Kabataan, turuan lang ng nararapat na edukasyon

ni Ryan Sison @Boses | Jan. 16, 2025

Nakakabahala ang pahayag ng isang grupo hinggil sa kanilang pagtutol sa iminungkahing implementasyon ng isang sexuality education program, kung saan anila, ang ilan sa mga probisyon nito ay may mga hindi naaangkop na konsepto at nagbabanta sa “moral, societal, at spiritual values.”

Kaya naman tiniyak ni Department of Education (DepEd) Secretary Sonny Angara sa publiko na walang mga “inappropriate concepts” na may kaugnayan sa Comprehensive Sexuality Education (CSE) program na ipatutupad sa mga public school.

Ginawa ni Angara ang statement matapos ang viral video na ipinost ng Project Dalisay Facebook page sa ilalim ng National Coalition for the Family and the Constitution (NCFC) na nagbahagi ng pagkadismaya ng iba’t ibang sektor sa itinutulak ng legislative para sa CSE program.

Ayon kay Angara sa isang X post, “Getting a lot of messages about CSE/comp. Sexuality education-relating to a video going viral now. Rest assured we will not accept inappropriate concepts being taught in our schools.” 

Binigyang-diin ng kalihim na ang mga concerns patungkol sa panukalang batas ay dapat iharap sa mga mambabatas. Aniya, ang mga pag-aalinlangan hinggil sa anumang mga bills ay pinakamahusay na ibahagi sa ating mga mambabatas.

Partikular na panawagan ng naturang video at ng family rights group ang ilang probisyon sa Senate Bill No. 1979, o ang Prevention of Adolescent Pregnancy Act of 2023.

Batay sa NCFC, hindi sila tutol sa edukasyon para sa kalusugan at well-being ng taumbayan, subalit hinihimok nila ang lahat na ang ganitong edukasyon ay isagawa sa paraang iginagalang ang mga values ng pamilyang Pilipino at pinoprotektahan ang integridad ng pananampalatayang Kristiyano at Islamic faith.

Sinabi ni NCFC national director Caloy Diño, na sisirain nito ang pagka-inosente nila (mga bata) dahil aniya, maraming gigisingin na mga bagay na hindi pa dapat ginigising.

Ayon pa kay Diño, kabilang sa mga probisyon at feature na itinuring nilang hindi naaangkop ay ang mandatory nature ng panukala para sa lahat ng public at private schools, mga talakayan tungkol sa early childhood masturbation sa edad na 0 hanggang 4, anal at oral sex para sa edad na 16 hanggang 18, at pakikipag-negotiate sa

sexual encounters at iba pa.

Bilang magulang, lagi nating iniisip ang kapakanan at ikabubuti ng ating mga anak. Mahalaga para sa atin na mabigyan sila ng nararapat na edukasyon na paghahanda para sa kanilang kinabukasan upang kalaunan ay gumanda ang kanilang pamumuhay.

Kaya naman matinding alalahanin ang panukalang sexuality education program na ito na sinasabing may mga konseptong hindi naaangkop na tiyak ang malaking epekto nito sa mga batang mag-aaral lalo na sa kanilang inosenteng kaisipan.

Sana ay pag-aralang mabuti ng ating mga mambabatas ang usapin at balikan nila ang lahat ng mga nakapaloob na probisyon sa naturang panukala. Timbangin sanang maigi kung mabuti bang ituro talaga ito o huwag na lamang dahil baka sa huli ay mas makasama pa sa mga bata.

Paalala lang sa mga kababayan na tayo ang may tungkulin para hubugin ang ating mga anak, kaya dapat ay sikapin nating palakihin sila sa paraang may respeto, pagmamalasakit, pagmamahal sa kapwa at may takot sa Diyos.

---

Para sa inyong opinyon, sumbong, hinaing o nais hinging tulong ito ang pagkakataong marinig ang inyong boses, sumulat lamang sa BOSES ni RYAN SISON at ipadala sa Bulgar Bldg. 538 Quezon Avenue, Quezon City o mag-email sa boses.bulgar@gmail.com

Makakahanap ng mayroon sa wala

ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Jan. 15, 2025

Bukas, Huwebes, ay may kakaibang pagdiriwang sa Amerika, ang binansagang National Nothing Day. Ito ay isang “wala lang” na araw na iminungkahi ng kolumnistang si Harold Pullman Coffin noong 1972 at naitatag noong ika-16 ng Enero 1973. Ang kakatwang araw ay reaksyon niya sa noon pa ma’y dumaraming mga selebrasyon o komemorasyong walang masinsinang kabuluhan.

Hindi ito pista opisyal kundi karaniwang araw pero may kalakip na mensahe: na kahit sa kapistahan lamang na ito ay walang kailangang gunitain o ipagbunyi at lalong walang magarbong seremonya.

Lingid man ito sa kaalaman ng nakararami sa atin, may dala na ring pagkakataong mapagmuni-munihan kahit saglit ang masikot na konsepto at kahulugan ng wala. 

Sa tulin ng modernong pamumuhay at dami ng mapagkakaabalahan sa loob at labas ng Internet, posible pa ba na walang magawa ang sinuman sa atin? Hindi tayo mapapalagay kung walang ginagawa at imbes ay mababagot o mababalisa kung lubusang nakatunganga at wala man lang kinakausap, binabasa o pinanonood. Ngunit kahit paminsan-minsan at kahit sa ilang sandali lamang, may kainaman din ang walang inaasikaso o inaalala. 

Kahit patingi-tinging minuto lang, gumawa ng wala, umupo nang hindi hawak o kinakalikot ang anumang gadget, at hayaan lamang pakinggan ang sariling isipan.

Malay natin, naghihintay lang pala ito ng pagkakataong “makapagsalita” pero hindi ito nakakasingit sa dami ng gawain, asikasuhin at libangang ating piniling makapuno ng ating mga araw.Tumingin sa kalangitan, kalawakan, karagatan o lansangan nang walang minamataan at imbes ay hayaan lamang ang mga magdaraan at walang susundan ng paningin. Makakapagpaaraw ka pa, na baka matagal nang hinihiling ng iyong pangangatawang pagpupuyat ang nakasanayan.

Tumingin sa blangkong papel o pahina sa kompyuter at hayaang may maisulat ang iyong mga mata’t isip habang nakatitig sa bakanteng espasyo.

Hindi man sa mismong araw na ito, maaari ring bumiyahe nang walang planadong destinasyon, lalo na sa lugar na ligtas ngunit hindi mo pa napuntahan kahit kailan, kung saan maaaring makadiskubre ng mga bagay na bago sa iyong buhay at makatutulong pa sa lalong pagkilala at pagtuklas ng iyong sarili.

Kung nungkang ika’y kumain sa restoran nang walang kasama, subukang gawin ito. Pati sa panonood ng sine, pamamasyal o pag-jogging sa liwasang-bayan, subukang mapag-isa. 

Kung isasantabi natin ang salimuot na bumabagabag sa ating diwa’t damdamin at hayaang wala munang makagambala sa atin, marahil ay makadadaloy ang banayad na pagtakbo ng ating utak at tayo’y mapagkalooban ng mga ideya na makapagpapasulong sa atin mula sa anumang kakulangan o kawalan sa kasalukuyan.

Sa isang banda, baka ating maalala ang mga wala na sa ating buhay na mga kamag-anak, kaibigan, katrabaho, pinagsilbihan o inirog. Sa kabilang banda, nariyan ang mga kapiling pa natin sa mundong ito, at mainam na makumusta ang mga katrabaho, katsokaran o kadugo na matagal nang hindi nakapanayam at mapasahan ng kahit maiksing mensahe, na walang pansariling pakay kundi ang bumati ng magandang araw.

Marahil ay mapapaisip rin tayo ukol sa kung ano nga ba ang wala sa ating sarili o sa bansa, na sana ay makapagpaangat patungo sa puntong mapapaisip, magagalak at magpapasalamat sa kung ano ang mayroon tayo at, sa pagsusumikap at pagtitiyaga, ang posible pa nating makamit. Nagsisimula man tayo sa wala, ang mahalaga’y magagawan ng paraan na hindi iyon ang ating pangmatagalang kalagayan.

Maaari rin nating mabigyang pansin ang mga walang-wala sa ating lipunan at imbes na maging walang pakialam ay mapagnilay-nilayan kung paano sila matutulungang makabangon at makaahon. Ito ay sa anumang ating munting kakayanan, kahit sa simpleng pamamaraan.

Walang magagawa sa nakaraan kung kaya’t tumutok sa kasalukuyan at magsimulang kumilos at umusad upang magkagana at magkaroon ng pag-asa — upang ang ating buhay ay mapuno ng saya at saysay, at hindi ng kawalan.

---

Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.

Pagsasampa ng kasong constructive dismissal

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Jan. 15, 2025

Dear Chief Acosta,

Tila hindi na maganda ang aking kalagayan dito sa aking trabaho. Sunud-sunod ang natatanggap kong Notice to Explain o NTE mula sa aming kumpanya. Dahil dito, nag-iisip akong magsampa ng kaso laban sa aking employer. May nakapagsabi sa akin na constructive dismissal diumano ang ginagawa sa akin at huwag daw akong mag-resign dahil mahihirapan diumano ako. Maaari ba akong magsampa ng kasong constructive dismissal kahit ako ay kasalukuyang nagtatrabaho pa rin sa kanila? Nais ko sanang maliwanagan. Maraming salamat. — CJ

---

Dear CJ,

Patuloy na binibigyang halaga ng ating pamahalaan ang karapatan ng mga manggagawa laban sa opresyon o hindi pantay na pagtingin sa lahat ng klase ng manggagawa. Kabilang dito ang paninigurado na ang bawat manggagawa ay hindi kailanman makararanas ng hindi patas na pagtrato, na maaaring maging sanhi ng kanilang pagbibitiw sa trabaho.

Ayon sa Gan vs. Galderama Philippines Inc., G.R. No. 177167, 17 January 2013, na isinulat ni Kagalang-galang na Kasamang Mahistrado Diosdado M. Peralta, ang constructive dismissal ay ang sapilitang pagbitiw o pag-alis sa trabaho dahil sa mga nararanasang hindi kaaya-ayang pagtrato. Nakasaad sa nasabing desisyon ng Korte Supreme na:

“To begin with, constructive dismissal is defined as quitting or cessation of work because continued employment is rendered impossible, unreasonable or unlikely; when there is a demotion in rank or a diminution of pay and other benefits. It exists if an act of clear discrimination, insensibility, or disdain by an employer becomes so unbearable on the part of the employee that it could foreclose any choice by him except to forego his continued employment. There is involuntary resignation due to the harsh, hostile, and unfavorable conditions set by the employer. The test of constructive dismissal is whether a reasonable person in the employee’s position would have felt compelled to give up his employment/position under the circumstances.”

Ang constructive dismissal ay ang pagtigil sa trabaho dahil ang pagpapatuloy nito ay hindi na posible o hindi makatwiran. Ito rin ay nangyayari kung may pagbaba ng ranggo, suweldo o iba pang benepisyo. Maituturing ding constructive dismissal kung mayroong malinaw na diskriminasyon o pang-aalipusta ang isang employer, kung saan ang manggagawa ay napipilitang talikuran ang kanyang patuloy na pagtatrabaho. Ang constructive dismissal ay patuloy na binibigyang depinisyon ng Korte Suprema base sa mga angkop at napapanahong pangyayari sa ating lipunan.

Batay sa mga inilatag na kahulugan sa itaas, ang constructive dismissal ay karaniwang nakabase sa pagtigil sa trabaho ng isang empleyado dahil sa mga hindi tamang nararanasan dulot ng kanyang employer. Ang pagsampa ng constructive dismissal ay nangangailangan ng pagbitiw o pag-alis sa pinapasukang kumpanya. 

Upang sagutin ang iyong katanungan, hindi pa maituturing na constructive dismissal ang kasalukuyan mong sitwasyon dahil ikaw ay patuloy na nagtatrabaho pa rin sa iyong employer. Ang iyong pag-alis mula sa kumpanya, dulot ng hindi tama at hindi makatwirang pagtrato ng iyong employer, ang siyang magbibigay sa iyo ng karapatan na magsampa ng kasong constructive dismissal.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.