Iba’t ibang dahilan ng pagkahilo

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | September 20, 2020

Dear Doc. Shane,

Ako ay ginang na edad 47 at may dalawang anak. Kailan lamang ay nakaranas ako ng pagkahilo at medyo matagal bago ito humupa. Hindi ko alam kung dahil ba ito sa aking mga mata, subalit wala naman akong salamin o baka sa presyon ng dugo ko? Ano ba ang mga posibleng sanhi ng pagkahilo? – Adelfa

Sagot

Maraming dahilan ang pagkahilo, ngunit kadalasa’y hindi naman ito delikado. Ang mga pangkaraniwang sanhi ng pagkahilo ay ang mga sumusunod:

• Problema sa mga mata. Kung malabo na ang iyong mata, puwedeng mahilo sa pagbabasa. Kung madalas mag-computer, nakahihilo rin. Dapat ipahinga ang mga mata at tumingin sa malayo para ma-relax ito. Magpagawa ng salamin o baguhin na ang grado ng salamin.

• Problema sa mga tainga. Isa pang pangkaraniwang dahilan ng pagkahilo ay ang sakit sa mga tainga. Nasa tainga ang vestibular system kung saan nagmumula ang pakiramdam sa balanse at paggalaw. Kung may dumi o impeksiyon, puwede ito magdulot ng matinding pagkahilo (vertigo).

• Presyon ng dugo. Kung may high blood, puwedeng mahilo at manakit ang iyong batok. Kung low blood naman, anemic at maputla, puwede rin mahilo. Dapat ang blood pressure natin ay nasa pagitan ng 140/90 ang pinakamataas at 90/60 ang pinakamababa.

• Nerbiyos. Ang mga nerbiyosong tao ay madalas din mahilo. Kapag kinakabahan, natatakot o nakasaksi ng nakahihindik na bagay, puwede silang mahilo. Ang tawag dito ay panic attack.

• Kulang sa oxygen. Minsan, may nahihilo o nahihimatay sa mataong lugar tulad ng simbahan o rally. Dala ito ng matinding init at dami ng tao. Kailangan lang magpahinga, magpahangin at mawawala rin ang hilo.

Samantala, mayroon ding mga pinanggagalingan ang hilo na mas seryoso. Ito ay ang stroke at tumor sa utak. Ang stroke ay may matinding pagkahilo at may kasamang panghihina ng isang parte ng katawan. Ang tumor naman sa utak ay may kasamang matinding sakit ng ulo.

Kung may problema sa pagkahilo, mahalagang magpa-checkup sa doktor para rito.

Alamin: sintomas, sanhi at lunas sa prostate cancer

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | September 16, 2020

Dear Doc. Shane,

Ang aking ama na edad 59 ay na-diagnose na may prostate cancer. Ano ba ang sanhi nito? Hindi pa siya nagpapa-opera mula noong nagsimula ang lockdown. – Jose

Sagot

Ang kondisyong ito ay hindi mapigilang pagdami ng mga abnormal na selula sa loob ng prostate gland—ang bahagi ng katawan na gumagawa ng likido para sa semen.

Mga sanhi:

Ang totoo, hindi pa malinaw kung ano ang sanhi ng prostate cancer. Ang tanging nalalaman ng mga siyentipiko ay dulot ito ng hindi mapigil na pagdami ng mga abnormal na cells sa prostate—tulad ng ibang mga uri ng kanser.

Ang mga normal na cells ay namamatay, samantalang ang mga abnormal na cells na nagdudulot ng kanser ay patuloy na nabubuhay. Sa patuloy na pagdami ng mga ito sa prostate, namumuo ang tumor hanggang sa kumalat ito at magdulot ng pinsala sa kalapit na mga laman.

Sintomas:

• Hirap sa pag-ihi

• Pananakit ng balakang

• Pananakit sa pag-ihi

• Pagkakaroon ng dugo sa semen

• Kakulangan ng puwersa sa paglabas ng ihi

• Pagkakaroon ng dugo sa ihi (hematuria)

• Kawalan ng ginhawa sa gawing balakang

• Pananakit ng buto

• Hindi tinitigasan ng ari (erectile dysfunction)

Maaaring mapababa ang mga salik sa panganib ng pagkakaroon ng prostate cancer sa pamamagitan ng mga sumusunod na paraan:

• Kumain ng masusustansiyang pagkain na kagaya ng mga prutas at gulay

• Palaging mag-ehersisyo

• Pagpanatilihing sakto ang timbang

• Ugaliing magpakonsulta sa doktor tungkol sa prostate cancer

Iba’t ibang uri, sintomas, pag-iwas at iba pang kaalaman tungkol sa throat cancer

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | September 14, 2020

Dear Doc. Shane,

May nakapagsabi sa akin na kapag malakas daw manigarilyo at uminom ng nakalalasing na inumin ang isang tao ay malaki ang tsansa na magkaroon ng kanser sa lalamunan? Totoo ba ‘yun? – George

Sagot

Ang lalamunan ay binubuo ng larynx at ng pharynx. Matatagpuan ang mga bahaging ito sa likod ng ilong at umaabot ito pababa papunta sa mga baga at tiyan.

Nagkakaroon ng kanser ang lalamunan (throat cancer) kapag may hindi mapigilan na pagtubo ng mga mapaminsalang selula sa bahaging ito. Ito ay nagiging mas malubha kapag labis nang nahigitan ng mga cancer cells ang mga malulusog na selula ng lalamunan.

Ang ilan sa mga palatandaan ng pagkakaroon ng kanser sa lalamunan ay ang hirap sa paglunok, pagbabago ng boses at pag-ubo na may kasamang dugo.

Kapag maaga itong na-detect, maaari pa itong lunasan sa pamamagitan ng pagtanggal sa bukol nito. Makatutulong din ang radiotherapy at chemotherapy sa paglunas sa advanced stage ng sakit na ito.

Ang mga sumusunod ay ang mga uri ng kanser sa lalamunan:

• Nasopharyngeal cancer. Ito ay nagsisimula sa nasopharynx na matatagpuan sa likod ng ilong.

• Oropharyngeal cancer. Ito ay nagsisimula sa oropharynx na matatagpuan sa likod ng bibig.

• Hypopharyngeal cancer. Ito ay tinatawag ding laryngopharyngeal cancer na nagsisimula sa hypopharynx (laryngopharynx). Ito ang ibabang bahagi ng lalamunan sa may itaas ng esophagus at daanan ng hangin.

• Glottic cancer. Ang kanser na ito ay nagsisimula sa mga vocal cord.

• Supraglottic cancer. Ito ay nagsisimula sa itaas na bahagi ng larynx. Ito rin ang kanser ng epiglottis na siyang humaharang sa pagkain upang huwag itong pumasok sa daanan ng hangin.

• Subglottic cancer. Ang sakit na ito ay nagsisimula sa ibabang bahagi ng voice box sa ibaba ng mga vocal cord.

Sintomas:

• Pagkakaroon ng hirap sa paglunok

• Pagbabago ng boses, lalo na ang pamamalat kapag nagsasalita

• Pagkakaroon ng sore throat

• Hindi maipaliwanag na pagbagsak ng timbang

• Pamamaga ng panga, lalamunan, leeg at mga mata

• Pagdurugo ng bibig o ilong

• Hindi mawala-walang ubo

• Pag-uubo na may kasamang dugo

• Pagkakaroon ng bukol o sugat na hindi gumagaling

• Pananakit ng mga tainga

Bagama’t hindi pa tukoy ang tiyak na dahilan ng pagkakaroon ng kanser sa lalamunan. Subalit, napatataas ng mga sumusunod na salik ang pagkakaroon ng sakit na ito:

• Labis na pag-inom ng mga nakalalasing na inumin

• Paggamit mga produktong tabako

• Pagkakaroon ng pangangasim ng sikmura

• Viral infection na dulot ng Epstein-Barr virus (EBV)

• Pagkahawa sa human papillomavirus (HPV), isang uri ng virus na nakukuha sa pakikipagtalik

• Namamanang kondisyon, tulad ng Fanconi anemia

Pag-iwas:

• Tigilan ang paninigarilyo

• Bawasan ang pag-inom ng alak

• Piliin ang masusustansyang pagkain

• Ugaliin ang ligtas na pakikipagtalik