Kaalaman tungkol sa diabetic retinopathy

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | December 20, 2020

Dear Doc. Shane,

Diabetic ang tatay ko at halos dalawang dekada na mula nang magkaroon siya nito. Bagama’t may maintenance, matakaw pa rin siya sa matatamis at kahit sa softdrinks kaya nagkaproblema na rin siya sa kanyang mga mata. Mayroon daw siyang diabetic retinopathy. Ano ba ang dapat gawin para maagapan ito? – Louie

Sagot

Ang diabetic retinopathy ay komplikasyon ng diabetes sa mga mata. Sinisira ng diabetes ang mga ugat ng retina kaya lumalabo ang paningin hanggang sa mabulag. Minsan, may nakikita ring floaters o mga itim na spot na lumulutang-lutang sa paningin. Mas mataas ang posibilidad na magkaroon ng diabetic retinopathy kung mas matagal nang may diabetes at lalo na kung hindi kontrolado ang asukal sa dugo. Maiiwasan ang retinopathy kung maayos ang blood pressure at cholesterol at kung titigil sa paninigarilyo.

Dalawang klase ng diabetic retinopathy:

• Non-proliferative diabetic retinopathy. Ang mga ugat sa retina ay numinipis at nagkakaroon ng microaneurysms (paglobo ng dingding ng ugat). Nagbabara rin ang mga ugat at lumalaki naman ang bahagi ng ugat lagpas sa pagkabara. Minsan, tumatagas ang dugo at protina sa mga ugat ng retina. Lumalabo ang paningin dahil dito.

• Proliferative diabetic retinopathy. Ang mas malalang klase ng retinopathy. Sa sobrang pagkabara ng mga ugat sa retina ay nagkakaroon ng mga bagong maliliit na ugat. Puwedeng pumutok ang mga maliliit na ugat na ito at kapag dumugo ito ay nakakikita na ng floaters o maliliit na spots sa paningin. Nagkakaroon ng peklat ang retina dahil sa mga baradong ugat at nahihila nito ang retina kaya umaangat ito sa pagkadikit sa likod ng mga mata. Ito ang tinatawag na retinal detachment at puwedeng mabulag dahil dito. Puwede ring magkaroon ng glaucoma (mataas na presyon sa mga mata) kung ang mga bagong ugat ay humaharang sa pag-ikot ng tubig sa loob ng mga mata kaya delikado ang proliferative diabetic retinopathy.

Depende sa problema sa retina, ang doktor sa mata ay maaaring magrekomenda ng mga sumusunod:

• Focal laser treatment o photocoagulation. Sinusunog ng laser ang mga dugo na tumatagas sa mga maninipis na ugat ng retina.

• Scatter laser treatment o panretinal photocoagulation. Ang laser ay itinutuon sa buong retina para sunugin ang mga maliliit na bagong ugat upang matanggal ang mga ito. Ilang sessions din ang kailangan para ma-laser ang buong retina.

• Vitrectomy. Ang eyeball ay may clear gel sa loob nito na tinatawag na vitreous humor. Dito tumatagas ang dugo kapag may pumutok na ugat sa mga mata. Ang vitrectomy ay operasyon na kailangan ng local o general anesthesia kung saan tinatanggal ang dugo sa vitreous humor.

Mahalagang magpatingin sa doktor sa mata ang may Type 2 diabetes sa unang pagkakataong nalamang may diabetes at kada taon pagkatapos nito. Ang mga may Type 1 diabetes ay dapat namang magpatingin ng retina sa loob ng limang taon pagkatapos mapag-alaman na may diabetes.

Sanhi, sintomas, pag-iwas at iba pang kaalaman tungkol sa luslos

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | December 19, 2020

Dear Doc. Shane,

May katrabaho kami na pinag-uusapan sa opisina na may luslos. Ano ba ‘yun? – Iris

Sagot

Ang luslos o hernia ay ang paglusot ng ilang mga organ sa marupok na bahagi ng abdominal wall. Ang karaniwang halimbawa nito ay ang ang paglusot ng bituka papuntang singit kaya nagkakaroon ng pag-umbok sa bahaging ito.

Kung minsan, ang pagkaluslos ay nawawala at kusang bumabalik ang organ sa dati nitong puwesto, lalo na kung nakahiga ang pasyente. Subalit, kung patuloy na tumataas ang pressure sa abdominal wall, maaaring bumalik ulit ito.

Narito ang mga pangkaraniwang uri ng luslos:

• Inguinal hernia. Sa kondisyong ito, ang ilang bahagi ng bituka ay lumulusot papuntang singit. Karaniwang nangyayari ito kapag ang tiyan ay patuloy na nakararanas ng mataas na pressure o dahil sa katandaan.

• Femoral hernia. Halos natutulad ito sa inguinal hernia sapagkat ang umbok ay makikita rin sa may bandang singit. Ang kaibahan lamang ay mas mababa ang lugar ng umbok nito kaysa sa inguinal hernia at ang naaapektuhan nito ay ang femoral canal sa halip na ang inguinal ligament.

• Umbilical hernia. Ito ay karaniwan nangyayari sa mga sanggol kapag ang kanilang pusod ay hindi maayos ang pagkakasara. Gayunman, maaari rin nitong maapektuhan ang matatanda kung madalas na napuwepuwersa ang tiyan.

• Hiatal hernia. Sa uring ito, ang ilang bahagi ng bituka ay umaakyat at lumulusot papuntang chest cavity. Dahil dito, madalas na makararanas ang pasyente ng pangangasim ng lalamunan at sikmura. Ang uring ito ay pinakalaganap sa mga taong may edad 50 pataas.

• Ventral hernia. Sa uring ito, ang mga tisyu ay umuumbok mismo sa bahagi ng tiyan at tila nawawala kapag ang pasyente ay humiga. Ito ay karaniwang nakikita sa mga sangol, subalit nawawala rin ito sa kanilang paglaki. Maaari rin nitong maapektuhan ang mga matataba, atleta at buntis.

Bagama’t ang luslos ay may iba’t ibang uri, ang mga sanhi nito ay maaaring magkakatulad. Ilan lamang sa mga pangkaraniwang sanhi ng luslos ay ang mga sumusunod:

• Pagtitibi o labis na pag-iri habang dumudumi

• Malakas na pag-ubo

• Labis na katabaan

• Pagbubuhat ng mabibigat na bagay

• Paninigarilyo

• Kakulangan sa wastong nutrisyon

• Pagkakaroon ng congenital birth defect

• Pagkapinsala ng abdominal wall dahil sa operasyon

• Pagbubuntis

• Pagkakaroon ng labis na tubig sa tiyan o ascites

Sintomas:

• Paglaki ng bayag sa kalalakihan

• Pagkakaroon ng bukol sa apektadong bahagi tulad ng singit

• Pagkakaroon ng tila namamagang pakiramdam

• Pagsakit o pagkirot ng apektadong bahagi

• Pagsakit ng apektadong bahagi kapag tumatayo, umuubo o nagbubuhat

• Bahagyang pagkawala ng bukol o pananakit kapag humihiga

• Pagduduwal o pagsusuka

• Pagkaranas ng mga sintomas ng acid reflux tulad ng pangangasim, hirap sa paglunok at pananakit ng dibdib

Pag-iwas:

• Itigil ang paninigarilyo upang hindi magkaroon ng chronic cough na maaaring magdulot ng luslos.

• Panatilihin ang wastong timbang sa pamamagitan ng pagkain ng balanse at masusustansiyang pagkain at pag-eehersisyo.

• Iwasan ang labis na pag-iri habang dumudumi. Upang maiwasan ang pagtitibi, kumain ng mga pagkaing mayaman sa fiber tulad ng prutas at gulay.

• Uminom ng sapat na dami ng tubig upang lumambot ang dumi.

• Mag-ehersisyo araw-araw upang lumakas ang mga kalamnan ng tiyan.

Babala sa mga nakagat ng aso o anumang hayop!

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | December 18, 2020

Dear Doc. Shane,

Kapag ba nakagat ng aso kahit mukhang malinis naman ito at hindi gala, posible bang magka-rabies pa rin? At kung nakalmot ba ng pusa ay puwede ring magka-rabies? – James

Sagot

Ang rabies ay nakamamatay na sakit na dulot ng impeksiyon ng rabies virus. Ito ay nakukuha mula sa laway ng hayop na kadalasang naipapasa sa kagat. Pangunahing naaapektuhan nito ang utak at iba pang bahagi ng central nervous system.

Ang rabies virus ay maaaring maipasa mula sa laway papunta sa sugat na nakuha mula sa kagat. Sa paghahalo ng laway sa dugo ng tao nagsisimula ang impeksiyon na kalaunan ay nakaaapekto sa utak ng tao. Ngunit, bukod sa aso ay maaari ring makuha ang virus sa iba pang hayop, kabilang ang pusa, daga at mga alagang hayop sa bukirin tulad ng baboy, kabayo at baka.

Sino ang maaaring maapektuhan ng rabies?

Ang lahat ng tao sa kahit na anong edad o kasarian ay maaaring maapektuhan ng rabies virus basta sila ay nakagat ng aso o kahit na anong hayop na may rabies virus. Bagama’t pinakamataas ang mga kaso nito sa kabataan.

Kung makalmot ba ng pusa,puwede ring magka-rabies?

Ito ay kadalasang nangyayari lamang sa pagkakakagat ng hayop. Ang kalmot ay hindi itinuturing na dahilan ng pagkakaroon ng impeksiyon ng virus, bagaman, mayroon pa ring maliit na posibilidad na magdulot ito ng impeksiyon. Impeksiyong tetano ang mas maaaring makuha mula sa kalmot ng pusa.