Maraming salamat sa muling pagbuhay sa UPPEJA Fellowship

ni Sonny Angara @Agarang Solusyon | September 30, 2023

Minsan, hindi rin natin mapigilan ang maging emosyonal, lalo’t muling naipaalala sa atin nitong mga nakaraang araw ang mga iniwang marka sa lipunan ng ating namayapang ama, si dating Senate President Ed Angara. Edong kung tawagin ng mga kaibigan, Tiyo Eddie kung tawagin ng mga minamahal niyang pamangkin at ng malalapit pang kakilala.

Nitong Setyembre 24, kung nabubuhay sana siya, 89 taong gulang na siya. Matanda na, pero naniniwala ako na walang kupas ang angkin niyang talino at talim ng pag-iisip. Para sa mga kaibigan at kakilala niya sa loob at labas ng pulitika, basta mabanggit mo ang pangalang Edgardo Angara – isa lang ang madalas na deskripsyon, “Naku… napakagaling n’yan. Napakatalino”.

Limang taon na ang nakararaan mula nang pumanaw siya noong Mayo 2018. Limang taon na pero hanggang ngayon, miss na miss pa rin siya ng kanyang pamilya, lalo na ng kanyang mga apo.

Limang taon na ang nakararaan, pero hanggang ngayon, markado pa rin ng kanyang pangalan ang mga batas na kanyang nilikha – ang lahat ng kanyang napagtagumpayang proyekto at programa na ngayon ay malaking kapakinabangan sa mas nakararaming Pilipino.

Isa sa mga programang nagpakinang sa legasiya ng aking ama ang University of the Philippines President Edgardo J. Angara (UPPEJA) Fellowship Awards. Ilang taon din itong hindi gumalaw lalo pa’t pumanaw nga siya, subalit masaya tayo dahil ngayong taon, muli itong binuhay ng Unibersidad ng Pilipinas.

Ang UPPEJA ay itinatag noong Setyembre 29, 2008 ng UP Board of Regents at ipinangalan kay dating Senator Edgardo Angara. Para sa kaalaman ng lahat, si Ed Angara ay naging pangulo ng UP sa loob ng anim na taon – mula 1981 hanggang 1987, kasabay ang panunungkulan bilang Chancellor ng UP Diliman mula 1982 hanggang 1983.

Ano ang UPPEJA Fellowship?

UPPEJA is a grant for pioneering policy research. Nilalayon nito na maisulong ang isang mataas na antas ng pananaliksik at diskusyon tungkol sa iba’t ibang usaping may kinalaman sa national development, science and technology, economic development, environment and climate change, good governance and communications.

Ito ay isang katangi-tanging parangal na ipinagkakaloob sa mga scholars na nakilala sa buong bansa dahil sa kanilang mga dekalidad na pananaliksik.

Noong 2011, ang initial batch of fellows na pinarangalan ay kinabibilangan ng kilalang great thinkers sa bansa tulad ng mga UP professors na sina Raul Fabella, Raul Pangalangan (na naging ICC judge), Ramon Pedro Paterno at Gerardo Sicat.

Ang sumunod na batch naman ng UPPEJA Fellowship awardees ay sina Herman Joseph Kraft (2013), Clarissa David (2015), Stella Luz Quimbo (2015), Caesar A. Saloma (2015), Lucia P. Tangi (2015), at ang yumaong propesor ng UP na si Dr. Aileen San Pablo Baviera (2015)—kilala rin sa kani-kanilang taglay na kahusayan.

Nito ngang nakaraang Setyembre 26, inihayag ang pangalan ng 23 UPPEJA fellows na inatasang magsagawa ng mga pag-aaral sa 10 priority areas on education reform base sa pagtukoy ng Second Congressional Commission on Education o EDCOM 2. At kabilang sa mga ‘yan sina National Scientist Carmencita Padilla; Commission on Population and Development Executive Director Dr. Lisa Grace Bersales; Dr. Michael Alba, na dating pangulo ng Far Eastern University (FEU); Dr. Luis Rey Velasco, dating chancellor ng UP Los Baños; Dr. Elizabeth King; Dr. Rosario Manasan; Dr. Dina Ocampo; Kenneth Isaiah Abante, Riza Supreme Comia; Dr. Cleve Arguelles; Joel Mendoza; Dr. Krista Danielle Yu; Dr. Michael Cabalfin; Dr. Assunta Cuyegkeng; Dr. Geoffrey Ducanes; Dr. Ma. Regina Hechanova-Alampay; Dr. Enrique Niño Leviste; Dr. Ma. Glenda Lopez Wui; Carolyn Medel-Añonuevo; Dr. Maria Mercedes Rodrigo; Dr. Luis Sison; Dr. John Paul Vergara; at si Dr. Felicia Yeban.

Bago pumanaw ang aking ama na nagsilbing chairman ng EDCOM 1, ipinahayag niya ang kagustuhang tutukan ng fellowship ang estado ng edukasyon sa bansa. Alam naman natin kung ano ang nangyayari ngayon sa Philippine education at ito ang nais resolbahin ng ating namayapang ama.

Hulyo taong 2022, naisabatas ang Republic Act 11899 o ang batas na lumikha sa EDCOM 2 kung saan ang pangunahing layunin ay magkaroon ng komprehensibong pag-aaral sa estado ng ating education sector at resolbahin ang mga kinakaharap na malalaking problema nito.

Napakalaking araw para sa aking pamilya na muling nabuhay ang parangal na ito na ipinangalan sa aking yumaong ama. Kaya para sa lahat ng muling nagpakinang sa programang ito sa pangunguna ni UP President Angelo “Jijil” Jimenez, maraming, maraming salamat sa inyo.

---

May katanungan ka ba, reklamo o nais ihingi ng tulong? Sumulat sa  AGARANG SOLUSYON ni Sonny Angara, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa agarangsolusyon.bulgar@gmail.com

Kapakanan ng mga titser, gawing prayoridad

ni Sonny Angara @Agarang Solusyon | September 24, 2023

Dahil ipinagdiriwang natin ang National Teachers’ Month kada ika-5 ng Setyembre at World Teachers’ Day sa Oktubre 5, nais nating bigyang pagpupugay ang ating mga guro at sila ang ating tatalakayin ngayon.

Dagdag pa r’yan, ipinagdiriwang din natin ang Education Week sa kada ikalawang linggo ng Setyembre, base sa isinasaad ng Proclamation No. 409, series of 1953, at ang National Literacy Day kada ika-8 ng Setyembre taun-taon.

Hindi naman lingid sa kaalaman ng halos lahat sa atin na napakaraming problema sa sistema ng edukasyon ng Pilipinas. Unang-una sa lahat ang kalagayan ng mga estudyanteng Pinoy sa pandaigdigang estado ng edukasyon pagdating sa mga asignaturang Math at Science, maging sa reading comprehension. Napakababa ng antas ng ating mga mag-aaral kumpara sa kanilang mga ka-kontemporaryo sa ibayong dagat.

Lubog tayo sa learning crisis, sa totoo lang. At kung hindi ito mabibigyan ng kaukulang aksyon, posibleng magdulot ito ng malaking lamat sa kakayahan ng Filipino learners, makaapekto sa ating workforce, lalung-lalo na sa takbo ng ekonomiya. Ito ang pangunahing dahilan kung bakit pinagsikapan talaga ng inyong mga lehislador na maisabatas ang Republic Act 11899 o ang Second Congressional Commission on Education o EDCOM 2.

Ang inyong lingkod ay isa sa mga komisyoner ng EDCOM 2, at dahil dito, pinagbubuhusan natin ng oras ang masinsinang pagrepaso at assessment sa sistemang pang-edukasyon ng Pilipinas. Layunin natin dito ay matumbok ang mga kinakailangang reporma para maibangon naman natin ang estado ng edukasyon sa bansa.

Sa loob ng tatlong taon, kabilang sa pagsisikapan ng EDCOM 2 ang makabuo ng mga polisiya at estratehiya, gayundin ang legislation building na ibabase sa mga napagtagumpayan ng kauna-unahang EDCOM. Makatutulong ito sa pagresolba sa mga problema ng Philippine education system.

Matatandaan na sa unang EDCOM noong 1990, ang aking namayapang ama na si former Senate President Ed Angara ang namuno. Siya ang naging daan para sa “trifocalization” ng ating education system, tulad ng pagtatalaga sa Department of Education na nakatutok sa basic education; ang Commission on Higher Education para sa higher education at ang Technical Education and Skills Development Authority (TESDA) para sa mga kursong vocational and training.

Isa sa mga pangunahing focus ng EDCOM 2, ang ating mga guro na tinatawag nating puso ng education sector. Lahat na yata ng hirap sa kanilang propesyon, bitbit ng ating teacher. Lahat ‘yan tinitiis nila, mabigyan lang ng maayos na edukasyon ang kabataan -- ang ating mga anak.

Ilang taon na ngayon, mula nang tayo ay mapasok sa serbisyo, napakarami na ring batas ang ating isinulong at inihain na naglalayong mapagaan ang kalagayan ng ating mga guro. Pangunahing layunin din natin na mabigyan sila ng nararapat na tulong para mas magampanan nila ang kanilang tungkulin nang mas maayos.

Ngayon ngang 19th Congress, umaabot sa anim na panukalang batas ang inihain natin para sa kapakanan ng ating teachers. Kabilang d’yan ang Kabalikat sa Pagtuturo Act na naglalayong itaas ang kanilang taunang teaching allowance sa P7,500 sa unang taon ng implementasyon nito (sakaling maisabatas) hanggang P10,000 sa mga susunod na taon.

Lumusot na ito sa Senado nitong Mayo 22 lamang at ang hinihintay na lang natin ay ang pagpasa rito ng Kamara. Sakaling lumusot na rin sa Kamara, hihintayin na lang natin ang pagpapatibay dito ng Pangulo.

At para mabigyan din natin ng magaan na buhay sa usapang pang-transportasyon sina teachers, inihain din natin ng ating Senate Bill 1169 o ang Teachers Home in School Act.

Hangad natin dito na magkaroon ng pansamantalang matitirhan ang mga guro sa loob mismo ng paaralang kanilang pinagtuturuan o kaya naman, sa lugar na malapit sa pinapasukan nilang eskwelahan. Hindi lang sila makakatipid sa pamasahe, mas makapagpapahinga pa sila at mas magiging masigla sa kanilang pagtuturo dahil nga bawas-pagod din kung hindi na nila kailangan pang bumiyahe pauwi.

Kabilang pa rin sa ating mga panukalang batas ang optional retirement age para sa teachers. Ibig sabihin, mula 60, ibababa ito sa 55 para naman kahit paano ay bata-bata pa silang makapagretiro at ma-enjoy naman ang buhay pagkatapos ng kanilang napakabigat na pagganap sa kanilang propesyon.

---

May katanungan ka ba, reklamo o nais ihingi ng tulong? Sumulat sa  AGARANG SOLUSYON ni Sonny Angara, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa agarangsolusyon.bulgar@gmail.com

Dekalidad at sopistikadong produktong Pinoy, panlaban sa World Market

ni Sonny Angara @Agarang Solusyon | September 9, 2023

Nitong nakaraang linggo lang, tinapos na ng ating pinamumunuang komite, ang Senate Committee on Finance ang deliberasyon sa isinusulong nating Senate Bill 2426 o mas kilala bilang Tatak Pinoy (Proudly Filipino) Act.

Sa nakalipas na pitong pagdinig at limang technical working group meetings kaugnay sa panukala nating ito, binigyang-diin natin ang kahalagahan ng structural transformation dito sa ating bansa.

Importante ito kung talagang seryoso tayo na maisakatuparan ang mga mithiin ng gobyerno at ang 8-point agenda ng administrasyong Marcos.

Malaki ang paniwala natin na napapanahon ang pagsasabatas ng Tatak Pinoy bill lalo pa’t aktibo ang gobyernong ito sa pangunguna ni Pangulong Marcos sa pakikipag-ugnayan sa pribadong sektor, na may mahalagang papel sa implementasyon nito, sakaling tuluyan itong maisabatas.

Sa kabuuan kasi ng mga ginawa nating pagdinig at pagpupulong, pinakamalaking bilang ng mga naging resource persons natin ang nagmula sa pribadong sektor, sa iba’t ibang industriya, sa creative sector, manufacturing, tourism, MSMEs, culture, heritage and gastronomy at mula sa sektor ng agrikultura. Dumalo sila upang magbigay ng kanilang mga rekomendasyon at posisyon sa Tatak Pinoy bill at para mapalawak na rin ang kanilang kaalaman ukol sa kahalagahan ng nasabing panukalang batas.

Layunin natin sa pagsusulong ng Tatak Pinoy na mas makapaghikayat, sumuporta at mai-promote ang produksyon ng mga dekalidad at sopistikadong produktong Pinoy na maaaring isabak sa pandaigdigang kompetisyon ng mga naglalakihang produkto o serbisyo.

Matagal na nating adbokasiya na mapalakas ang mga produktong Pinoy, at katunayan nga, maging sa Bayanihan to Recover as One Act, naipasok na natin ang layunin nating ito. Partikular sa isang probisyon nito, nakalahad ang pagbibigay importansya sa mga lokal na produksyon ng PPEs, credit assistance, loan programs para sa MSMEs at marami pang iba.

Umaasa tayo na magsisilbing unifying measure sa pagitan ng government at private stakeholders ang Tatak Pinoy bill para naman maging posible ang pangarap nating makapag-produce nang mas dekalidad and more complex products and services. Sa pamamagitan ng mga ganitong produkto, tiyak na mas malaking kita ng mga Pinoy.

Saan nga ba natin nakuha ang inspirasyon ng ating Tatak Pinoy bill? Ito ay dahil sa naging research o pananaliksik ng mga ekonomistang sina Ricardo Hausmann at Cesar Hidalgo – ang Economic Complexity.

Ayon sa kanila, mas mapalalakas ang ekonomiya ng isang bansa kung aktibo ito sa produksyon ng mga sophisticated at complex products. At sa paggamit nila ng malalaking data analysis at creative visualizations para makalkula ang economic complexity ng isang bansa, napunto nila kung alin-aling bansa ang nangunguna sa economic complexity index o ECI. Una sa listahan ang Japan kasunod ang Switzerland na sinundan naman ng Chinese Taipei, South Korea at Germany. At base pa rin sa index na ito, nasa ika-33 puwesto lamang ang Pilipinas. Pero hindi ibig sabihin na “balagoong” tayo pagdating sa ganitong usapan. Sabihin nang mababa, pero makikitang lumalaban at posibleng umabot din sa mas mataas kesa sa kasalukuyang ranggo.

Kaya ang pinaka-sentro ng panukala natin ay atasan ang mga kinauukulang ahensya ng gobyerno sa pamamagitan ng isang Tatak Pinoy Council na makipag-ugnayan sa pribadong sektor, para matukoy nila ang mga paraan kung paanong mas mapalalakas ang mga Filipino enterprises na makapag-produce ng mas dekalidad na produkto na maaaring isabak sa global competition. Makakatulong na ito sa ating job creation, mas kikita pa ang ating bansa.

Muli, nagpapasalamat tayo kay Pangulong Marcos dahil isinama niya ang ating Tatak Pinoy bill sa priority measures ng kanyang administrasyon. Umaasa tayo na sa lalong madaling panahon, tuluyan na itong magiging ganap na batas.

---

May katanungan ka ba, reklamo o nais ihingi ng tulong? Sumulat sa  AGARANG SOLUSYON ni Sonny Angara, BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa agarangsolusyon.bulgar@gmail.com