Alamin: Iba’t ibang sanhi ng pagkahilo

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 11, 2020

Dear Doc. Shane

Madalas akong nahihilo nitong mga nakaraang linggo kahit hindi naman ako high blood sa edad kong 46. Sabi ng asawa ko, baka raw sa mga mata ko ito dahil may gamit akong reading glass na palagi kong suot. Ano kaya ang dahilan ng aking pagkahilo? – Andrea

Sagot

Maraming posibleng dahilan ang pagkahilo at kadalasan ay hindi naman ito delikado. Narito ang ilan sa mga karaniwang sanhi ng pagkahilo.

• Problema sa mata. Kung malabo na ang iyong mga mata, puwede kang mahilo sa pagbabasa. Kung madalas mag-computer, nakakahilo rin. Dapat ipahinga ang mga mata at tumingin sa malayo para ma-relax ito. Magpagawa ng salamin o baguhin na ang grado ng salamin.

• Problema sa mga tainga. Isa pang karaniwang dahilan ng pagkahilo ay ang sakit sa mga tainga sapagkat narito ang vestibular system kung saan nagmumula ang pakiramdam sa balanse at paggalaw. Kung may dumi o impeksiyon sa mga ito, puwede itong magdulot ng matinding pagkahilo (vertigo). Ang gamot dito ay ang meclizine 25 mg tablets. Ang ganitong hilo ay tumatagal ng mga isang buwan bago humupa.

• Presyon ng dugo. Kung ikaw ay may high blood, puwede kang mahilo at manakit ang iyong batok. Kung ikaw naman ay low blood, anemic at maputla, puwede ka rin mahilo. Dapat ang blood pressure natin ay nasa pagitan ng 140/90 ang pinakamataas at 90/60 ang pinakamababa.

• Nerbiyos. Ang mga nerbiyosong tao ay madalas din mahilo. Kapag kinakabahan, natatakot o nakasaksi ng nakahihindik na bagay ay puwede silang mahilo. Ang tawag dito ay panic attack o nerbiyos. Kailangan lang nilang magpahinga at uminom ng pampakalma, maaaring magpareseta sa doktor.

• Kulang sa oxygen. Minsan ay may nahihilo o nahihimatay sa mataong lugar tulad ng simbahan o rally. Dahil ito sa matinding init at dami ng tao. Kailangan lang magpahinga, magpahangin at mawawala rin ang hilo.

• Stroke at tumor sa utak. Ang stroke ay may matinding pagkahilo at may kasamang panghihina ng isang parte ng katawan. Ang tumor sa utak ay may kasamang matinding sakit ng ulo.

Samantala, maipapayo nating magpakonsulta kayo sa inyong doktor nang sa gayun ay matukoy ang tiyak na sanhi ng inyong pagkahilo.

Iba’t ibang salik na nagdudulot ng diabetes

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 10, 2020

Dear Doc. Shane

Ako ay 52 years old at sabi nila, kapag mataba raw ang tao o malaki ang sukat ng baywang ay malaki ang posibilidad na magkaroon ng diabetes. Gaano ba ito katotoo? – George

Sagot

May mga taong malaki ang mga baywang dahil sa tabang nakadeposito rito — ang abdominal fat. Mas nanganganib magkaroon ng diabetes kung may abdominal obesity o labis na abdominal fat. Masasabing may abdominal obesity ang mga lalaki kung ang kanilang waist line ay 90 cm o higit pa at sa mga babae naman ay 80 cm o higit pa.

Narito ang ilang risk na maaring magka-diabetes ang tao:

• Kung may kamag-anak o miyembro ng pamilya na may diabetes.

• Wala o kulang sa ehersisyo.

• Tumataas ang risk na magkaroon ng diabetes habang tumatanda. Magpatingin sa doktor kapag umabot ng edad 40 pataas.

• Mas mataas ang tsansa na magka-diabetes kapag overweight.

• Gestational diabetes. Ito ay diabetes na natuklasan habang buntis. Karaniwan itong nawawala pagkatapos manganak. Upang malaman kung ito’y nawala na, dapat magpa-check ng oral glucose tolerance test (OGTT) anim hanggang walong linggo pagkatapos manganak.

• Prediabetes. Ito ang kondisyon kung saan ang asukal sa dugo ay mas mataas sa normal pero kulang sa taas para tawaging diabetes na. Samantala, sa fasting blood sugar, ito ay kung ang resulta ay nasa 100-125 mg/dL (5.6-5.9 mmol/L) o sa oral glucose tolerance test 2-hours result naman ay nasa 140-199 mg/dL (7.8-11.0 mmol/L). Karaniwang pinapayuhan ang mga may prediabetes na mag-diet at mag-ehersisyo upang bumaba ang asukal sa dugo. Minsan ay pinaiiinom na sila ng gamot dahil posible itong mauwi sa diabetes.

Sanhi, sintomas at iba pang kaalaman tungkol sa lactose intolerance

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 8, 2020

Dear Doc. Shane,

Sa tuwing iinom ako ng gatas ay nag-aalburuto ang aking tiyan at nakakaranas ako ng pagtatae. Ibig sabihin ba nito ay may allergy ako sa gatas? Kung allergy ako sa gatas, saan pa ako maaaring makakuha ng calcium? Kapapanganak ko lang kasi sa aking pangay kaya pinipilit kong uminom ng gatas. – Elsa

Sagot

Maaaring ikaw ay mayroong lactose intolerance at mali na tawagin itong “allergy sa gatas” sapagkat ang dalawang ito ay magkaibang kaso.

Una, ang allergy sa gatas ay isang kaso ng problema sa protina ng gatas, samantalang ang lactose intolerance ay problema naman sa asukal na lactose. Magkaiba rin ang sintomas na nararanasan sa magkaibang kaso na ito. Kapag ang tao ay may lactose intolerance; maaari siyang makaranas ng pagtatae at pananakit ng tiyan, samantala, ang taong may allergy sa gatas ay maaaring makaranas ng pamumula ng balat (rashes) o problema sa paghinga.

Lactose Intolerance ang kondisyong tumutukoy sa kawalan ng kakayanan ng katawan na tunawin ang lactose, isang uri ng asukal na natural na makukuha sa gatas. Ang sakit na ito ay dahil sa kakulangan ng katawan sa enzyme na kung tawagin ay lactase. Wala naman dapat ikabahala sa kasong ito, bagaman maaari itong magdulot ng hindi komportableng pakiramdam, lalo na tuwing magdudulot ito ng pagtatae.

Bakit nagkakaroon ng lactose intolerance?

Malaki ang papel ng heredity sa pagkakaroon ng kondisyong ito. Ito ay kadalasang dulot ng mutation o pagbabago sa genes ng tao habang ipinagbubuntis pa lamang o namana ito mula sa mga magulang na lactose intolerant.

Ito ang dahilan kaya maaaring magkaroon agad ng lactose intolerance mula sa kapanganakan (congenital) pa lang o makuha ito kinalaunan sa pagtanda (developmental). Bagaman maaari rin namang ito ay dulot ng sakit na sumisira sa mga pader ng bituka na kinalalagyan ng lactase, halimbawa ay ang celiac sprue.

Bukod pa rito, ang mga taong ipinanganak na kulang sa buwan (premature birth) at sumasailalim sa radiation therapy sa bandang tiyan, marahil dahil sa kanser ay may mataas din na posibilidad na magkaroon ng lactose intolerance.

Saan pa puwedeng makakuha ng calcium kapag may lactose intolerance?

Hindi dapat ikabahala ang posibilidad na magkulang sa calcium sa pagkakaroon ng lactose intolerance. Bukod sa gatas, may iba pang pagkain ang mayaman sa calcium. Halimbawa ay ang mga gulay na berde at madahon, broccoli, salmon at tokwa. Makakatulong din ang pag-inom ng mga supplements at vitamins na mabibili sa botika.