Alamin: Health supplement para ‘di maging makakalimutin sina lolo’t lola

ni Dr. & Atty. Erwin P. Erfe, M.D. - @Sabi ni Doc | November 4, 2021

Dear Doc Erwin,

Ako ay senior citizen at biyudo. Maliban sa aking osteoarthritis at paghina ng memorya ay malusog ang aking pangangatawan. Napag-alaman ko mula sa health store na makabubuti sa akin ang health supplement na tinatawag na Boron upang mas lumakas ang aking pangangatawan. Ano ba ang Boron at ano ang epekto nito sa ating kalusugan? – Dexter

Sagot

Maraming salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc.

Ang Boron ay trace mineral na mahalaga sa ating kalusugan. Ito ay nakukuha natin sa pagkain at sa mga commercial health supplement. Kung kayo ay regular na kumakain ng prutas, madahong gulay, mani at umiinom ng mga fermented na inumin galing sa gulay, tulad ng wine, cider at beer ay maaaring sapat na ang Boron sa inyong katawan.

Kung hindi kayo madalas kumain ng gulay, tandaan ang mga sumusunod na mayaman sa Boron: avocado, peanut butter, mani, prune juice, chocolate powder at red wine.

Bagama’t kaunti lamang, mayroon ding Boron ang kape at gatas.

Sa 2015 review article sa Integrative Medicine: A Clinician’s Journal, napag-alamang maraming scientific research na ang Boron ay kinakailangan ng ating katawan sa kalusugan ng ating mga buto, pagpapagaling ng sugat, sa regulasyon ng estrogen, testosterone at Vitamin D, at pag-absorb ng magnesium. Nakatutulong din ito upang mabawasan ang inflammation sa ating katawan at itaas ang level ng iba’t ibang anti-oxidant enzymes, tulad ng glutathione.

Nakitaan din ng epekto ang Boron sa pag-iwas at paggamot ng iba’t ibang uri ng kanser tulad ng prostate, cervical at lung cancer, gayundin laban sa lymphoma. Ito ay ginagamit din upang mabawasan ang mga hindi kanais-nais na epekto (adverse-effects) ng mga cancer chemotherapeutic drugs.

Tungkol sa inyong kalagayan ay makatulong ito sa inyong osteoarthritis at sa inyong paghina ng memorya.

Ayon sa pag-aaral ng isinagawa sa bansang Australia at inilathala sa Journal of Nutritional Medicine noong July 13, 2009 ay nakatulong na mabawasan ang mga sintomas ng severe osteoarthritis ang pag-inom ng Boron sa dose na 6 milligrams per day. Sa artikulo sa Journal of Dietary Supplements na nailathala noong 2009, ang mga pasyente na may osteoarthritis na uminom ng Boron (6 o 9 milligrams kada araw) ay nabawasan ang nararamdaman na sakit at joint rigidity at may malaking improvement sa kanilang mobility at flexibility. Karamihan din sa mga uminom ng Boron ay naitigil nila ang pag-inom ng gamot na ibuprofen, anti-inflammatory drug na ginagamit sa arthritis.

Nakita rin sa maraming epidemiological studies na mababa ang bilang ng nagkakaroon ng arthritis sa mga lugar kung saan ang Boron intake ay nasa 3 milligrams hanggang 10 milligrams per day. Sa isang pananaliksik na inilathala sa scientific journal na Bone nuong 1996 ay nakita na mababa ang concentration ng Boron sa parte ng buto na may arthritis.

May maitutulong kaya ang Boron sa paghina ng memorya ng mga senior citizens? Ayon sa 2013 study, na inilathala sa journal na Biological Trace Element Research ay nagkakaroon ng paghina ng brain electrical activity, attention at short-term memory ang indibidwal na kulang sa trace mineral na Boron. Kaya’t makatutulong ang Boron upang mapanatili ang brain electrical activity, cognitive performance at short-term memory ng mga elderly.

Hanggang sa ngayon ay wala pang naitalang daily minimum requirement ng Boron, ngunit kung babalikan ang mga pananaliksik na ating binanggit ay makikita na ang mga health benefits ng Boron ay makikita lamang sa minimum daily dose na 3 milligrams.

Maaaring gamitin ang dose na 6 o 9 milligrams per day sa osteoarthritis. Nagkakasundo naman ang mga siyentipiko na 20 milligrams kada araw ay ang maximum na safe upper limit ng daily intake ng Boron.

Karaniwang naibibili ang Boron bilang health supplement sa 3 milligram per tablet o capsule preparation.

Sana ay nasagot ng artikulong ito ang inyong mga katanungan.

---

Maraming Salamat sa inyong pagliham sa Sabi ni Doc at nawa’y magpatuloy sa pagbuti ang inyong kalusugan. Kung may mga katanungan pa, mag-email lamang sa Sabi ni Doc sa e-mail address na erwin.erfe@gmail.com o sa doc.bulgar@gmail.com

Alamin: Kaalaman tungkol sa pagpapatanggal ng obaryo

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | May 17, 2021

Dear Doc. Shane,

May ovarian cyst ang ate ko at pinayuhan siya ng kanyang doktor na ipaopera ito dahil nagdudulot ng kirot. Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol sa ovarian cyst? Ano ang dahilan nito at magiging cancer ba ito kapag hindi naalis? – Eloisa

Sagot

Ang eksaktong sanhi ng ovarian cyst ay hindi tiyak dahil may ovarian cyst na kaugnay lamang ng mga pagbabagong nangyayari sa obaryo sa sandali ng menstrual cycle at puwede silang mabuo mula sa nabubuong ovum (graafian follicle) o sa isang lumang ovum (corpus luteum), na nawawala rin sa bawat cycle ng babae. Mayroon ding cyst na bunga ng developmental abnormalities sa mismong obaryo, halimbawa ay polycystic ovary at dermoid cyst.

Ang ovarian cyst ay naglalaman ng fluid at common ito sa kababaihang edad 30 hanggang 60. Ang cyst ay puwedeng lumabas sa isa o sa dalawang obaryo at puwedeng nag-iisa lang o maraming cyst. Karamihan sa kaso nitong ovarian cyst ay benign o nakaka-canser at tinatayang 15 % lamang ang malignant o cancerous.

Ang cyst ay puwedeng mauwi sa pagdurugo o pagsabog, kung ang cyst naman ay may tangkay, posible rin itong mapilipit at kung minsan ay napagkakamalan pang acute appendicitis o iba pang abdominal emergencies. May posibilidad din na maimpeksiyon ito at magdulot ng lagnat at kirot. May posibilidad din na lumaki ang cyst nang sobra at magdulot ng paglaki ng tiyan o puwede nitong mabarahan ang venous drainage at magdulot ng pamamanas ng hita.

Ang ovarian cyst ay inaalis sa pamamagitan ng operasyon at ito ay depende sa kaso, puwedeng alisin lang ang cyst sa obaryo o alisin ang buong obaryo. Kapag inalis ang parehong obaryo, ito ay mauuwi sa pagkabaog ng babae at pagme-menopause. Inaalis lamang ang buong obaryo kapag ito ay ovarian cancer o sa babaeng nagme-menopause na. Ikonsulta ito sa gynecologist para malaman kung ito ay kailangang operahan.

Kaalaman tungkol sa pharyngeal cancer

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | May 15, 2021

Dear Doc. Shane,

Nagkaroon ng cancer sa lalamunan ang tatay ko, naninigarilyo siya dati ngunit, itinigil na niya ito 2 yrs ago pa. Bukod sa paninigarilyo ano pa ang posibleng sanhi nito? Ano ba ang pharyngeal cancer? – Niña

Sagot

Ang pharynx ay isang kalamnang hugis tubo na nagsisilbing lagusan papunta sa oral at nasal cavities na nasa ulo papunta sa esophagus at larynx. Ito ay halos limang pulgada ang haba at malimit na tinatawag na lalamunan. Nagsisimula ito sa likuran ng ilong at ang kabilang dulo ay nasa trachea o windpipe.

Ang bawat bahagi ng pharynx ay may kani-kanyang gawain sa pagtunaw ng pagkain at sa paghinga. Dahil dito, ito ay nahahati sa tatlong pangkat:

Nasopharynx

Ang nasopharynx ay ang nasa likod ng nasal cavity sa likod ng ilong at ito ang itaas na bahagi ng lalamunan. Ito ay nakikipag-usap sa oropharynx sa pamamagitan ng pharyngeal isthmus na nakatabi sa soft palate, palatopharyngeal arches at likod ng pharynx. Ang isthmus ay naisasara kapag lumulunok. Sa lateral wall ng nasopharynx matatagpuan ang mga puwang papunta sa bukana ng auditory tube. At dahil dito, maaaring kumalat ang anumang impeksiyon sa nasopharynx sa tainga.

Oropharynx

Ang oropharynx ay nagmumula sa loob ng soft palate hanggang sa ibabaw ng epiglottis. Ito ay nasa kalagitnaan ng lalamunan. Konektado ito sa oral cavity sa pamamagitan ng isthmus, palatoglossal arches at ng dila. Ang tonsil ay bahagi rin nito.

Laryngopharynx

Ang laryngopharynx ay umaabot sa ibabaw ng epiglottis hanggang cricoid cartilage at dumudugtong sa esophagus. Mayroon itong tinatawag na piriform recess kung saan puwedeng maipit ang mga kinakain na nagiging sanhi ng pagkabulon.

Mga sakit ng lalamunan o pharynx:

• Kanser sa lalamunan o pharyngeal cancer. Ito ang pagkakakumpul-kumpol ng mga tumor na lumalaki at tumutubo sa mismong lalamunan, sa larynx o tonsil. Ang kanser sa lalamunan ay nakaaapekto rin sa epiglottis. Madalas itong magdulot ng mga sintomas na tulad ng ubo, pag-iiba ng boses o pamamalat, kahirapan sa paglunok, sakit sa tainga, bukol na hindi gumagaling, pamamamaga at pagbawas ng timbang.

• Namamagang lalamunan o sore throat (pharyngitis). Ang sore throat ay nakaiirita at masakit. Ito ay maaaring hatid ng mga sakit mula sa virus na tulad ng sipon, impeksiyon sa larynx, mononucleosis, mumps o trangkaso. Maaari rin itong manggaling sa bacteria mula sa streptococcus o pamamaga ng tonsil o adenoid, epiglottis o uvula. Puwede rin itong manggaling sa STD tulad ng gonorrhea o chlamydia o aksidente sa lalamunan.

Malimit na ang dahilan ng sakit sa lalamunan ay dahil sa paninigarilyo at pagkairita nito dahil sa mga environmental factors; labis na pagsigaw. Ito ay gumagaling kahit walang medikasyon. Ang gamot sa pamamaga ng lalamunan ay nakadepende sa pinagmulan nito.