Sanhi at lunas ng squamous cell carcinoma!

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | December 12, 2020

Dear Doc. Shane,

Humihingi sa akin ng pera ang nanay ko dahil mayroon daw squamous cell carcinoma ang aking bunsong kapatid. Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol dito? Namamatay ba agad ang pasyente kapag hindi ito ginamot agad? – Jay

Sagot

Squamous cells ay ang maliliit na flat skin cells sa panlabas na layer ng balat. Kapag ang mga selulang ito ay naging kanser, kadalasang sila ay lumalaki sa flat at bilugan na mga tumor sa balat. Kung minsan ang balat sa paligid ng mga bukol ay nagiging pula at namamaga.

Karamihan sa mga kaso nito ay nangyayari sa mga taong gumugugol ng mas maraming oras sa araw. Ang ilang mga kaso ay nabubuo sa balat na nasugatan o nakalantad sa mga ahente na nagdudulot ng kanser.

Ang ganitong uri ng squamous cell cancer ay maaaring mabuo sa mga sumusunod:

• Scars, burns at matagal na ulcer

• Ang mga binti at katawan ay nakalantad sa lason o matapang na kemikal

• Balat na apektado ng genital warts

Ang mga taong may mahinang ang immune system ay mataas ang panganib na magkaroon ng squamous cell cancer. Kabilang ang mga tao na positibo sa HIV, nakatanggap ng organ transplant, pagkuha ng mga gamot para sa immune-suppressing.

Sintomas:

• Ang balat sa paligid nito ay maaaring pula at namamaga

• Ang kanser mismo ay maaaring maging scaly, crusty o wart like

• Maaari itong magkaroon ng bukas na sugat sa gitna

Bagaman maaaring bumuo ng squamous cell carcinoma sa anumang bahagi ng katawan, ang pinakakaraniwang mga lugar ay ang ulo, anit, labi, bibig, mga tainga, binti, kamay at braso.

Pag-iwas:

• Maglagay ng sunscreen bago pa lumabas sa init ng araw

• Gumamit ng sunblock sa labi

• Magsuot ng sunglasses

Gayunman, mahalagang ikonsulta sa doktor o dermatologist kung may napansing abnormal na patch sa balat o kung mayroon sugat na hindi gumagaling.

Paalala: Higit sa lahat, 95% hanggang 98% ng mga squamous cell carcinomas ay maaaring gumaling kung maaga itong gagamutin. Mas mababa sa kalahati ng mga pasyente ang nabubuhay nang limang taon kahit na may agresibong paggamot.

Mga dahilan kung bakit sumasasakit ang tiyan

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | December 11, 2020

Dear Doc. Shane,

Madalas sumasakit ang aking puson kahit wala naman akong buwanang dalaw. Sobrang sakit nito na halos hindi ako makalakad. Ano kaya ang dahilan nito at ano ang maaari kong gawin upang mawala ito? – Eloisa

Sagot

Narito ang ilan sa mga dahilan kung bakit sumasasakit ang tiyan:

• Hindi natunawan sa kinain

• Nahihirapan sa pagdumi

• Nakasagap ng virus na nakaaapekto sa tiyan

• Dysmenorrhea

• Pagkalason sa pagkain

• Allergic sa nakain

• May hangin sa tiyan

• Pagkakaroon ng luslos

• Pagkakaroon ng bato sa apdo

• Pagkakaroon ng bato sa bato

• May urinary tract infection o impeksiyon sa daanan ng ihi

• Acidic

• May appendicitis

• Pagkakaroon ng parasites tulad ng bulate sa loob ng tiyan

Narito ang ilan sa mga lunas o gamot sa sakit ng tiyan batay sa dahilan:

• Kung ang iyong tiyan ay sumasakit dahil sa sobrang acid sa tiyan, ikaw ay bibigyan ng gamot tulad ng antacid.

• Kung dysmenorrhea ang sanhi, magbibigay ang doktor ng pain reliever.

• Kung ulcer o impeksiyon ang dahilan ng pananakit tulad ng UTI, maaaring magbigay ang doktor ng mabisang antibiotic para malabanan ang impeksiyon.

• Kung ito naman ay dahil sa allergy, papayuhan ka ng iyong doktor na umiwas na lamang sa mga pagkaing magdudulot ng matinding pananakit.

• Sa mga kaso ng appendicitis, luslos, bato sa apdo o bato sa bato, maaaring sumailalim sa operasyon para lubusan nang maalis ang dahilan ng pananakit.

May paraan ba upang maiwasan ang sakit ng tiyan?

• Uminom ng maraming tubig para makaiwas sa impeksiyon sa daanan ng ihi at kahirapan sa pagdumi.

• Ugaliin ang paghugas ng mga kamay bago o pagkatapos kumain.

• Lutuin ng husto ang pagkain.

• Takpan ang mga natirang pagkain. Initin ito bago ihaing muli. Kung may duda sa pagkain, mas makabubutig itapon na lamang ito.

• Kumain sa tamang oras, kung ikaw ay nagugutom.

• Kumain ng sapat lamang sa kaya ng iyong tiyan.

• Pakuluan ang tubig bago ito inumin, lalo na kung ito ay galing sa poso.

• Kung may batang inaalagaan, huwag hayaang kumain nang marumi ang mga kamay.

• Ang pagpurga sa bata upang mailabas ang mga parasite tulad ng bulate ay makatutlong para maiwasan ang pananakit ng tiyan.

Mga senyales ng sakit sa atay, alamin!

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | December 10, 2020

Dear Doc. Shane,

Dati akong malakas uminom pero tumigil na ako sa pag-inom dahil sa mga kakaibang nararamdaman ko sa katawan na sana ay wala itong epekto sa aking atay. Maaari ba ninyong talakayin ang mga posibleng senyales na may sakit sa atay ang tao? – James

Sagot

Ang atay ang pangalawa sa pinakamalaking organ sa katawan at ito ay responsable sa ilang mahahalaga at komplikadong paggana sa katawan kabilang na ang pag-aalis ng mga lason sa katawan, pagkokontrol sa lebel ng kolesterol sa katawan, paglalabas ng mga likido na makatutulong sa pagtunaw ng pagkain at paglaban sa mga impeksiyon at sakit. Kung wala ang atay, tiyak na manghihina ang katawan.

Narito ang ilang senyales ng pagkakaroon ng problema sa atay:

• Paninilaw ng balat at mga mata

• Pananakit ng tiyan

• Paglaki ng tiyan

• Pamamanas ng mga paa at binti

• Pag-ihi na kulay tsaa

• Maputlang pagdumi o may kasamang dugo

• Pagliliyo at pagsusuka

• Kawalan ng gana sa pagkain

• Madaling pagpapasa sa balat

• Madaling pagkapagod

Ang mabilis na pagkapagod ay maaaring senyales din ng pagkakaroon ng kondisyon sa atay. Ang maaaring dahilan nito ay ang paghina ng atay at pagpalya nito sa pag-aalis ng mga nakalalasong substansiya sa dugo. Ang presensiya ng mga hindi kanais-nais na substansiya ang siyang nagdudulot ng mabilis na pagkapagod.