Sa pagguho ng tulay sa Isabela, kontraktor, padrino at korupsiyon, ‘magkakapatid’

ni Ka Ambo @Bistado | Mar. 26, 2025

Natabunan na ang isyu hinggil sa pagguho ng tulay sa Cabagan, Isabela.

Nagtuturuan ang mga kumag.

Kumbaga sa postings sa social media, ang keywords dito ay kontraktor, subasta, padrino at korupsiyon.

----$$$--

KAPAG may imprastruktura, hindi kailangan ng debate — idinidikit ‘yan sa korupsiyon.

Kakambal ‘yan ng kasaysayan ng Republika ng Pilipinas.

‘Pag may gumuho, dambuhalang kurakot!

----$$$--

MAY nagma-marites ngayon na isang mambabatas, ang pinalagan na mismo ng mga taga-DPWH.

Isang kontraktor kasi ito na naging partylist.

Kitam, napasok pa niya ang modernong “modus”.

-----$$$---

WALA siyang sariling distrito, pero siya na mismo ang nagma-marites upang mai-black propaganda ang mga lehitimong kontraktor.

Siyempre, ito ay para masulot niya — maliit man o malaking “ticket projects”.

Tsk, tsk, tsk.

----$$$--

EPEKTIBO ang kanyang diskarte, kasi may naine-namedrop siya kakambal ang kanyang padrino.

Presto, ayos na ang buto-buto.

He-he-he.

----$$$--

SIMPLE lang ang boladas: “Napag-usapan na namin iyan ni boss, sa akin ang project na ‘yan”.

Marami siyang padrino at maboladas.

Ere ang angas: Solidarity sa corruption.

Ha! Ha! Ha!

----$$$--

ISANG malaking problema ngayon ay ang mental health at marami ang umiiwas na pag-usapan ito.

Paano mareresolba kung walang kikilos?

-----$$$--

NATUTUWA tayo sa pagsuporta sa mga single parent at pamilya na may anak na may mental health conditions sa Pasig City.

Karaniwang idinadaing ay “ADHD” at “Autism”.

-----$$$--

SA totoo lang, isang civic leader na may apat na anak na dumaranas ng ganitong problema ay nagpapasimuno na tulungan ang mga batang may mental health conditions.

Nagkusang tumulong dahil nararamdaman kasi ni Sarah Discaya ng Pasig City kung paano at gaano ang hirap ng mga magulang na may mga anak na may Autism at ADHD.

----$$$--

“NAUUNAWAAN   ko ang hirap na nararanasan ng mga magulang ng mga batang may ADHD. Alam ko ang kanilang pangangailangan at kung gaano kamahal ang mga therapy at ibang medikal,” wika ni Discaya na kandidatong mayor sa Pasig.

Mahaba ang gamutan at halos habang buhay ang pag-aalaga sa mga batang may ganitong karamdaman kaya’t ito ang pinagtutuunan ni Discaya.

----$$$--

TINIYAK  niya sa mga Pasigueño na hindi rin siya titigil sa pagkakawanggawa at pagtulong sa mga magulang na kapos sa pantustos at panggastos upang maalalayan ang kanilang mga anak.

“Ang sipag, pananampalataya sa Diyos, at tiwala sa sarili  ang pundasyon nating lahat upang maibsan ang mabibigat na suliraning ito,” ani Discaya.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Bawat patak ay mahalaga: Responsableng paggamit ng tubig

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Mar. 26, 2025

Ang bawat ika-22 ng Marso ay World Water Day, na inilunsad ng UN General Assembly noong 1993 sanhi ng kagipitan ng bilyun-bilyong tao pagdating sa pagkamit ng malinis na tubig.

Ramdam nating lahat ang kahalagahan ng tubig. Lalo na ngayong tag-init o maging sa mga buwan na malamig o mahamog, tuluy-tuloy ang halaga nito sa lahat ng humihingang nilalang.

Ang bawat isa sa atin ay tinatayang 60 hanggang 70 porsyento ay tubig ang nilalaman, at ang ating dugo pa nga ay sinasabing nasa 90 porsyentong tubig. Ngunit hindi nakatunganga ang tubig sa ating katawan. Bagkus ay napakasipag nitong panauhin sa ating bawat pag-inom, dala ng pagpapagana nito ng iba’t iba nating panloob na mga aktibidad. Bukod sa pagpawi ng uhaw, nariyan ang paghahatid ng anumang sustansiyang natatamasa sa ating nakakain papunta sa iba’t ibang bahagi ng katawan, at ang pagtanggal at pagpalabas ng nakalalasong dumi. 

Ang tubig din ang tubod ng ating pawis, na kasangkapan upang kontrolahin ang ating temperatura sa gitna ng sari-saring pagbabanat ng buto. Idagdag pa natin na kung walang tubig, hindi tayo makakapaligo, makakapagluto o makakapaglinis ng ating tirahan.

Ang laking perhuwisyo tuwing napapatid ang daloy ng tubig sa ating mga kinalalagyan. Kinakailangang mag-ipon o mag-igib bago ang anunsyong pagputol sa serbisyo nito, o kaya’y ipinagpapaliban ang pagbabanyo o ang paghuhugas ng mga pinagkainan. Paano na lang ang mga nakatira sa mga lugar na, sa kabila ng dami ng residente, ay napagkakaitan ng pangangailangang ito?

Napakaparikala na may kakulangan sa tubig na dinaranas ng napakaraming tao sa kabila ng datos na tubig ang bumubuo ng may tatlong kaapat o ¾ na porsyento ng ating malawak na planeta. May 2.5 porsyento lamang niyan ang sariwang tubig, at katiting na iisang porsyento lamang ang makukuha’t magagamit ng sangkatauhan.

Ang tubig ay likas na yamang may hangganan at dapat pakaingatan. Dumadaan ito sa napakaraming kumplikadong proseso, pamamaraan at kalakalan upang mapasaatin.

Bukod sa pansariling gamit nito, ang agrikultura at iba pang industriya saan mang lupalop ay hindi makauusad o uunlad kung walang tubig. Dagdag na panggigipit sa kasalukuyang mga kakayanan ang lumalaking mga hamon gaya ng matuling paglobo ng populasyon, nakapipinsalang polusyon at nakababahalang pagbabago sa klima. 

Subalit higante man ang pagsubok na ito, makakaya pa ring magawan ng paraan kung ang bawat tao at komunidad, sa kabila ng mga pagkakaiba, ay maging presentado sa pag-ambag ng tulong gaano man kapayak.

Sa antas pa lamang bilang bahagi ng ating mga tahanan ay marami tayong maitutulong hindi lamang sa pagtitipid kundi pati sa pag-udyok sa ating kapwa na matauhan tungo sa responsableng paggamit ng tubig.

Ilan lamang dito ang pagsasara ng gripo kung hindi naman ginagamit, gaya ng sa kalagitnaan ng pagsisipilyo o paghuhugas ng kamay o pinaglutuan, at ang pagpapaayos ng anumang tagas sa mga gripo o tubo. Ang tubig mula sa paglalaba o paghuhugas — pati ang maiipong libreng tubig mula sa kalangitan tuwing tag-ulan — ay maaaring ipambuhos sa palikuran o ipanglinis ng bakuran.

Isaing, imbes na pakuluan, ang lulutuing gulay; makatitipid na sa tubig, mas mapapanatili pa ang sustansya ng mga ito. 

Subukan ding bawasan ang pagkakarne, na mas magastos sa tubig bago pa man makarating sa palengke, at damihan ang kagulayan sa hapag-kainan. Iwasan ding mag-aksaya ng pagkain o inumin upang hindi masayang hindi lamang ang mga ito kundi pati ng tubig na ginamit sa pinagmulan.

Ang maiiwasang pagtangkilik sa tubig na nakaplastik na botelya ay katipiran din sa tubig na ginagamit para roon na mas higit pa sa laman ng boteng iyon.

Makatutulong ding maipabatid sa mga kinauukulan kung makakita tayo ng pagtagas sa labas ng ating bahay o barangay. Isama na rin ang pag-uulat ng karumihan ng sistemang pantubig. 

Sa madaling salita, huwag waldasin ang tubig. Hindi porke’t may kakayanang bayaran ang buwanang singil ng ating tagapaghatid ng tubig ay magsasayang nito.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Pagsira ng pera, may kulong at multa

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Mar. 26, 2025

Dear Chief Acosta,

Kamakailan ay may nakausap ako na naghahanap at nangongolekta ng mga lumang barya na piso at bente singko sentimo. Ayon sa kanya, ang mga ito diumano ay maaaring lusawin at magkakaroon ng mas malaking halaga dahil sa metal na bumubuo rito. Legal ba ang ganitong gawain? — Erika

---

Dear Erika,

Ang mga perang papel at barya na ginawa at inilabas ng Bangko Sentral ng Pilipinas ang siyang itinuturing na salaping umiiral sa ating bansa. Ito ay instrumentong pananalapi na kinikilala ng batas upang magamit pambayad sa anumang pagkakautang, pampubliko man o pribado. Ang mga ito ay pananagutan ng Bangko Sentral ng Pilipinas at tanging ito lamang ang may karapatan na gumawa, magpaikot, bumawi, or sumira sa mga ito. Ano mang ‘di pinahihintulutan na pagsira o pagwasak sa mga ito, gayundin ang anumang aksyon na magdudulot upang ang mga ito ay hindi na maging angkop na pananalapi, ay mahigpit na ipinagbabawal ng batas at may karampatang parusa. Sa Presidential Decree (P.D.) No. 247 na nilagdaan ni Pangulong Ferdinand E. Marcos Sr. ay nakasaad na:

“1. That it shall be unlawful for any person to willfully deface, mutilate, tear, burn or destroy, in any manner whatsoever, currency notes and coins issued by the Central Bank of the Philippines; and

2. That any person who shall violate this Decree shall, upon conviction, be punished by a fine of not more than twenty thousand pesos and/or by imprisonment of not more than five years.”

Sang-ayon sa nabanggit na batas, ang intensyonal na pagsira ng pera, papel man o barya, na inilabas ng Bangko Sentral ng Pilipinas ay mahigpit na ipinagbabawal. Kasama na rito ang iyong nabanggit na gawain na pagtunaw ng barya upang gamitin at pakinabangan sa ibang paraan. Ang sinumang mapatutunayan na sangkot sa ganitong gawain ay maaaring makulong nang hindi hihigit sa limang taon at/o multa na hindi hihigit sa P20,000.00. 

Bagaman luma na, ang mga perang barya ay hindi pa rin maaaring sirain o gamitin sa ibang ‘di naaayon na pamamaraan. Ang mga ito ay nararapat na isauli o palitan sa Bangko Sentral ng Pilipinas bilang bahagi ng sistema na makatutulong upang matiyak ang integridad ng pera sa sirkulasyon at katatagan ng mga presyo sa ating ekonomiya.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.