Sanhi at lunas sa kulugo sa ari o genital wart

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 4, 2020

Dear Doc. Shane,

Mayroon akong nakakapang maliit na butlig sa pisngi ng aking ari. Makati ito at sa katagal ay tila mas dumarami na mukhang cauliflower. May nabasa ako dati sa inyong column na ito ay sintomas ng genital wart. Ano ba ang dapat kong gawin o ipahid upang hindi ito lumala o tuluyan nang mawala? – Marie

Sagot

Ang pagkakaroon ng mga kulugo sa ari (genital wart) ay isang uri ng sakit na nakukuha sa pakikipagtalik. Lumilitaw ang mga ito sa ari at maging sa puwit ng taong nahawahan, anim hanggang 12 buwan pagkalipas na mahawa.

Ito ay dulot ng impeksiyon mula sa condylomata acuminate o human papilloma virus (HPV).

Kabilang sa mga sintomas ng sakit na ito ang pangangati ng mga kulugong natatagpuan sa loob at labas ng ari ng lalaki at babae. Nagsisimula lamang ang mga kulugo bilang maliliit na butlig na lumalaking tila “cauliflower” sa katagalan.

Naililipat sa ibang tao ang mga kulugo sa ari sa pamamagitan ng pakikipagtalik, partikular kung mayroon nang kulugo ang taong kasiping.

Paano ito ginagamot?

Sa ganitong uri ng sakit, binibigyang lunas lamang ang kulugo. Hindi nagagamot ang virus sapagkat kahit ipagamot ito ay nagpapatuloy pa rin ang pagiging nakakahawa nito.

Nangyayari ang pagkahawa at pagsalin kahit walang napapansing mga palatandaan.

Samantala, isinasagawa ang pagsusuring Papanicolau (pap smear o pap test) para sa kababaihan.

Mainam na magpakonsulta sa OB- Gyne para makita ang kulugo sa ari at kung sakaling gamutin ‘yan kailangan din magamot ang iyong partner.

Mga kondisyon sa matris tulad ng kanser...

Pagtubo ng mga polyps at iba pa, maaaring matukoy dahil sa pagpaparaspa

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 3, 2020

Dear Doc. Shane,

Ang raspa ba ay para lamang sa isang babae na nagkaroon ng miscarriage? Nagtataka kasi ako kung bakit niraspa ang ate ko gayung menopause na siya. Normal lang ba ‘yun? – Susie

Sagot

Ang raspa o dilatation and curettage (D&C) ay isang pamamaraan na isinasagawa upang makakuha ng maliit na bahagi ng laman mula sa loob ng matris. Isinasagawa ito ng mga doktor upang matukoy at magamot ang ilang kondisyon sa matres, tulad ng sobrang pagdurugo o kaya naman ay malinis ang loob ng matres pagkatapos malaglag ang ipinagbubuntis.

Ginagamitan ito ng instrumentong bakal na kung tawagin ay curette na maaaring may talim sa dulo o panghigop (suction).

Ang pagraraspa ay maaaring isagawa sa sinumang kababaihan na dumaranas ng kondisyon sa kanyang matris. Maaaring irekomenda ng doktor ang pagpaparaspa kung mayroong abnormal na pagdurugo sa matris, kung dumaranas ng pagdurugo kahit lumipas na ang menopause o kung natukoy ang pagkakaroon ng mga bukol na maaaring may kaugnayan sa cervical cancer. Isinasagawa rin ang pagraraspa upang alisin ang mga natirang laman sa loob ng matris matapos ang pagkakalaglag ng ipinagbubuntis at maiwasan ang impeksiyon at patuloy na pagdurugo.

Paano ba isinasagawa ang raspa?

Ang pagraraspa ay isinasagawa sa ospital o klinika sa rekomendasyon ng doktor. Ang proseso ay mabilis lamang na karaniwang tumatagal lamang 15 hanggang 30 minuto. Ipinapasok ang instrumentong curette sa loob ng matris upang makakuha ng maliit na bahagi ng laman.

Ang laman na nakuha ay pag-aaralan naman sa laboratoryo. Matapos isagawa ang pagraraspa, maaring dalhin muna sa recovery room ang pasyente habang hinihintay ang resulta.

Sa tulong ng raspa, maaaring matukoy ang ilang kondisyon sa matris tulad ng kanser, pagtubo ng mga polyps at pangangapal ng mga gilid ng matres. Sa tulong din nito, maaaring maiwasan ang impeksiyon at patuloy na pagdurugo pagkatapos malaglag ng ipinagbubuntis.

Alamin: Paano ginagamot ang kurikong?

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 1, 2020

Dear Doc. Shane,

Madalas ang pangangati ng aking katawan lalo na sa may bandang puwitan, tiyan at likod. Hindi ko alam kung kurikong ang tawag dito dahil nagkaroon kami ng kasama sa boarding house na may ganito raw sakit sa balat. Ano ang maaari kong igamot dito? Ayaw ko pang magpa-checkup dahil natatakot pa akong lumabas. – Jeremy

Sagot

Ang scabies o kurikong ay sakit sa balat na dulot ng Sarcoptes scabies, isang uri ng ‘mite’ o surot. Ang pangunahing sintomas nito ay pangangati, na dahil sa paghuhukay ng mga surot sa balat.

Ito ay nakahahawa sa pamamagitan ng skin-to-skin contact o pagdidikit ng balat ng tao sa ibang tao na may kurikong. Maaari ring makuha ito mula sa mga gamit tulad ng mga damit ng tao na mayroon nito.

Ang pangunahing sintomas nito ay ang pangangati, na mas lumalala kapag mainit at tuwing gabi. Puwede ring magkaron ng rashes sa bahagi ng katawan na may kurikong. May bahagi ng katawan na mas madalas naapektuhan ng scabies. Kabilang na ang mga kamay, paa, kilikili, binti, puwitan, tiyan at likod.

Lumalabas ang mga sintomas nito makalipas ang dalawa hanggang anim na linggo sa pagkakahawa nito.

Samantala, ang gamot nito ay ang pagpapahid ng lotion tulad ng Permethrin o Ivermectin sa buong katawan, mula leeg pababa at ang pagpapanatili ng lotion sa balat sa loob ng walong oras. Dahil dito, ang rekomendasyon ay ang paggamit ng lotion bago matulog.

Narito ang mas detalyadong gabay sa paggagamot ng scabies o kurikong:

• Siguraduhing sapat ang dami ng lotion na ipapahid. Huwag kalimutang isama ang mga lugar tulad ng likod, paa (pati gilid ng mga daliri ng paa), mga daliri at pati ang ari.

• Kung ang may kurikong ay sanggol, lagyan siya ng guwantes o mittens para hindi niya madilaan ang lotion. Kung ang may kurikong ay nagpapasuso o breastfeeding, hugasan muna ang mga suso bago mag-breastfeed at mag-apply ulit ng lotion pagkatapos.

• Hugasan ang mga damit, tuwalya at mga bedsheets ng may kurikong sa mainit na tubig o ibukod ito sa mga lalagyan ng hindi kukulang sa 72 na oras para mapatay ang mga surot.

Pano maiiwasang magkaroon ng scabies o kurikong?

• Iwasang dumikit sa sinumang may kurikong o sinumang nagrereklamo ng pangangati at iwasan din ang kagamitan nito tulad ng mga damit, tuwalya at bed sheet.

• Kung merong may kurikong sa isang bahay, tiyaking walang iba pang naninirahan sa bahay na meron din nito. Kung ang iyong asawa o partner ay may scabies, maaaring gamutin ang sarili mo para siguradong hindi mahahawa nito.

• Para sa pangmatagalang pag-iwas sa scabies, panatilihing malinis ang kapaligiran, palaging papalitan ang bed sheet. At dahil skin-to-skin contact ito, iwasan ang casual sex o pakikipag-sex sa hindi kakilala. Maaaring ituring na STD ang scabies sapagkat ito ay puwedeng makuha sa pakikipag-sex.