay sa eskuwelahan. 

---

So, kung gusto n'yong maging bahagi rin ng Iskul Scoop at meron kayong mga kuwento, inspiring stories o events na gusto n'yong i-share sa mga ganap sa inyong campus, mag-email lang sa iskulscoop@gmail.com para mailathala sa aming pahayagan.

Kailan magiging magaan ang pagpapagamot?

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Apr. 2, 2025

Panahon ngayon ng pangangampanya. Kabi-kabilang mga pangako ng mga pulitiko ang umaalingawngaw. Samu’t saring mensahe ng plataporma, na paulit-ulit na lamang sa paglipas ng panahon. Samahan pa ng mga tagline na gasgas na at wala namang malinaw na tinutumbok. Pangkalahatan, pawang mga boladas. 

Sapagkat kung natupad ang mga pangakong iyan na ibinubulalas dekada kada dekada, aba’y matagal na sanang nagbago ang buhay ng mga Pilipino. Kaso, napakahirap pa rin ang mabuhay sa Pilipinas. Bagay na hindi nararamdaman ng karamihan sa mga kumakandidato sapagkat malaki ang tinatamasa nilang benepisyo. 

Sa pangkalusugang aspeto na lamang, labis na pahirapan ang pagpapagamot para sa ordinaryong taumbayan.

Nabalitaan nga natin kamakailan ang tungkol sa nag-uumapaw nang mga pasyente sa emergency room ng Philippine General Hospital (PGH), na kinailangan nang mag-anunsiyong pansamantala itong hindi makatatanggap ng mga pasyente sa emergency maliban sa mga nasa buwis-buhay na sitwasyon.

Puntahan ng mahihirap at walang-wala ang nasabing ospital. Kahit naghihintay ng ilang araw bago maoperahan ang mga pasyenteng nangangailangan ng kagyat na lunas ay nag-aantabay sila sapagkat wala naman silang pambayad sa mga pribadong pagamutan.

Kung magtutulung-tulong lamang sana ang buong sistema ng pamahalaan kasama na ang lehislatibong sangay na pinagkukunan din ng pondo ng mga pasyente, ay maiibsan sana ang karima-rimarim na kalagayan ng sistemang pangkalusugan sa ating bansa.

Hindi lamang mahihirap, kundi pati ang mga nakaaangat na kaunti sa gitna o middle class na nagnanais makatiyak na may sasalo sa kanila sa panahon ng pagkakasakit ay nauunsiyami sa pagtanto na ang inaasahan nilang mga Health Maintenance Organization o HMO ay katiting lamang pala ang maitutulong sa oras ng pangangailangan.

Dapat na pamahalaan nang maayos ang pagpapatakbo ng mga HMO na ito sapagkat napakaraming exception kaysa benepisyo ng mga kontrata nila lalo na para roon sa personal o isahan lamang na kumukuha ng kanilang serbisyo. Palibhasa, kaunti ang kita sa isahan kumpara sa grupo o organisasyong mga kliyente ay tila sinisigurado nilang hindi sila malulugi at bago makabenepisyo ang kliyente ay malaki na rin ang naibayad sa kanila.

Kaya naman napupuno ng labis ang mga pampublikong ospital sapagkat hindi na naeengganyong kumuha ng HMO ang pamilyang nadismaya na sa mga ito, sa pagkuha pa lamang ng tinatawag na letter of authority o LOA ay nakakainip na.

Para naman sa napipilitang magpagamot sa pribadong ospital kahit salat sa pantustos ay pumipila sila sa social services ng pagamutan upang doon ay humingi ng diskuwento o tulong na mula sa programa ng lokal na pamahalaan.

Dahil hindi naman kaya ng mga ospital ng gobyerno ang dagsa ng ating mga kababayang naghahanap ng medikal na lunas lalo na sa emergency at hindi naman nila mahihintay ang itatayo pa lamang na mga specialty hospital sa bawat rehiyon, kailangang may pagkunan ng sapat na tulong ang mga kasalukuyang napipilitang magpunta sa anumang ospital.

Gayundin, panawagan ng ating mga tagatangkilik na sana naman ay mas mura ang singil ng mga doktor at espesyalistang naglilingkod sa mga pampublikong ospital lalo na sa specialty hospital ng pamahalaan.

Pagkakalugmok hindi lamang ng katawan kundi ng pinansiyal na kalagayan ng maysakit ang kanyang sinasapit. Ang kawalan ng maaasahang pagmamalasakit ng pamahalaan ay magbubulid sa kanilang lalong malugmok at hindi makaahon sa kumunoy ng buhay. 

Sa administrasyong Marcos Jr., ang isyung ito ang inyong pagbutihing asintaduhin at madaragdagan ang boto ng inyong mga ‘manok’ sa halalan, sa halip na mahirapan pang gumawa sila ng kanya-kanyang gimik na kapariwaraan pala ang patutunguhan. 

Tulad ng magnanakaw, dumarating ang sakit na walang sabi-sabi. Kung walang magbabantay sa sistemang medikal upang makatugon ito sa panahon ng panawagan, hindi lamang hibla ng buhay ang mauupos kundi maging ang pag-ahon ng bayan na nangungunyapit sa tatag at lakas ng sambayanan.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Fixed offshore structure employee, ‘di itinuturing na seafarer

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Apr. 2, 2025

Dear Chief Acosta,

May katanungan ako tungkol sa disability benefits ko bilang isang seafarer. Nagtrabaho ako ng humigit-kumulang 10 taon sa ibang bansa. Ang pinasukan ko ay isang marine terminal platform na isang fixed offshore structure at ito ay nakaangkla sa ilalim ng seabed. Ngunit ang claim ko para sa aking disability benefits na nakapaloob sa Philippine Overseas Employment Administration (POEA) Standard Employment Contract (POEA-SEC) ay tinanggihan ng kumpanyang pinasukan ko dahil hindi diumano ako maituturing na seafarer. Tama bang sabihin na hindi ako maituturing na seafarer? Maraming salamat sa iyong sagot. — Jefferson

---

Dear Jefferson,

Nakasaad sa Artikulo 13 (g) ng ating Labor Code of the Philippines ang kahulugan ng terminong “seaman”:

“(g)‘Seaman’ means any person employed in a vessel engaged in maritime navigation.”

Ipinahihiwatig ng depinisyong ito na ang kakayahan ng isang sasakyang pandagat na makilahok sa maritime navigation ay napakahalaga sa pagtukoy kung ang isang manggagawa ay maituturing na isang seaman (ang terminong ginamit bago ang seafarer) sa ilalim ng ating Labor Code. 

Ayon naman sa Part I, Rule II (38) ng 2003 POEA Rules and Regulations Governing the Recruitment and Employment of Seafarers (2003 POEA Seafarer Rules), ang kahulugan ng “seafarer” ay:

“Rule II (38). Seafarer - refers to any person who is employed or engaged in any capacity on board a seagoing ship navigating the foreign seas other than a government ship used for military or non-commercial purposes. The definition shall include fishermen, cruise ship personnel and those serving on foreign maritime mobile offshore and drilling units. x x x” 

Samantala, sa 2016 Revised POEA Rules and Regulations Governing the Recruitment and Employment of Seafarers (2016 POEA Seafarer Rules), ang kahulugan ng seafarer ay naiba na rin kumpara sa 2003 POEA Seafarer Rules. Nakalahad sa Rule II (42) at (44) nito na:

“(42). Seafarer - refers to any person who is employed or engaged or works in any capacity on board a ship. xxx

 (44). Ship - means a ship other than one which navigates exclusively in inland waters or waters within or closely adjacent to, sheltered waters or areas where port regulations apply.”

Sa ngayon, ang kahulugan ng seafarer sa ilalim ng Republic Act (R.A.) No. 12021, na isinabatas noong 23 Setyembre 2024, ay matatagpuan sa Seksyon 6 (aa):

“(aa) Seafarer refers to a Filipino who is engaged, employed, or is working in any capacity on board a ship covered under this Act.”

Para sa iyong kaalaman, mayroong kasong napagdesisyunan ang ating Korte Suprema na nakasasaklaw sa iyong katanungan. Ayon sa V People Manpower Philippines, Inc. vs. Buquid (G.R. No. 222311, Pebrero 10, 2021), isinulat ni Kagalang-galang na Kasamang Mahistrado Ramon Paul L. Hernando:

“It must be emphasized that notwithstanding the evolution of how the POEA defines a “seafarer,” the same should still be read with Article 13(g) of the Labor Code, which contains the legal definition that may not be expanded or limited by mere administrative rules or regulations. Indeed, all the definitions mentioned would all point to the fact that in order to be considered a seaman or seafarer, one would have to be, at the very least, employed in a vessel engaged in maritime navigation. Thus, it is clear that those employed in non-mobile vessels or fixed structures, even if the said vessels/structures are located offshore or in the middle of the sea, cannot be considered as seafarers under the law.”

Kaya naman tungkol sa iyong sitwasyon, kung ikaw ay nagtrabaho sa isang marine terminal platform na isang fixed offshore structure at nakaangkla sa ilalim ng seabed, malinaw sa kasong nabanggit sa itaas na hindi ito kasama sa mga sasakyang pandagat para maituring na seafarer ang nagtatrabaho rito. 

Ang kahulugan din ng seafarer ay hindi lamang nakadepende sa trabaho o posisyon ng manggagawa, ngunit ito rin ay nakabatay sa uri ng marine vessel o offshore unit kung saan nakatalaga ang manggagawa habang siya ay empleyado. Kaya naman sa iyong naging trabaho, maaaring maituring ka na isang land-based worker at hindi seafarer. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.