Alamin: Mga dapat gawin upang maiwasan ang binat sa bagong panganak

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | October 9, 2020

Dear Doc. Shane,

Kapapanganak pa lamang ng aking misis at ang sabi ng aking byenan ay nabinat daw ito. Ano ba ‘yung sinasabi nilang binat at ano ang gamot para rito? – Angelo

Sagot

Ang binat ay ang pagkakaroon ng matinding pagod o panghihina ng katawan na madalas nararanasan pagkatapos manganak. Nagkakaroon ng binat ang kakapanganak pa lamang dahil sa matinding trauma na nangyari sa kanilang katawan dahil sa panganganak, at hindi nagkaroon ng panahon para makapagpahinga.

Kadalasan, ang mga sumailalim sa caesarean section ay nakararanas ng binat, lalo na at ito ay major operation.

Ang iba ay nagsasabing konektado ang postpartum depression sa pagkakaroon ng binat, ngunit hindi pa rin tiyak kung bakit nagkakaroon ng binat ang mga inang may postpartum depression. Ang anemia o pagkakaroon ng mababang bilang ng red blood cells sa dugo ay posibleng maging sanhi ng binat.

Sintomas ng binat na kailangang bantayan:

• Pagkakaroon ng matinding sakit ng ulo

• Nakararamdam ng pagkaginaw

• Mataas na lagnat

• Paggalaw ng mga ugat sa katawan, lalo na sa mga mata

• Pagdurugo ng sugat pagkatapos manganak

• Madalas na pagkahilo at pagsusuka

Ano ang puwedeng gawin para maiwasan ang binat?

• Magpahingang mabuti. ‘Wag puwersahin ang sarili, dahil importanteng magkaroon ng panahon upang makapagpahinga at manumbalik ang lakas ng iyong katawan.

• · Matutong mag-relax. ‘Wag masyadong ma-stress, dahil ito ay nagdudulot ng pagod at hirap sa iyong katawan.

• Kumain ng masustansiyang pagkain. Ang wastong pagkain ay importante upang maging malakas ang katawan at upang makabalik sa dating lakas.

• Makatutulong ang prutas na mayroong fiber upang mapalambot ang iyong dumi. Dahil minsan, nagkakaroon ng matinding sakit sa puwerta ng ina kapag dumurumi, lalo na kung hindi pa gumagaling ang sugat ng panganganak.

• 'Wag mahiyang humingi ng tulong sa iyong asawa o kamag-anak, lalo na sa pag-aalaga sa iyong anak. Importanteng magkaroon ng panahon na matulog at magpahinga at ‘wag akuin ang buong responsibilidad sa pag-alaga ng iyong anak.

• Kung mayroong postpartum depression, ‘wag mahiyang humingi ng tulong sa doktor o therapist. Hindi ka nag-iisa, at maraming ina ang nakararanas ng ganitong kondisyon. Walang dapat ikahiya o ikatakot, dahil mas importante ang iyong paggaling.

Ano ang gamot sa binat?

Maiiwasan ang pagkakaroon ng binat kung pangangalagaan ang katawan at uugaliin ang healthy mental care ng ina. Sa ganitong paraan, mapabababa natin ang risk ng pagkakaroon ng binat at iba pang uri ng kondisyon na karaniwang nararanasan ng mga bagong panganak.

Kung may pangamba sa iyong kalagayan, ‘wag magdalawang isip na kumonsulta sa doktor upang mabigyan ng paalala at dapat tandaan pagkatapos manganak.

Sanhi at mga dapat gawin upang malunasan ang pangangati ng ari ng lalaki

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | October 8, 2020

Dear Doc. Shane,

Problema ko ngayon ang pangangati ng aking singit, gayundin ang ilang bahagi ng aking ari. Pinapahiran ko ito ng calamine lotion nang sa gayun ay mabawasan man lang ang pangangati. Ano kaya ang dahilan nito? – George

Sagot

Ang pangangati ng ari ng lalaki (scrotal itch) ay karaniwang kondisyon at ang gamot dito ay nakadepende sa sanhi nito.

Ang dalawang kadalasang sanhi ng pangangati ng itlog ay fungal infection tulad ng hadhad o allergy. Ang maselang bahagi ng katawan ng lalaki ay sensitibo sa pagbabago sa temperatura at dahil ito ay madalas nababasa, ito ay bahagi kung saan puwedeng tumubo ang mga fungus, na sanhi ng hadhad o jock itch na puwede ring dumapo sa itlog, hindi lang sa singit. Kung allergy naman, ito ay iritasyon sa tela o kemikal.

Narito ang ilang hakbang na puwedeng gawin upang maiwasan ang pangangati:

• Iwasang kamutin ang apektadong lugar, sapagkat lalong lalala ang pangangati kung ito ay kakamutin.

• Panatilihing tuyo ang bahagi at huwag magsuot ng masikip na brief para mahanginan ang maselang bahagi.

• Iwasang magpahid ng kung anu-anong cream, lotion o powder sapagkat baka ang mga kemikal na sangkap sa mga ito ang sanhi ng iritasyon ng balat.

• Iwasang ahitin ang pubic hair sapagkat ang pag-aahit ay puwede ring maging sanhi ng iritasyon.

• Gumamit lamang ng mild soap sa paliligo at siguraduhing maligo pagkatapos magtrabaho o mag-exercise at huwag hayaang mabasa ang bayag at singit, kailangan itong patuyuing maigi.

• Kung may hadhad, gumamit ng angkop ng cream (Terbinafine o Ketaconazole) upang masupil ang fungi na may dala nito.

·

Tandaan na kung hindi pa rin nawawala ang pangangati at kung may iba pang sintomas bukod sa mga ito ay magpakonsulta agad sa doktor.

Alamin: kaalaman tungkol sa lymphoma

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | October 5, 2020

Dear Doc. Shane,

Nalaman namin na mayroong lymphoma ang nanay namin na edad 64. Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol dito? – Miguel

Sagot

Ang katawan ng tao ay puno ng lymphatic network na binubuo ng mga lymph duct at

lymph gland kung saan dumadaloy ang mga lymphocytes patungo organ at tisyu

ng katawan upang labanan ang impeksiyon.

Gayunman, kapag may malalang pagbabagong nagaganap sa mga lymph cell, patuloy

na darami ang lymph cell at matitipon sa lymph gland, bubuo ng bukol at kakalat sa

bone marrow, atay at iba pang organ. Ang uri ng kanser na ito, na nagmula sa lymphatic

system ay tinatawag na “lymphoma”.

Sanhi:

• Pagbabago ng genetiko

• Impeksiyon, tulad ng HIV, rheumatoid arthritis, AIDS, atbp

Paano ito ginagamot?

Ginagamit ang radiotherapy, ang mataas na enerhiya ng radiation mula sa makina ng x-ray upang patayin ang mga selula ng kanser sa apektadong lugar. Maaari itong ibigay nang nag-iisa o kasama ang chemotherapy para sa mahusay na resulta ng paggamot at

pagbawas ng pangalawang epekto.

Bukod sa tradisyunal na radiotherapy at chemotherapy, naging isang mahalagang

paggamot ang “immunotherapy” para sa lymphoma. Ang immunotherapy ay ang

paggamit ng mga selula o antibody ng immune system sa paggamot ng kanser.

Dahil karamihan sa mga B-cell type non-Hodgkin’s lymphoma ay nagdadala ng antigen, CD20, sa ibabaw ng selula, nagawa ang mga gamot na para sa immunotherapy o radio-immunotherapy na partikular na idinisenyo upang i-target ang CD20 surface antigen.

Kabilang dito ang Rituximab (MabThera), Tositumomab (Bexxar) at Ibritumomab (Zevalin).

Ang Rituximab ay monoclonal antibody na maaaring ikabit ang sarili nito sa ibabaw ng CD20 antigen ng B-cell lymphoma. Pagkatapos ay pinasisigla nito ang immune response upang patayin ang mga selula ng lymphoma. Epektibo ang Rituximab at may kaunting pangalawang epekto sa paggamot ng hindi aktibong lymphoma. Maaari rin itong isama sa chemotherapy upang gamutin ang mga agresibong B-cell lymphoma at ipinakikitang napabuti ang resulta ng paggamot.

Ang Tositumomab at Ibritumomab ay mga gamot para sa “radio-immunotherapy” na ginawa sa pamamagitan ng pagsasama ng anti-CD20 monoclonal antibody at mga radioactive na kemikal, I-131[Iodine-131] at Y-90 [Yttrium-90] ayon sa pagkakabanggit.

Sumasama sila sa CD20 antigen sa ibabaw ng selula ng B-cell lymphoma at pinapatay ang mga selula ng lymphoma sa pamamagitan ng enerhiya ng radiation na inilalabas ng mga radioactive na kemikal. Ito ang mga pangunahing pambihirang tagumpay sa paggamot ng lymphoma sa mga nakaraang taon.

Ang paglilipat ng bone marrow o peripheral blood stem cell sa lymphoma ay ang

paggamit ng mataas na dosis ng chemotherapy at/o radiotherapy sa sinusundan ng

muling pagsasalin ng bone marrow o peripheral blood stem cell mula sa mismong

pasyente o donasyon ng kanilang malalapit na kapamilya. Gayunman, ang panganib ng

paggamot na ito ay medyo mataas, kaya ito ay karaniwang ginagamit sa mga piling

pasyente na may pag-ulit ng kanser.