2-3 days lang dapat maglinis ng mga tainga

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | January 22, 2021

Dear Doc. Shane,

After ko maligo ay naglilinis agad ako ng tainga. Araw-araw ko itong ginagawa at napansin ‘yun ng roommate ko. Sinabihan niya ako na mali raw ‘yun. Dapat dalawa hanggang tatlong beses lang dapat sa isang linggo dahil kapag masyadong madalas ay maaaring akong mabingi. Totoo ba ‘yun? – Hannah

Sagot:

Madalas natin ginagawa pagkatapos maligo ay maglinis ng mga tainga. Pero sa totoo lang, hindi dapat gawing araw-araw ang paglilinis ng loob ng mga tainga. Ang tutuli o earwax ay bahagi ng proteksiyon ng ating mga tainga. Ito ay isang uri ng secretion na nagsisilbing taga-sala ng pumapasok na alikabok o dumi sa ating tainga.

Kahit ang mga insektong aksidenteng nakapasok sa mga tainga ay hindi makatutuloy sa kaloob-looban ng tainga dahil sa mga tutuling ito.

Kung araw-araw ang gagawing paglilinis ng mga tainga, nawawalan ng pagkakataong makaipon ng tutuli sa loob ng mga tainga. Kaya maipapayong dalawa hanggang tatlong beses lamang sa loob ng isang linggo ang dapat gawing paglilinis ng mga tainga.

Ang mga bata ay karaniwang mas maraming tutuli. Ngunit habang nagkakaedad tayo, nababawasan na rin ang dami ng produksiyon ng tutuli.

Basa ang karaniwang tutuli natin. Karaniwa’y hindi ito nagdudulot ng problema. Pero may mga taong tuyo ang tutuli kaya may posibilidad na mamuo ito sa loob. Nagdudulot tuloy ito ng pami­mingi o kakaibang discomfort. Kapag hindi natatanggal ang namuong tutuli at naging matigas ito (impacted cerumen), kakailanganin pang palambutin muna ang tutuli ng ilang patak ng mineral oil o baby oil bago kaunin ito. O kaya’y kailangang pumunta pa sa ENT specialist upang ipabomba ito gamit ang bulb syringe. Ligtas naman ang ganitong procedure at hindi dapat ipag-alala.

Kung namuo na ang tutuli sa loob, hindi na makatutulong kung susundutin pa ito ng cotton buds, daliri, o kung ano pang maipapasok na bagay. Lalo lamang mapipipi ang tutuli patungo sa bamban (eardrum) ng cotton buds.

Mga pagkaing good at bad sa mga taong may diabetes

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | January 20, 2021

Dear Doc. Shane,

Parehong diabetic ang aking mga magulang, pero may iniinom naman silang maintenance. Ano ba ang mga pagkain na dapat at bawal para sa kanila? – Arjhay

Sagot

Ang diabetes ay sakit kung saan ang lapay o pancreas ay hindi na nakapagpo-produce ng sapat na insulin para sa katawan at kadalasang resulta ng pagkakaroon ng wrong lifestyle.

May dalawang uri ng diabetes: ang Type 1 diabetes na madalas mangyari sa mga bata at Type 2 diabetes naman sa matatanda.

Ang Type 1 diabetes ay ang pagkakaroon ng antibodies na sumisira sa mga cells ng lapay habang ang Type 2 diabetes naman ay ang paghina mismo ng lapay kung saan nahihirapan na itong gumawa ng sapat na insulin para sa buong katawan.

Iisa-isahin natin ang mga pagkain na nakakasama sa mga taong may diabetes.

• White rice. Ito ay nakakaapekto sa ating blood sugar level dahil siksik ito sa carbohydrates na kapag nasa loob ng katawan natin ay nagiging glucose o sugar.

• Patatas. Ito ay hindi mainam para sa mga taong may diabetes dahil maliban sa kawalan nito ng sustansiya, mataas din ang quickly absorbed carbohydrates nito at may mataas na glycemic index (GI) value.

• Cake and pastries. Ang matatamis na pagkain ay hindi mabuti para sa diabetic dahil sa mataas na sugar, sodium, junky white flour at maraming preservatives.

• Soft at energy drinks. Ang mga ganitong uri ng inumin ang nakasasama para sa mga diabetic dahil marami itong calories na nakadaragdag ng timbang.

• Raisins. Ito ay may laman na puro o concentrated sugar na nakapagpapataas ng level ng glucose sa dugo na mas lalong magpapahamak sa mga diabetic.

• White bread. Ito ay gawa sa white flour na siksik sa starch na isa sa pinaka-nakakasama sa mga taong may diabetes. Ang refined carbohydrates mula rito ay nagdudulot ng mataas na glycemic index na makapagpapabilis ng pagtaas ng blood sugar level.

• Palm oil. Ito ay nagtataglay ng saturated fats na nakapagpapataas naman ng blood cholesterol levels. Ang mataas na cholesterol sa dugo naman ay isa sa mga pangunahing dahilan ng atake sa puso.

• Coffee drinks. Ang caffeine sa kape ay nakapagpapataas ng glucose at insulin levels. Kaya ang mga diabetic ay kailangang magdahan-dahan mula rito. Puwede namang uminom ng dalawa hanggang tatlong tasa kada araw pero kung nahihirapang kontrolin ang blood sugar, kailangan talagang tigilan ang pag-inom ng kape.

Super foods para sa diabetes:

• Beans. Ang kidney, pinto, navy at black beans ay siksik sa vitamins at minerals na magnesium at potassium. Napakataas din ng fiber content ng mga ito. Ang beans ay may taglay ding carbohydrates. Pero ang 1/2 cup nito ay naglalaman din ng protein na katumbas ng isang ounce ng karne na walang saturated fat.

• Dark green leafy vegetables. Ang spinach, collards at kale ay ilang halimbawa ng dark green leafy vegetables na siksik sa vitamins at minerals tulad ng A,C,E at K, Iron, Calcium at Potassium.

• Citrus fruit. Ang grapefruit, orange, limes at lemons ay mayaman sa fiber, vitamin C, folate at potassium.

• Berries. Ang berries ay mayaman din sa antioxidants, vitamins at fiber.

• Tomatoes. Mayaman ito sa vital nutrients tulad ng vitamin C, vitamin E at potassium.

• Fish high in omega-3 fatty acid. Ito ay tumutulong para pababain ang risk ng pagkakaroon ng heart disease at inflammation.

• Nuts. Ang isang ounce ng nuts ay malaking bagay para harangin o i-delay ang gutom. Mayaman din ito sa magnesium at fiber.

Worried dahil nakararanas ng pananakit ng dibdib

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | January 19, 2021

Dear Doc. Shane,

Wala sa lahi namin ang sakit sa puso subalit, nakararamdam ako ng pananakit ng dibdib na umaabot sa aking mga balikat hanggang sa panga. Ito ba ‘yung tinatawag nilang angina? Pakitalakay naman ang tungkol sa angina at kung ano ang sanhi nito? – Cesar

Sagot

Ang angina o angina pectoris ay bunga ng kaunting pagdaloy ng dugo at kakulangan ng oxygen sa puso. Kailangan ng puso ang mga ito para normal na mag-function para sa buong katawan. Kapag ang coronary arteries o ang mga pangunahing ugat sa puso ay nabarahan, napipigilan ang tamang pagdaloy ng tamang supply ng dugo sa puso at karaniwang nagdudulot ng coronary heart disease.

Maaaring angina ang pagkakaroon ng masikip na pakiramdam sa dibdib na umaabot din ang pananakit na dulot nito sa mga bahagi ng likod, panga, leeg at maaaring umabot hanggang sa mga kamay.

May dalawang uri ang angina:

• Stable angina o chronic angina. Nangyayari dulot ng pisikal na gawain o emosyon. Tumatagal ito ng ilang segundo hanggang isang minuto. Ang pagpapahinga at pag-inom ng nitrogylcerin ay nakatutulong sa pagginhawa ng pakiramdam.

• Unstable angina. Hindi inaasahang pananakit ang karaniwang mararanasan dito. Hindi napagiginhawa ng pagpapahinga at nitroglycerin ang ganitong uri ng angina at habang tumatagal ay lumalala ito, senyales ito ng malubhang pagbabara sa ugat ng puso.

Ang angina ay senyales o babala ng atake sa puso. Maraming uri ng sakit sa puso ang namamana kaya kung sa tingin mo ay at risk kang magkaroon ng sakit sa puso, marapat lamang na magpatingin sa espesyalista.

Hindi rin ligtas ang mga walang history ng sakit sa puso sa pamilya dahil ang sakit sa puso ay maaari ring dulot ng unhealthy lifestyle.

Ilang tips para makaiwas sa angina at iba pang sakit sa puso:

• pagkontrol sa cholesterol

• paghinto sa bisyo

• pag-eehersisyo

• regular na pag-inom ng gamot

• regular na pagkonsulta sa doktor