Paano malulunasan ang pagkakaroon ng kanser sa obaryo?

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 28, 2020

Dear Doc. Shane,

Nagkaroon ng ovarian cancerang aking anak na babae. Sa ngayon, kasalukuyan siya nagpapa-chemo. Ano ba ang sanhi nito? Sa totoo lang, wala siyang sintomas na naramdaman noon maliban sa paglaki ng kanyang tiyan na akala niya ay normal lang. – Nancy

Sagot

Ang kanser sa obaryo o ovarian cancer ay tumutukoy sa pagkakaroon ng mga bukol o tumor sa isa o parehong obaryo ng mga babae. Ang obaryo ay ang bahagi ng reproductive system ng babae na gumagawa ng mga itlog.

Bukod sa mga obaryo, maaari ring kumalat ang mga cancer cell sa mga kalapit-bahagi nito, tulad ng mga fallopian tube at uterus (matris o bahay-bata). Kung maaapektuhan ang mga bahaging ito, maaaring maapektuhan ang kakayanan ng babae na magkaroon ng anak.

Sa mga unang yugto nito, wala gaanong nararanasang sintomas ang pasyente.

Subalit sa pagdami ng mga cancer cell, maaari siyang makaranas ng mga sumusunod:

• Paglaki o pamamaga ng tiyan

• Pananakit ng mga balakang

• Palagiang pag-ihi

• Pagtitibi

• Mabilis na pagkabusog

• Pagbaba ng timbang

Ang mga sintomas na ito ay karaniwang naipagsasawalang-bahala lamang ng ilang pasyente sapagkat ang mga ito ay halos natutulad sa mga sintomas ng ibang sakit.

Samantala, hindi pa lubusang nalalaman ng mga doktor kung bakit nagkakaroon ng ovarian cancer, subalit maaaring magkaroon nito kung may kasaysayan ng kanser sa pamilya. Gayundin, ang pagkakaroon ng hindi malusog na pamumuhay. Kung ang babae naman ay labis-labis kung kumain o naninigarilyo, mas mataas din ang posibilidad na magkaroon ng kondisyong ito.

Samantala, napag-alaman na ito ang pinakalaganap na uri ng kanser na nakaaapekto sa kababaihang sumapit na sa menopause. Karaniwang nada-diagnose na may kanser sa obaryo ang matatandang kababaihan pagsapit nila ng edad 60 at 64.

Bagama’t nakababahala, marami na ang mga natuklasang paraan kung paano ito malulunasan. Kasama na dito ang ang operasyon, chemotherapy, targeted therapy, at iba pa.

Komplikasyon:

• Pagkakaroon ng baradong mga bituka

• Pagsusugat ng mga bituka

• Pagkakaroon ng baradong daluyan ng ihi

• Pamumuo ng tubig sa mga baga

Pag-iwas:

• Uminom ng mga oral birth control pill. Ang paggamit nito ay nakatutulong upang mapangasiwaan ang dami ng hormone sa katawan at bumaba ang posibilidad na magkaroon ng kanser sa obaryo.

• Maaari ring sumailalim sa operasyon tulad ng tubal ligation (pagtali sa mga fallopian tube) o hysterectomy (pagtistis sa matris). Nakatutulong ang mga ito upang bumaba ang posibilidad na magkaroon ng kanser sa obaryo. Subalit, maaari lamang isagawa ang mga operasyong ito kapag kailangan na talaga ng pasyente.

Iba’t ibang sakit sa ari na nararanasan ng kalalakihan

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 27, 2020

Dear Doc. Shane,

Ako ay edad 50 at may diabetes. Nagkakaroon ako ng problema sa aking ari dahil saglit na lang itong tigasan o minsan ay ayaw na. May kaugnayan ba ito sa mga iniinom kong gamot para sa diabetes? – Artemio

Sagot

Anu-ano nga ba ang kadalasang sakit sa ari na nararanasan ng kalalakihan?

Ayon sa mga eksperto, nasa 50 hanggang 80 porsiyento ng kalalakihan ang nagkakaroon ng problema sa prostate oras na tumuntong sa edad 40.

Ang prostate ang responsable sa pagpo-produce ng enzyme na nakatutulong sa paggalaw ng sperm.

Naaapektuhan nito ang pag-ihi ng indibidwal, na maaaring nakaiistorbo na sa kanyang pang-araw-araw na gawain, maging sa kanyang pagtulog.

Dahil dito, isyu rin sa kalalakihan ang kawalan ng libido o gana sa pakikipagtalik dahil nawawala maging ang stamina at kumpiyansa sa sarili.

Ayon sa pag-aaral, nasa 66% ng kalalakihan na may problema sa prostate ay nakararanas ng erectile dysfunction. Ilan sa iba pang sanhi nito ay mga sakit na sumisira sa ugat ng indibidwal tulad ng diabetes, hypertension at iba pang sakit sa puso dahil naaapektuhan niya ang pagtigas ng ari.

Magamot man ito, nasa 1/3 naman o 33% lang nila ang nasosolusyunan ang problema sa pakikipagtalik. Problema rin ng kalalakihan ang premature ejaculation kung saan sa pakikipagtalik ay maagang nilalabasan ang lalaki kahit hindi pa niya gusto.

Dahil dito, nawawalan ng satisfaction lalo sa pakikipagtalik. Isyu rin sa kalalakihan ang impotence o pagkabaog.

Samantala, kung may tinatawag na menopause sa kababaihan, nakararanas naman ng andropause ang kalalakihan.

Ang andropause ay ang pagbaba ng produksiyon ng testosterone sa lalaki na nakababawas sa sigla sa kanilang buhay pakikipagtalik.

Gayunman, hindi naman ito pinagdadaanan ng lahat ng lalaki.

Kung may kakaiba kayong nararamdaman o nararanasan sa inyong ari, huwag mag-atubiling magpakonsulta sa espesyalista (Urologist) nang sa gayun ay malaman ang sanhi ng nararamdaman at mabigyan lunas kung kinakailangan.

Iba’t ibang salik na nakapagpapataas sa posibilidad ng pagkakaroon ng bato sa apdo

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | August 25, 2020

Dear Doc. Shane,

Totoo ba na kapag makolesterol ang kinakain mo ay maaari itong magdulot ng bato sa apdo? – Ramon

Sagot

Ang bato sa apdo ay maaaring kasing liit lamang ng mga butil ng buhangin o kasing laki ng bola ng golf. Maaari ring mabuo ang higit sa isang bato sa loob ng apdo. Ang malalalang kaso ng pagbabara nito ay maaaring magdulot ng seryosong komplikasyon na mangangailangan ng pagtatanggal ng apdo, ngunit minsan ay maaari ring walang kahit na anong sintomas ang maranasan sa pagkakaroon nito.

Walang malinaw na sagot kung bakit nabubuo ang bato sa apdo, ngunit ayon sa mga eksperto ay maaaring dahil ito sa mga sumusunod:

• Sobrang cholesterol sa bile. Ang nilalabas na bile ng atay na napupunta sa apdo ay natural na mayroong kasamang cholesterol. Ngunit sa ilang pagkakataon, masyadong mataas ang lebel ng cholesterol. At dahil dito ay nahihirapan ang bile na tunawin ang cholesterol. Kaya naman, ang mga cholesterol na hindi natunaw ay namumuo at tumitigas bilang bato.

• Sobrang bilirubin sa bile. Ito ay isa ring kemikal na inilalabas ng atay ay maaari ring sanhi ng pagkakaroon ng bato sa apdo. Tumataas ang produksiyon ng bilirubin sa pagkakaroon ng pagkasira ng atay o cirrhosis at ilang mga impeksiyon sa atay.

Ang sobrang bilirubin ay nakapagpapataas din ng posibilidad ng pagkakaroon ng bato sa apdo. Hindi makalabas ang bile mula sa apdo. Kung sakaling hindi makalabas ng maayos ang bile mula sa apdo, may posibilidad din na mamuo ito at maging bato sa apdo.

May ilang salik na nakapagpapataas sa posibilidad ng pagkakaroon ng bato sa apdo, tulad ng mga sumusunod:

• Pag-edad 60 pataas

• Sobra ang timbang o obese

• Pagiging buntis

• Pagkain ng matataba at ma-cholesterol na pagkain

• Kakulangan ng fiber sa pagkain

• Kasaysayan ng pagkakaroon ng bato sa apdo sa pamilya

• Diabetic

• Mabilis na pagbawas ng timbang

• Pag-inom ng mga gamot na pampapayat

Ang pagkakaroon ng bato sa apdo, lalo na kung mapababayaan ay maaaring magdulot ng pamamaga ng apdo na magdudulot naman ng matinding pananakit sa sikmura.

Ito rin ay maaaring magdulot ng pababara sa daluyan ng bile at pancreatic juice na maaaring magdulot ng impeksyon sa mga nasabing bahagi ng katawan.

Bukod pa rito, posible rin na humantong sa pagkakaroon ng kanser sa apdo kung sakaling hindi maalis ang bumabarang bato dito.