Unmarried teacher na nabuntis, ‘di puwedeng suspendihin

ni Ryan Sison @Boses | Dec. 17, 2024

Hindi maituturing na imoral o kahiya-hiya kung ang tinatawag na premarital sexual relations ay nagresulta sa pagbubuntis sa labas ng kasal o hindi ikinasal.

Ito ang pahayag ng Korte Suprema (SC), kung saan anito, hindi nagbibigay-katwiran sa pagsuspinde sa isang empleyado na napasok sa ganitong kalagayan. 

Sa naging desisyon ng SC First Division, ilegal ang desisyon ng isang Christian school sa Bohol noong 2016 na suspendihin ang kanilang grade school teacher dahil sa pagbubuntis nito out of wedlock.

Batay sa salaysay ng guro, dalawang buwang buntis siya noon nang lapitan niya ang grade school principal at administrative team head upang ipaalam sa kanila ang kanyang pagbubuntis. Anang guro, pinatawan siya ng “verbally suspended” ng administrative team head na nagsabi sa kanya na huwag mag-report sa klase hanggang hindi siya nakapagpakita ng mga dokumento na nagpapatunay na ikinasal na siya sa kanyang nobyo, ang ama ng batang ipinagbubuntis niya. Nakatanggap din ang guro ng written notice na nagsasaad na siya ay suspended indefinitely without pay due to immorality, hangga’t siya ay magpakasal. 

Nagsampa ng reklamo ang guro dahil sa illegal suspension, subalit napatawan siya ng constructive dismissal.

Gayunman, ang Court of Appeals ay nagpasya na walang constructive dismissal at nakitang ilegal ang suspensyon ng guro.

Pinagtibay din ng SC ang findings ng CA na ilegal ang pagsususpinde sa guro. Pinaniniwalaan na ang sexual intercourse sa pagitan ng dalawang consenting adults na walang legal impediment para magpakasal ay hindi immoral. 

Ayon sa desisyon ng SC, “No law proscribes such, and said conduct does not contravene any fundamental state policy enshrined in the Constitution.” 

Hindi nga makatarungan para suspendihin o sibakin ang isang empleyado nang dahil lamang sa kanyang pagbubuntis habang siya ay walang asawa o hindi siya ikinasal.

Sadyang marami lang sa atin ang nagiging mapanghusga sa kapwa at halos hatulan natin ang iba sa nangyari sa kanilang buhay.

Hindi naman labag sa ating Konstitusyon ang pagkakaroon ng anak o pagbubuntis out of wedlock, kaya hindi tamang ganoon ang maging pasya ng employer na tanggalin sa trabaho o suspendihin ang kanyang employee. 

Sa ganang akin, hangga’t maayos at dedicated ang empleyado sa kanyang trabaho ay dapat na suklian din naman ito ng pagmamasakit at pang-unawa ng employer.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

May epekto ba ang intermittent fasting sa pagtubo ng buhok?

ni Dr. / Atty. Erwin P. Erfe, M.D. @Sabi ni Doc | Dec. 16, 2024

Dear Doc Erwin, 

Ako ay isang young professional na nagtatatrabaho sa isang private company sa Makati City. Sa batang edad ay nag-umpisa nang makalbo ang aking buhok sa ulo. Nagkonsulta ako sa isang hair clinic at pinayuhan ako na bukod sa mga gamot at vitamins na aking iinumin ay itigil ko ang aking pag-i-intermittent fasting. Maaari raw makasama ito at mapigilan ang pagtubo ng buhok.

Nais ko sanang ipagpatuloy ang aking regular na pag-i-intermittent fasting dahil sa mga health benefit nito at upang bumaba ang aking timbang. Maaari ko bang ipagpatuloy ang aking fasting regimen? May mga pag-aaral na ba tungkol sa epekto ng intermittent fasting sa pagtubo ng buhok? — Jose Benedicto

---

Maraming salamat Jose Benedicto, sa iyong pagliham at pagsubaybay sa Sabi ni Doc at BULGAR newspaper.

Ang intermittent fasting ay sumikat sa buong mundo dahil sa health benefits nito katulad ng pagbaba ng risk na magkaroon ng sakit sa puso, Alzheimer's disease at Type 2 diabetes. May mga pag-aaral na rin na nagpakita na makakatulong ito na mabawasan ang side effects ng chemotherapy at radiation therapy. 

Napapanahon ang iyong pagsulat at pagtatanong tungkol sa epekto ng intermittent fasting sa pagtubo ng buhok. Kamakailan lamang December 13, 2024 ay may nailathala na resulta ng collaborative studies ng mga dalubhasa mula sa Zheijang University, Westlake University at Department of Stem Cell and Regenerative Biology sa Harvard University sa scientific journal na Cell. 

Ang nabanggit na pag-aaral ay isinagawa sa mga laboratory animal at may human randomized controlled trial (RCT) din sa 49 na human subjects.

Ang mga stem cells ay may kakayanan na mag-regenerate ng ating mga cells na nasira o namatay na dahil sa pagtanda (aging) at iba't ibang uri ng physiological stress. Ang intermittent fasting ay napatunayan nang nagpapalakas ng resistance sa stress ng ating mga stem cells sa dugo, intestines at muscle tissue. Dahil dito mas malakas ang kakayanan ng ating katawan na mag-regenerate.

Ngunit ayon sa pinakahuling pag-aaral na nabanggit, dahil sa intermittent fasting ay namamatay ang mga hair follicle stem cells (HFSCs) ng mga laboratory animals. Dahil sa intermittent fasting ay hindi na muling tumubo ang mga buhok ng laboratory animals. Ano kaya ang epekto ng intermittent fasting sa pagtubo ng buhok ng tao?

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Parusa sa pang-aabuso at pagmamalupit sa hayop

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Dec. 16, 2024

Dear Chief Acosta,

Ako ay may nasaksihan na pananakit ng hayop na ginawa sa aming lugar. Nagising ako isang madaling-araw dahil sa pag-iyak at pag-alulong ng dalawang aso sa aming barangay.  Pagsilip ko sa bintana ng aming bahay ay nagulat ako nang makita ko ang opisyal ng aming barangay kasama ang kanyang mga kaibigan na nag-iinuman habang hinahagupit ang dalawang nakatali na aso sa puno. Halos isang oras din silang ganito at tumigil lang matapos sigawan ng iba naming mga kapitbahay. Kinabukasan ay sinubukan kong hanapin ang dalawang aso upang tingnan ang kalagayan nila. Hindi na namin mahanap ang dalawang aso. Tingin ko nabaldado ‘yung isa sa mga aso dahil sa pananakit sa kanila. Ngayon ay gusto sana namin malaman kung may batas na puwedeng gamitin para ireklamo ang mga nanakit sa mga aso. Sana ay mapayuhan inyo kami. — Diego

---

Dear Diego, 

Ang opisyal ng barangay at mga kasamahan niya na nakita mo na nanakit ng mga aso ay maaaring managot sa ilalim ng Republic Act (R.A.) No. 8484, na kilala bilang Animal Welfare Act of 1998, na inamyendahan naman ng Republic Act  (R.A.) No. 10631. Ito ang pangunahing batas na nagsusulong at nagbibigay proteksyon sa kapakanan ng mga hayop, at nagpapataw rin ng parusa sa sinumang mang-aabuso at magmamalupit sa mga hayop. 

Ayon sa Animal Welfare Act:

“SEC. 6.  It shall be unlawful for any person to torture any animal, to neglect to provide adequate care, sustenance of shelter, or maltreat any animal or to subject any dog or horse to dogfights or horsefights, kill or cause or procure to be tortured or deprived of adequate care, sustenance or shelter, or maltreat or use the same in research or experiments not expressly authorized by the Committee on Animal Welfare.” 

Ibig sabihin nito, ang pagpapahirap, pagpapabaya, at pagmamaltrato sa mga hayop ay itinuturing na krimen sa ilalim ng batas. Ang parusa na ipinapataw sa mga ganitong ipinagbabawal na gawain ay naaayon sa uri ng pinsala na natamo ng pinagmalupitan na hayop. Ayon sa batas: 

“SEC. 9. Any person who subjects any animal to cruelty, maltreatment or neglect shall, upon conviction by final judgment, be punished by imprisonment and/or fine, as indicated in the following graduated scale:

1) Imprisonment of one (1) year and six (6) months and one (1) day to two (2) years and/or fine not exceeding One hundred thousand pesos (P100,000.00) if the animal subjected to cruelty, maltreatment, or neglect dies;

2)   Imprisonment of one (1) year and one (1) day to one (1) year and six (6) months and/or a fine not exceeding Fifty thousand pesos (P50,000.00) if the animal subjected to cruelty, maltreatment or neglect survives but is severely injured with loss of its natural faculty to survive on its own and needing human intervention to sustain its life; and

3)   Imprisonment of six (6) months to one (1) year and/or fine not exceeding Thirty thousand pesos (P30,000.00) for subjecting any animal to cruelty, maltreatment or neglect but without causing its death or incapacitating it to survive on its own. xxx” 

Malinaw rito na hindi lamang multa ang parusa, kundi maaaring may kasamang kulong na tatagal mula anim na buwan hanggang isa’t kalahating taon ang maaaring ipataw sa sinumang mapatutunayang lalabag sa nasabing batas. 

Para naman sa opisyal ng barangay na nakita mo na kasama sa mga nanakit sa mga aso, mabuti rin na malaman mo na mas mabigat ang parusang maaaring ipataw sa kanya kung sakaling mapatunayan na siya ay nagkasala, dahil isa siyang pampublikong opisyal. Ayon sa batas, parusang pagkakakulong na tatagal mula dalawang taon at isang araw, hanggang tatlong taon, na maaaring may kasamang multa na hindi hihigit sa dalawang daan at limampung libong piso ang maaaring ipataw kapag pampublikong opisyal o empleyado ang gagawa ng nasabing paglabag sa batas. (Id) 

Hindi maikakaila na pagmamaltrato at pagmamalupit sa mga aso ang nakita mo na ginawa ng nabanggit mong opisyal ng barangay at mga kasamahan niya. Tama lang na magsampa ka ng reklamo laban sa kanila upang mapanagot sila sa ilalim ng batas at para hindi na rin tularan ng iba pa ang kanilang maling gawa. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.