Pagkakaiba ng COPD o chronic obstructive pulmonary disease sa asthma

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | January 28, 2021

Dear Doc. Shane,

Malakas manigarilyo ang tatay ko. High school pa lang daw siya noon ay nag-i-smoke na siya. Ngayon ay edad 55 na naninigarilyo pa rin siya kahit inuubo ito at minsan may kasamang plema. Minsan, nahihirapan na rin siyang huminga na parang may asthma at nang masuri sa ospital ay may COPD daw siya kaya ipinatitigil na ang kanyang paninigarilyo ng doktor. Ano ba ang COPD, pareho rin ba ito ng asthma kasi hirap din siyang huminga? – Marissa

Sagot

Dahil parehong baga (lungs) ang naaapektuhan ng COPD at asthma, marami ang nagtatanong kung ano ang COPD at kung magkapareho ba sila ng asthma? Ibig sabihin ng COPD ay chronic obstructive pulmonary disease.

Ang sintomas nito ay kahawig ng asthma ngunit magkakaiba sila. Ang sira ng baga dahil sa COPD tulad ng emphysema at chronic bronchitis ay permanente. Samantala, ang asthma ay pansamantalang pamamaga at pagsisikip ng daanan ng hangin sa baga. Nagagamot at gumagaling ito.

Madalas ang COPD ay sanhi ng matagal na paninigarilyo. Maaari ring dahil ito sa paulit-ulit na impeksiyon sa baga. Ang sintomas nito ay matinding ubo tuwing umaga na may kasamang plema. Ang mayroong COPD ay maaaring lumaki ang dibdib dahil sa dami ng hangin na naiipon sa baga, barrel chest ang tawag dito.

Ang sintomas ng asthma ay biglaang atake ng hirap sa paghinga, paninikip ng dibdib at sumisipol na paghinga lalo na kung gabi. Ang asthma ay maaaring dahil din sa paninigarilyo ngunit, kalimitan ay dahil sa mga allergy. Kung ang hirap ng paghinga ng pasyente ay hindi kumpletong nalulunasan ng inhaled bronchodilator o corticosteroids, malamang COPD ang kanyang sakit.

Kailangang matiyak kung COPD o asthma ang sakit ng pasyente dahil magkaiba ang gamot ng bawat isa. Kung kayo ay may mga sintomas tulad ng nabanggit natin, kumonsulta sa doktor para matiyak kung kayo ay may COPD o asthma.

Hirap makatulog ulit ‘pag nagigising sa gabi

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | January 27, 2021

Dear Doc. Shane,

Sobrang hirap akong makatulog, masuwerte na ako kung makatulog ng tatlo hanggang apat na oras. Halos ganito ako araw-araw kaya pagdating sa office ay antok na antok ako. Minsan, gusto ko nang uminom ng sleeping pills o antihistamine para makatulog nang mahimbing pero ayokong maging habit o umasa lamang sa ganun. Ano ba ang dapat kong gawin? – Alyssa

Sagot

Ang madalas na dahilan ng hindi makatulog ay stress. Kapag humiga nang balisa o nababahala, hindi magiging mahimbing ang pagtulog at magigising sa hatinggabi.

Kailangang baguhin ang mga routine at adjustment ng ilang attitudes upang makatiyak na mahimbing na pagtulog.

Ang alam ng karamihan na ang magising sa hatinggabi ay masama. Kapag nangyari ito, nagpa-panic agad sila. Ang resulta, lalong hindi na muling makatutulog. Ayon sa pag-aaral, maling akala ito na kahit magising ng 60 hanggang 90 minutes ang isang tao sa gitna ng kanyang pagtulog, bahagi lamang ito ng normal sleep cycle basta walang nararamdamang kahit ano’ng sakit.

Sa buong maghapon, stressed tayo sa trabaho, kaya kailangang pabagalin ang kilos at pag-iisip upang ma-relax ang katawan bago matulog. Nakatutulong ang pagligo, pag-inom ng decaf na kape at napatunayang ang mahaba at malalim na paghinga mula sa tiyan ay nakaka-relax din. Padilimin ang ilaw sa kuwarto upang ipahiwatig sa katawan at sa utak na naghahanda na tayong matulog.

Mas malamang na dala ng mga babae sa pagtulog ang kanilang mga problema kaya mas hirap silang matulog ng mahimbing. Huwag isipin ang stress sa pagtulog at ipagpabukas ang mga problema.

Kung maaari, huwag buksan ang mga mata at huwag tumingin sa orasan kapag nagising sa hatinggabi dahil lalo itong nakaka-stress. Mag-deep breathing exercise at mag-concentrate sa mga bagay na nakaka-relax.

Pagkalipas ng 15 minuto kung hindi pa rin makatulog, lumipat ng kuwarto o higaan, ngunit iwasan ang maliwanag na mga ilaw upang hindi magising nang tuluyan.

Kung hindi pa rin makatulog, subukan ang mga gawaing nakare-relax tulad ng pakikinig sa mga mellow music o gawin muli ang mga pre-sleep routine. Huwag magpumilit na matulog at hintaying antukin bago mahiga. Hindi rin mainam ang pag-inom ng anumang pills para pampatulog.

Iba’t ibang uri ng pananakit ng ulo

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | January 26, 2021

Dear Doc. Shane,

Palaging sumasakit ang ulo ko, partikular sa kanan. Umiinom ako ng pain reliever pero nawawala lang sandali at bumabalik agad. Hindi ako sigurado kung migraine ba ito dahil hindi pa ako makapagpakonsulta. – Peng

Sagot

Ang pananakit ng ulo ay nagiging ugat ng pagiging iritable ng tao dahilan ng hindi pagkakaunawaan. Upang maiwasan ito, marapat lamang na alamin ang sanhi nito. Maaaring ang iyong nararamdaman ay manaka-naka o matinding kirot o tumitibok-tibok at hindi humihinto. Maaari ring ito’y pansamantala o tumatagal.

Iba’t ibang uri ng pananakit ng ulo:

• Problema sa panunaw. Ang ganitong uri ng sakit ng ulo ay maaaring nag-ugat sa sobrang pag-inom ng alak at pagiging sensitibo sa mga kinakain.

• Pagkabalisa o pagkabahala. Karaniwan, kung ang tao’y labis na nababalisa o nababahala, ito’y nagiging sanhi ng pagguhit ng kirot sa noo.

• Sobrang pagod. Kung ang sobrang pagod, maaari itong magdulot ng sakit sa ulo. Karaniwan ito’y magsisimula sa leeg patungo sa bungo.

• Migraine. Ito ay karaniwang uri ng sakit ng ulo at madalas ay ito ang pinakamalubha. Ang ganitong klase ng sakit ay malimit pang matindi at paulit-ulit, na nagreresulta sa pagkahilo, pagkabingi, panlalabo ng paningin, at pagsusuka. Ngunit ang pananakit ay maaaring nagmumula lamang sa isang bahagi ng ulo.

• Pamamaga ng sinus. Ang pamamaga ng sinus (o sinusitis) ay maaari ring magdulot ng sakit ng ulo, lalo na ng bao ng ulo o bungo. Bukod pa rito, ang pamamaga ng isa sa walong lining ng sinus cavities ay maaaring maging sanhi ng pangmatagalan at malalim na pananakit sa palibot ng mga mata, ulo at ilong.

Karaniwang sanhi ng pananakit ng ulo:

• Problema sa hormones

• Pagbabago ng daloy ng dugo o hangin sa utak at ang tuluyang pagbabara nito

• Maling tindig o postura ng katawan

• Sobra-sobrang pag-aalala at pagkabahala

• Labis na pagkapagod

• Sobrang pagkalungkot

• Sipon na nagreresulta sa baradong ilong

• May allergy

• Labis na pag-inom ng alak

• Para sa mga babae, maaaring kung may regla o PMS

• Pabagu-bagong klima

• Mataas na lagnat

• Gutom

• Hypertension o stroke

• Madalas na pagpupuyat

• Labis na paninigarilyo

• Mataas na presyon na mararamdaman sa batok

• May tumor sa utak

Mga paraan ng paggamot:

Sa pamamaraang medikal, mahalagang pakiramdaman ang sarili sa nararamdamang sakit ng ulo. Kung nalaman na ang maaaring pinag-ugatan o sanhi ng pananakit, kumonsulta sa doktor para sa kaukulang gamot na maaaring inumin o kung may dapat bang gawin o baguhin sa araw-araw na karaniwang gawain.