Alamin: pagkakaiba ng bell’s palsy o pagtabingi ng mukha sa stroke

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | September 10, 2020

Dear Doc. Shane,

Napansin naming tumabingi ang kalahating mukha ng nanay ko pero wala namang problema sa kanyang pagsasalita sapagkat hindi naman siya nauutal. Nagtataka tuloy kami kung stroke ba ito o ‘yung tinatawag lang nilang palsy? Ano ba ang pinagkaiba ng mga ito? – Billie

Sagot

Ang tawag d’yan ay Bell’s Palsy — paralysis o panghihina ng kalamnan ng isang bahagi ng mukha kaya ito tumatabingi. Partikular na tinatamaan at namamaga ang cranial nerve VII, na sumusuporta sa mga kalamnan ng mukha.

Ito ay benign condition o hindi seryosong sakit — madalas ay gumagaling ito ng kusa, pero minsan ay kailangan din ng therapy.

May ilang mga kaso na temporary lamang depende sa sanhi nito. Ang ibang case, puwedeng permanent, lalo na kung aksidenteng na-fracture ang temporal bone o ‘yung dinadaanan ng nerve.

Ano ba ang facial nerve?

Ito ‘yung ugat sa mukha na nagmumula sa utak na dumadaan sa maliit na butas sa bungo sa ilalim ng mga tainga. Nagpagagalaw ito sa muscle sa mukha para magkaroon ng facial expressions. Nagpapasara rin sa talukap ng mga mata at nakatutulong sa panlasa.

Ano ang sanhi?

Hindi malinaw ang dahilan nito pero ayon sa mga neurologist, dulot ito ng herpes simplex virus. Kapag tinamaan ang cranial nerve VII, dito na nagkaka-Bell’s Palsy.

Sintomas:

• Biglaang paralysis o panghihina ng kalamnan ng isang bahagi ng mukha

• Labis na pagluha o pagkatuyo ng mga mata

• Pananakit sa paligid ng panga o likod ng mga tainga

• Sensitibong pandinig

• Pagtabingi ng mukha

• Kawalan ng panlasa

• Hindi maisara ang mata

• Hindi maikunot ang noo

• Bumabagsak ang corner ng bibig

• Tumutulo ang laway

Ano ang pagkakaiba ng Bell’s Palsy at stroke?

Sa Bell’s Palsy, kalahati ng mukha ang apektado, habang sa stroke, ang involved ay lower quadrant ng mukha. Naiikunot pa rin ang noo. At isa pa, hindi common sa stroke na mukha lang ang apektado, kundi pati mukha, mga braso at kamay, hita o binti sa kaparehong parte ng katawan ay hindi maigalaw.

Paano ito ginagamot?

• Steroids sa unang dalawang araw

• Anti-viral at anti-inflammatory drugs

• Vitamin B complex especially B12

• Eye care

• Facial exercise

• Acupuncture

Dahilan kung bakit tumataas ang ‘creatinine’ kahit malakas uminom ng tubig

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | September 7, 2020

Dear Doc. Shane,

Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol sa creatinine? Bakit kaya ito tumataas gayung malakas naman ako uminom ng tubig? – Alfred

Sagot

Ang creatinine ay waste product na nagmumula sa pagtatrabaho ng ating muscles. Tuwing gagalaw ang ating muscles ay nagkakaroon ng breakdown ng Creatinine Phospate sa muscle at isa ang creatinine sa mga produkto nito.

Napapanatili sa normal na level ang creatinine sa dugo dahil tinatanggal ito ng ating mga kidneys mula sa dugo.

Ang Serum Creatinine ay ang pinakamadalas na gamiting test para malaman kung may depekto o sira ang kidneys dahil madali itong gawin at mura pa. Kapag ang ‘crea’ ay mataas, madalas ang ibig sabihin ay may sira ang bato dahil hindi na nito naaalis ang creatinine sa dugo kaya ito naiipon.

Ang serum creatinine ay hindi 100% accurate. Hindi lahat ng may mataas na creatinine ay may sakit sa bato. Puwedeng mataas ang creatinine, subalit normal ang bato sa mga sumusunod:

• Malaki ang muscle mass

• Kumakain ng mas maraming karne

• Gamot tulad ng trimethoprim, ranitidine

• Error sa laboratory (dahil sa mga gamot o chemicals na nakakagulo sa mga assay)

• Hindi rin lahat ng may mababa ang creatinine ay walang sakit sa bato. Puwedeng mababa ang creatinine subalit may sakit sa bato ang mga sumusunod:

• Malnourished o payat

• Matatanda

• Buntis

• May sakit sa atay

Alamin: Totoo ba na matatanda lang ang tinatamaan ng rayuma?

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | September 6, 2020

Dear Doc. Shane,

Ako ay ginang na may tatlong anak at edad 39 pa lamang. Hindi ko alam kung rayuma itong nararanasan ko sa aking mga kasukasuan. Ano ba ang sanhi nito at kahit ba 39 pa lang ang edad ko ay rayuma na ito? – Marieta

Sagot

Ang rayuma ay kondisyon ng autoimmune disease o ‘yung pag-atake ng sariling panlaban ng katawan (immune system) sa sariling kalamnan, partikular sa mga joints o kasu-kasuan. Dahil dito ay nagkakaroon ng pamamaga, hirap sa pag-unat at matinding pananakit sa mga kasu-kasuan tulad ng sa mga daliri, kamay at tuhod.

Ano ang sanhi ng rayuma?

Wala pang natutukoy na tiyak na sanhi ang pagkakaroon ng rayuma. Ngunit maaaring dulot ito ng iba’t ibang salik. Maaaring ito ay namamana, dulot ng mga kaganapan sa paligid o hormones na inilalabas ng katawan. Maaaring ito rin ay dulot ng pag-atake ng virus o bakterya na siyang nakaaapekto sa immune system ng katawan upang atakihin ang sariling kalamnan ng mga kasu-kasuan.

Totoo ba na para lang sa matatanda ang sakit na rayuma?

Hindi ito totoo, sapagkat ang rayuma ay maaaring makaapekto maging sa mga mas batang indibidwal mula sa edad 25 hanggang 60. Bagama’t mas mataas ang posibilidad na umatake ito sa mga matatanda.

Narito ang mga gamot na nakatutulong upang maibsan ang sintomas ng rayuma:

• Gamot na kontra-pamamaga at kontra-sakit tulad ng aspirin, ibuprofen at naproxen

• Gamot na ipinapahid sa bahaging apektado ng rayuma.

• Gamot na narcotic na pangontra sa pananakit

• Balanseng pagpapahinga at pag-eehersisyo