Kulay ni Sen. Imee, supermistikong itim

ni Ka Ambo @Bistado | Apr. 16, 2025

ITIM!

Sabi ng iba, black is beautiful!

Pero, bakit kay daming nagpapa-glutathione?

He-he-he.

----$$$--

Hindi pula, hindi asul, hindi dilaw, hindi orange, hindi berde, at hindi pink ang ginagamit ngayon ni Sen. Imee sa kanyang kampanya, bagkus ay ang supermistikong ITIM!

Tama o mali? Malaking tama!

----$$$--

ANO na ang itim? Anong numero ang katumbas nito?

Numero otso ang katumbas ng kulay itim.

Extreme ang kahulugan — pinakamababa sa pinakamababa kung negatibo; at kung iiral ang positibo pinakamataas sa pinakamatayog mang antas ng panukat.

----$$$--

ANG mga mala-imposible ay mararanasan lang ng may bertud o may impluwensiya ng No. 8 at kulay itim.

Mala-imposible ang ginawang desisyon at disposisyon ni Sen. Imee: Makipagtulungan sa BFF na si VP Sara at iwanan ang grupo na iniandot ng kanyang kapatid.

Mahirap ang ganyang desisyon — pero pikit-mata niyang ginawa.

-----$$$--

IPINAKITA muli ni Sen. Imee ang kanyang disposisyon at malinaw na pinaninindigan na niya ang kanyang kumbiksyon: Panigan ang argumento ng pamilya Duterte kaysa sa posisyon o argumento ng mga taga-Malacañang.

Mula sa ganyang disposisyon at paninindigan, mabubuo ang impresyon — at mula sa impresyon — diyan siya hahatulan ng mga botante.

----$$$--

MAINAM na suriin kung tama o mali — pero ang pinakamahalaga — ay magdesisyon at iparamdam sa madla na mayroong “disposisyon” — desisyong hinugot sa kaibuturan ng puso, isip at kaluluwa.

Hahatulan ng mga botante si Sen. Imee hindi sa kung tama o mali ang kanyang argumento —bagkus ay batay sa kanyang kakayahan na magdesisyon — sa gitna ng krisis.

‘Yan ang kailangan sa isang mabuting lider: may disposisyon!

-----$$$--

Balik tayo sa kulay itim, dalawa ang puwedeng kauwian ni Sen. Imee, negatibo o positibo.

Sobrang lagapak kapag umiral ang negatibo.

Pero, kapag ang nasagap niya ang positibo, sobrang angat siya at iimbulog sa katuparan ng kanyang mga pangarap.

Mga adhikain ito na ang tanging may bertud lamang ng “kulay itim” ang puwedeng makatikim.

-----$$$--

OPO, tapang ng loob, ang dapat kaakibat sa paggamit ng kulay itim, sapagkat maaaring sumabit pero dahil may disposisyon siya — handa niyang tanggapin ang anumang resulta at kapalarang tangay nito.

Sa totoo lang, naranasan na ni Sen. Imee ang magdesisyon nang maselan sa gitna ng krisis, sa panahon ng kanyang pagdadalaga at pagiging ina.

----$$$---

NAKARAOS siya sa napakaselang sitwasyon sa panahon ng kanyang kabataan, at eto na ngayon, gumagamit na naman siya ng disposisyon.

Iyan na mismo ang kanyang bertud — ang kulay itim.

Mabiyayaan sana siya ng positibong kaakibat ng mistikong numero.

Okey lang, No.8 — huwag lang No.13 — sa araw ng bilangan!

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Kasabay ng pagninilay, piliin ang karapat-dapat na kandidato

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Apr. 16, 2025

Ngayong Mahal na Araw ay muli nating ginugunita ang pagkamatay at muling pagkabuhay ni Hesukristo. Kalakip nito ang iba’t ibang pagpapaalala mula sa maraming pangyayari’t tauhan na may kaugnayan sa kasaysayan ng pagkakatawang-tao ng Dakilang Tagapagligtas ng sansinukob. 

Kabilang sa mga ito ay ang paglilitis kung saan ang inosenteng si Kristo at ang sinasabing mamamatay-taong bilanggo na si Barabas ay iniharap sa mga Hudyo noong isang Paskuwa upang kanilang pagpilian kung sino sa dalawa ang palalayain habang ang isa’y hahatulan ng parusang kapital. 

Dala ng udyok ng nagsulputang mga pinunong panrelihiyon, nahimok ang nagkumpulang lipon na piliin si Hesus Nazareno upang mabitay, sa kabila ng tatlong ulit na pagtatanong sa kanila ng hukom na si Poncio Pilato. Tuluyang napalaya ang sinasabing mas nararapat maparusahang si Barabas. 

Nauwi man ang trahedyang iyon sa pagsalba sa sangkatauhan mula sa walang hanggang kapahamakan, nariyan pa rin ang kontekstong hindi karapat-dapat — sa kabila ng malinaw na ebidensya at dala ng maling kapusukan — ang pinili ng mga tao sa sandaling iyon.  

Ilang libong taon na ang nakalipas mula ng kapanahunan ng naturang naratibo ay may karagdagang kahalagahan ito sa ating kasalukuyan bilang mga Pilipino. 

Ito ay dahil sa paparating na halalan, kung saan tayo’y may pagkakataong muli na bumoto ng mga lingkod-bayang iluluklok sa Senado, Kamara at lokal na pamahalaan ng ating mga siyudad at lalawigan. 

Sa alin mang bakanteng posisyon na kailangang mapunuan, napakarami ng mapagpipilian: mga datihan mang walang kasawaan sa pagtakbo o mga baguhang nagsisimulang makipagsapalaran sa pulitika; mga masunurin sa patakaran ng pangangampanya o mga pasaway na nagsimula nang magpamudmod ng mga parapernalya at pakinabang na may taglay na kanilang mga pagmumukha noong nakaraang taon pa; at mga mayumi’t mahinahon sa pagpapakilala o ang mapagmalabis at maiingay sa pangangandidato dala ng kanilang naglipana’t magastos na mga tarpaulin o walang saysay na mga gimik na nagpapalala ng trapik sa mga lansangan ngayon pang kasagsagan ng init at singaw ng panahon.

Ating paglaanan ng masusing pag-iisip at pagninilay-nilay kung sinu-sino ang pagpapasyahang dapat mahirang matapos ang halalan.

Huwag sana nating piliin ang halatang makakapal ang mukha na lubhang makasarili ang pagkatao’t maitim ang budhi, at sadyang mga kaalyado o kaya’y padrino lamang ang tunay na pagsisilbihan, habang ligaw lang na dadapo sa kanilang kamalayan ang taumbayan at tayo’y pababayaan o ilalaglag nang ‘di kalaunan.

Huwag piliin ang sumasakay lamang sa paghanga ng madla dahil sa kanilang katanyagan imbes na sa abilidad, o pagpapamalas ng karunungan at malasakit sa sambayanan, lalo na sa mga kapus-palad.

Huwag piliin ang mga makapangyarihan ang makinarya, na ang tanging pinahahalagahan ay ang kapakanan ng sariling lahi at magiging manaka-naka lamang ang serbisyo sa mga mamamayan, lalo na sa mga patuloy na nakapiit sa rehas ng kadukhaan.

Huwag piliin ang idinadaan sa yabang at angas, at lalung-lalo na sa dahas, ang panunuyo ng mga botante imbes na sa taos-pusong pagtuntong sa lupa. I-etsapuwera rin silang mga namimingwit gamit ang nakasisilaw na ayuda — na kinuha rin naman sa ating naiambag sa kaban ng bayan — upang bilhin ang ating boto, na maihahambing na rin sa pagbebenta sa demonyo ng ating kaluluwa. 

Ipanalo ang mga dalisay na naglalayong guminhawa ang ating kalagayan sa halip na magpatambok ng kanilang sariling mga bulsa.

Gamitin nang wasto ang natatanging karapatang bumoto. Pakalimiin ang isusulat na mga pangalan sa balota. 

Pumili nang mga karapat-dapat upang nawa’y sa bandang huli, masaksihan natin at ng susunod pang mga henerasyon ang mismong muling pagkabuhay ng ating Inang Bayan.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Ashwagandha, mabisa kontra stress at anxiety

ni Dr/Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Apr. 16, 2025

Dear Doc Erwin, 

Ako ay isang government employee, edad na 35, may asawa at dalawang anak. Dahil sa araw-araw na pagbibiyahe, pagpasok sa trabaho at mga gawaing bahay ay nakakaranas ako ng stress at anxiety. Nahihirapan din akong makatulog sa gabi.

Sinubukan ko na magkonsulta sa doktor at ipinayo nito ang pag-inom ng pampatulog gabi-gabi. Nakatulong ito sa akin na mabawasan ang stress na nararamdaman ngunit patuloy pa rin ito at ang aking mga nararamdaman pati na ang araw-araw na anxiety.

Ipinayo sa akin ng aking kaibigan mula sa bansang India na ako ay uminom ng Ashwagandha supplement. Ayon sa kanya ito ay naging mabisa sa kanyang anxiety. Makakatulong din daw ito sa aking pagtulog. 

Nais ko sanang malaman kung ano ang Ashwagandha? May mga scientific studies na ba tungkol sa bisa nito sa stress at anxiety? Safe ba na ito ay inumin araw-araw? Maaari ba itong inumin kasama ang ibang gamot? Maraming salamat at sana ay masagot niyo ang aking mga katanungan. — Maria Christina 

---

Maraming salamat Maria Christina sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper. 

Ang Ashwagandha ay isang halaman na tumutubo sa Africa, Asia, at Europa. Ito ay karaniwang tinatawag sa common Sanskrit na pangalan nitong “Ashwaganda” na ang ibig sabihin ay basang kabayo (wet horse) dahil sa natatanging amoy nito. Tinatawag din itong “winter cherry” o kaya ay “Indian ginseng”.

Sa bansang India, partikular sa kanilang tradisyonal na Ayurvedic medicine at sa Unani medicine systems ay ginagamit ang Ashwagandha bilang isang adaptogen. Ang adaptogen ay mga compounds o produkto na nakakatulong sa atin na labanan ang iba’t ibang bagay na nagiging dahilan ng stress. Ito ang rason kung bakit kilala ang Ashwagandha bilang panlaban sa stress at anxiety.

Ang Ashwagandha ay may scientific name na Withania somnifera. Ang ibig sabihin ng “somnifera” ay sleep-inducing, kaya ginagamit din itong pampatulog. 

Ang mga Ashwagandha supplements na available sa merkado ay mula sa ugat at dahon ng halamang ito.

Ngunit may basehan ba ang paggamit ng Ashwagandha na panlaban sa anxiety, stress at bilang pampatulog?

Sa isang systematic review ng pitong clinical trials ng Ashwagandha na nailathala sa Journal of Herbal Medicine noong taong 2021, lumabas na ang Ashwagandha ay “significantly reduced stress and anxiety levels”. 

Bukod sa pinababa nito ang stress at anxiety levels, pinababa rin nito ang sleeplessness at fatigue. At nang sukatin ang level ng cortisol, isang stress hormone, bumaba rin ito. May 491 na adult participants ang kalahok sa mga pag-aaral na kasama sa systematic review na ito. Ang epektibong dose ayon sa systematic review na ito ay 500 to 600 milligrams bawat araw.

Samantala, sa isa pang mas makabagong pag-aaral na inilathala naman sa Journal of Ayurveda and Integrative Medicine nitong taong 2022 na isinagawa sa estado ng Florida sa bansang Amerika kasama ang 60 adult participants, may positibong epekto ang Ashwagandha sa stress, anxiety, depression at food cravings. Bumaba rin ang cortisol level ng mga uminom ng Ashwagandha. Ang dose na ininom ng mga participant sa loob ng 30 araw ay 225 milligrams at 400 milligrams bawat araw.

Ganito rin ang naging resulta ng pag-aaral sa India, isang randomized double-blind placebo-controlled study, na may kalahok na 130 na lalaki at mga babae na may edad 20 hanggang 55. Bukod sa improvement sa stress levels, sleep quality at pagbaba ng cortisol (stress hormone) levels, nagkaroon din ng improvement sa psychological well-being, memory at focus ng mga study participants. Isinapubliko ang resulta ng pag-aaral na ito sa scientific journal na Evidence-based Complementary and Alternative Medicine noong taong 2021.

Sa isang clinical trial sa India kung saan masusing pinag-aralan ang epekto ng Ashwagandha sa iba’t ibang aspeto ng pagtulog, 72 porsyento ng mga uminom ng Ashwagandha ay nagkaroon ng improvement sa haba ng pagtulog. Nakatulog din agad ang mga uminom ng Ashwagandha, at nabawasan ang paggising sa magdamag. Na-publish ang resulta ng clinical trial na ito sa Sleep Medicine journal noong taong 2020.

Safe bang uminom ng Ashwagandha? Ayon sa Office of Dietary Supplements ng National Institutes of Health ng bansang Amerika, at mga nabanggit na pag-aaral at sa ibang safety studies, maaaring inumin ito hanggang tatlong buwan ng walang inaasahang masamang epekto sa katawan. Wala pang pag-aaral sa epekto nito kung iinumin ng pangmatagalan. 

Maaaring makaramdam ng mild side effects katulad ng discomfort sa tiyan, nausea, at antok. May ini-report na rin na maaaring magkaroon ng heart rate variability.

Kung ninanais na uminom ng Ashwagandha, mas makakabuti na kumonsulta sa inyong doktor, lalo na kung may iniinom na mga maintenance medications. Ang matagalang pag-inom nito ay maaaring may epekto sa ating atay (liver), thyroid, at sa mga indibidwal na may prostate cancer. Ang mga buntis at mga ina na nagbi-breastfeeding ay mabuting umiwas sa pag-inom ng Ashwagandha. 

Maraming salamat muli sa iyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com