Sanhi, senyales at iba pang dapat malaman tungkol sa impeksiyon sa tainga

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | October 15, 2020

Dear Doc. Shane,

Ilang araw nang sumasakit ang aking tainga at nilalagnat na rin ako dahil dito. Hindi naman ako makapagpa-checkup dahil natatakot akong pumunta sa health center. Ano kaya ang dahilan nito at ano ang dapat kong gawin? – Fred

Sagot

Ang impeksiyon sa tainga ay karamdaman na maaaring makaapekto sa lahat ng tao. Bagama’t ito ay kadalasang hindi malubhang sakit, maaari pa rin ito magdulot ng mga komplikasyon kung hindi ito mabibigyan ng agarang lunas.

Narito ang iba’t ibang karamdaman na may kaugnayan sa tainga:

• Otitis externa o swimmer’s ear. Ang madalas na mga sanhi nito ay ang pagligo o paglangoy sa maruming tubig, anumang pisikal na pinsala sa tainga at ang masyadong madalas na paglinis ng tainga. Maaaring manggaling sa fungi o bakterya ang impeksiyong ito.

• Otitis media. Ito ay nakaaapekto sa gitnang bahagi ng tainga (middle ear) na tinatawag na otitis media. Maaaring viral o bacterial ang sanhi nito. Maraming komplikasyong maaaring makuha mula rito, tulad ng meningitis, labyrinthitis, pagkabingi at pagkaparalisa ng mukha.

• Otitis interna. Ito ay kilala sa mga tawag na labyrinthitis o vestibular neuritis. Kapag ito ay hindi nabigyan ng agarang lunas, maaari itong magdulot ng pagkabingi.

• Infectious myringitis. Kapag ang eardrum ay namamaga dahil sa impeksiyon, ito ay tinatawag na infectious myringitis. Dahil sa pamamaga, maaaring magkaroon ng maliliit na paltos sa loob ng tainga.

• Acute mastoiditis. Ito ang tawag kapag ang mastoid o buto sa likod ng tainga ay nagkaroon ng impeksiyon dulot ng pagkakaroon ng acute otitis media. Kapag hindi ito nagamot agad, maaari itong magdulot ng malalang komplikasyon tulad ng pagkabingi, pagkalason sa dugo, meningitis at pagkaparalisa ng mukha.

• Herpes zoster of the ear. Ang komplikasyong ito ay maaaring mangyari kapag ang pasyente ay mayroong bulutong o shingles. Kadalasang naaapektuhan nito ang mga auditory nerve sa tainga. Sa malalang kaso, maaaring kumalat ang impeksiyon sa iba pang ugat sa mukha at magdulot ng pamamaga at pagkaparalisa.

Sanhi:

• Bakterya, virus at fungi

• Komplikasyon dulot ng sipon at trangkaso

• Allergy o alerhiya

• Hindi pagpapatuyo nang maayos ng tainga pagkatapos lumangoy o maligo

• Madalas na paglinis ng loob ng tainga

• Biglaang pagbago ng air pressure

Sintomas:

• Pamamaga at pamumula ng tainga

• Sobrang pananakit ng tenga

• Pagkaroon ng nana at likido sa loob ng tainga

• Makating tainga

• Mahinang pandinig

• Lagnat

• Pagkawala ng balanse, pagkalula o pagkakaroon ng vertigo

• Pagkakaroon ng masakit at maliit na paltos sa loob ng tenga

Pag-iwas:

• Siguraduhing malinis ang tubig bago maligo o lumangoy

• Siguraduhing malinis ang mga kamay kapag hahawakan ang mga tainga

• Siguraduhing maayos ang pagpapatuyo ng tainga pagkatapos lumangoy o maligo

• Mapareseta ng antibiotic na maaaring inumin o ipadaan sa suwero

• Gumamit ng eardrop na may steroid o antibiotic

Tandaan na sa paggamit ng antibiotic, kailangang naipakonsulta ito sa doktor. Gayundin, kapag ang mga sintomas ay umabot na sa isang linggo o higit.

Kaalaman tungkol sa iba’t ibang uri ng leukemia

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | October 12, 2020

Dear Doc. Shane,

Leukemia ang ikinamatay ng aking pamangkin at natatakot ako dahil may ilang sintomas ng sakit na ito ang nararanasan ngayon ng aking anak na halos kaedad niya. Nagkakaroon siya ng mga pasa sa katawan at minsan ay nadugo ang kanyang ilong. Pero hindi pa ako sigurado kaya nais ko sanang matalakay ninyo ito. Sa ngayon ay hindi ko pa siya maipa-checkup dahil sobrang kapos ang pera namin. – Myra

Sagot

Ang leukemia ay isang uri ng kanser na maaaring makaapekto sa dugo at sa mga selula na lumilikha ng dugo. Kaya, karaniwan itong tinatawag na kanser sa dugo (blood cancer).

Nagkakaroon ng kanser ang dugo dahil sa paggawa ng bone marrow ng mga abnormal na uri ng white blood cell. Ang malusog na white blood cell ay tumutulong sa paglaban ng impeksiyon. Kapag lubhang dumami ang abnormal na white blood cell sa dugo, maaapawan ng mga ito ang malulusog na blood cell. Dahil dito, magiging napakahirap para sa dugo na labanan ang mga impeksiyon at iba pang uri ng kondisyon.

Ang leukemia ay may iba’t ibang uri, kabilang na ang mga sumusunod:

• Acute myeloid leukemia (AML). Tinatawag din itong acute myeloblastic leukemia, acute granulocytic leukemia, acute myelogenous leukemia o acute nonlymphocytic leukemia. Ito ay kondisyon kung saan mabilis na lumalago ang kanser sa dugo at bone marrow.

• Acute lymphocytic leukemia (ALL). Ito ay mabilis lumago. Pinapalitan nito ang malulusog na mga selula. Ang mga selula nito ay tinatangay at kumakalat sa iba’t ibang bahagi ng katawan sa pamamagitan ng mga daluyan ng dugo. Kabilang sa naaapektuhan nito ay ang atay, utak, bayag at maging ang mga kulani (lymph nodes). Dahil marami ang bahagi ng katawan na naaapektuhan nito, marami ang maaaring maging sintomas nito.

• Chronic myeloid leukemia (CML). Ito ay nag-uumpisa sa mga selula na lumilikha ng dugo sa bone marrow. Sa paglipas ng panahon ay kumakalat ito sa dugo at pati na rin sa iba pang bahagi ng katawan.

• Chronic lymphocytic leukemia (CLL). Ito ay mabagal ang pagkalat. Nagsisimula ito sa lymphocyte sa bone marrow at kumakalat sa dugo. Maaari itong kumalat sa iba pang bahagi ng katawan, kabilang na sa pali (spleen), atay at kulani. Nagkakaroon ng kondisyong ito kapag mas marami ang mga abnormal na blood cell kaysa sa malulusog na cell. Ito ay nagiging sanhi ng kawalan ng kakayahan ng dugo na labanan ang mga impeksiyon.

• Hairy cell leukemia. Ito ay hindi pangkaraniwang chronic lymphocytic leukemia na mabagal ang pagkalat. Nagkakaroon nito ang tao kapag sumobra ang dami ng B cells na nalilikha sa bone marrow. Dahil dito, kakaunti lamang ang nalilikha na mga malulusog na white blood cell, red blood cell at platelet.

Sintomas:

• Pagkakaroon ng lagnat na may panginginig

• Madalas na pagkakaroon ng impeksiyon

• Madalas na pananamlay

• Pamamaga ng mga kulani, atay at pali (spleen)

• Madaling pagkaroon ng mga pasa at hindi maipaliwanag na pagdurugo

• Pabalik-balik na pagdurugo ng ilong

• Hindi maipaliwanag na pagbagsak ng timbang

• Pagkakaroon ng pulang pantal sa balat

• Labis na pagpapawis kahit sa gabi

• Pananakit ng mga buto

May mga uri ng leukemia na maaaring iwasan. Ang pangunahing paraan para makaiwas sa sakit na ito ay ang pagbabago sa uri ng pamumuhay.

• Iwasan ang mga pagkaing mayaman sa high-fat na dairy product, processed meat, refined grain, matatamis na pagkain, high-calorie na inumin at maging ang mga instant na pagkain.

• Iwasan ang artificial sweetener, tulad ng sucralose.

• Sikaping magkaroon ng sapat na ehersisyo

Ano ang mabuting gawin kung madalas nagtitibi?

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | October 11, 2020

Dear Doc. Shane,

Okay lang ba kahit hindi ako regular na dumudumi? Minsan kasi kada dalawa o tatlong araw bago ako makadumi. Ano ba ang sanhi ng hindi madalas o regular na pagdumi? Ano ang dapat inumin o kainin bukod sa gulay? – Veronica

Sagot

Ang constipation o pagtitibi ay kadalasang nangyayari dahil sa kakulangan sa iniinom na likido sa katawan.

Kapag hindi regular ang pagdumi, ang water content ng dumi ay sinisipsip ng ating bituka. Kung mas matagal na hindi naglalabas ng dumi, mas nagiging mahirap ilabas ito sapagkat parang tuyung-tuyo ito.

Ano ang sanhi nito?

• Diet na kakaunti ang gulay at prutas

• Sakit sa mismong bowel, almoranas

• Pagbabalewala sa sumpong nang pagdumi/katamarang dumumi

• Matagal na bed rest dahil sa pagkakasakit

• Kakulangan ng ehersisyo

Ano ang mabuting gawin kung madalas nagtitibi?

• Kumain ng maraming prutas, tinapay o cereals. Ang pinatuyong prutas tulad ng prunes at pasas ay mabisa, pati na ang papaya.

• Damihan ng inom ng tubig o fruit juices (anim hanggang walong baso), mainam ang prune juice.

• Gawing regular ang oras ng pagdumi.

• Mag-ehersisyo o maglakad matapos kumain.