Masangsang na amoy at mala-tsaa na kulay ng ihi, sintomas ng UTI

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | July 14, 2020

Dear Doc. Shane,

Ano ba ang dahilan ng pagkakaroon ng UTI? May kaugnayan ba ito sa kinakain o sa pagpipigil lang ng ihi at kakulangan sa pag-inom ng tubig? Ano ba ang sanhi ng UTI, bukod sa mga nabanggit? Maaari rin ba ninyong talakayin ang mga sintomas nito? – Lanah

Sagot

Ang urinary tract infections (UTI) ay isang uri ng sakit na umaapekto sa daluyan ng ihi at ari ng tao. Ito ay dulot ng mga mikrobyo na nagpapahina sa kakayahan ng katawan na labanan ang sakit na maaaring umapekto sa bahaging ito ng katawan.

Ang sakit na ito ay umaapekto sa mga bato, pantog (bladder), maging sa ibang mga bahaging umuugnay sa mga ito.

Ano ang sanhi nito?

• Ang UTI na cystitis ay karaniwang dulot ng Escherichia coli o E. coli, isang uri ng bakterya na karaniwang matatagpuan sa mga bituka. May mga pagkakataong ang sakit na ito ay dulot ng iba pang uri ng bakterya.

• Hindi ligtas na pakikipagtalik. Lahat ng kababaihan ay may panganib na magkaroon ng cystitis. Kapag labis na nakabuka ang puwerta o ari nito, tulad ng nangyayari tuwing nakikipagtalik ay mas malaki ang posibilidad na makapasok ang bakterya sa loob ng urethra. Ito ay dahil malapit lamang ito sa puwit.

• Impeksiyong dulot ng sexually transmitted disease. Ang mga mikrobyong dulot ng sexually transmitted na mga sakit, tulad ng herpes, tulo (gonorrhea), klamidya (chlamydia) at maging ang mycoplasma ay maaari ring magdulot ng UTI sa kababaihan.

Mga sintomas:

• Mahapding pakiramdam sa ari tuwing umiihi

• Dumadalas na pakiramdam na naiihi kahit walang lumalabas na ihi

• Pagkakaroon ng dugo sa ihi (hematuria)

• Pagkakaroon ng malabong ihi

• Ihi na kakulay ng tsaa o kaya ay ng soft drink

• Ihi na may masangsang na amoy

• Pananakit ng balakang sa kababaihan

• Pananakit sa may puwitan ng kalalakihan

Maaaring iwasan ang UTI sa pamamagitan ng mga sumusunod:

• Pag-inom ng maraming tubig

• Ugaliing umihi pagkatapos makipagtalik

• Huwag magpigil ng ihi

• Tiyaking magpunas mula sa harap papunta sa likod pagkatapos umihi o kaya dumumi

• Iwasan ang madalas na paggamit ng feminine wash—maaari nitong masira ang natural na balanse ng mga bakterya sa loob ng ari

• Ugaliing palitan ang mga birth control na ginagamit

Ang urinary tract infection (UTI) ay kadalasang madali lamang gamutin. Upang gumaling agad, maaaring imungkahi ng doktor ang mga sumusunod na lunas:

• Pag-inom ng antibiotic

• Pag-inom ng pain reliever

• Paglalagay ng heating pad sa likuran

• Pag-inom ng cranberry juice

• Pag-inom ng buko juice

• Pagkonsumo ng mga pagkaing may probiotic

• Pagkain ng mga pagkaing mayaman sa Vitamin C

Pagkakaiba ng Type 1 at Type 2 diabetes, alamin!

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | July 12, 2020

Dear Doc. Shane,

Ano ba ‘yung tinatawag na Type 1 at Type 2 sa diabetes? Bakit kinakailangan pa mag-insulin samantalang ‘yung iba ay umiinom lang ng oral meds para diabetes nila? – Amelia

Sagot

Kapag tumaas ang asukal sa dugo, naglalabas ang pancreas ng insulin. Ang asukal sa dugo ay naa-absorb ng katawan dahil sa insulin. Ang asukal na hindi pa gagamitin ng katawan ay naiimbak lamang sa atay at muscles. Dahil sa insulin, hindi tumataas ang asukal sa dugo.

Paano kung may diabetes?

Sa Type 1 diabetes, nasisira ang pancreas kaya wala itong insulin na nailalabas. Kung Type 2 diabetes naman, kulang ang insulin at may insulin resistance (hindi gumagana nang mabuti ang insulin sa katawan). Umaakyat ang asukal sa dugo dahil hindi ito naa-absorb ng katawan. Kaya kailangang magturok ng insulin o uminom ng gamot para bumaba ang asukal sa dugo.

Tumataas ang asukal sa dugo kung:

• Hindi sumusunod sa tamang diet para sa diabetes

• Kulang sa ehersisyo

• May sakit o impeksiyon

• Bagong opera o under stress sa pamilya o trabaho

• Umiinom ng gamot na nakakataas ng asukal sa dugo (tulad ng steroids)

• Kulang ang dosage ng gamot

• Kulang ang units ng itinuturok na insulin, mali ang pagturok ng insulin o pagturok ng insulin na paso (expired) na

Kung may diabetes ang isang tao, dapat mapanatili ang fasting blood sugar sa 90-130 mg/dL (5-7.2 mmol/L) at ang HbA1c na mas mababa sa 7%.

Sanhi, sintomas at iba pang kaalaman tungkol sa pulmonary fibrosis

ni Dr. Shane Ludovice - @Sabi ni Dok | July 11, 2020

Dear Doc. Shane,

Mayroong sakit sa baga ang tatay ko na edad 67. Ang sabi ng doktor pulmonary fibrosis daw ito. Maaari ba ninyong talakayin ang tungkol sa sakit na ito?

Sagot:

Ang pulmonary fibrosis ay isang uri ng malubhang sakit na nakaaapekto sa mga baga. Nagkakaroon nito ang tao kapag ang mga tissues ng mga baga ay napinsala at nagkaroon peklat. Bunga nito, kumakapal ang mga baga kung kaya’t nahihirapang huminga ang pasyente.

Ang pagkakaroon ng peklat sa mga baga ay dulot ng iba’t ibang salik. Subalit, may mga kaso ng sakit nito na hindi matukoy kung ano ang sanhi.

Ang mga salik at sanhi ng pagkakaroon ng sakit na ito ay ang pangmatagalang pagkakalanghap ng mga sumusunod:

• Alikabok na galing sa tela

• Hibla ng asbestos

• Alikabok na galing sa bakal

• Alikabok na galing sa uling

• Alikabok ng bigas

• Maliliit na dumi ng ibon at hayop

• Maaari ring mapinsala ng radiation therapy ang mga baga at humantong sa pagkakaroon ng pulmonary fibrosis

Samantala, may mga uri rin ng gamot, tulad ng mga sumusunod, na maaaring puminsala sa mga baga at puwedeng maging sanhi ng pulmonary fibrosis:

• Gamot na ginagamit sa chemotherapy

• Gamot na ginagamit para sa sakit sa puso

• Ilang uri ng mga antibiotic

• Ilang uri ng anti-inflammatory na mga gamot

Ang ilan pa sa mga salik na maaaring magdulot ng sakit na ito ay ang mga sumusunod:

• Paninigarilyo

• Impeksiyong dulot ng virus

• Pangangasim ng sikmura

Narito ang ilan sa mga palatandaan ng pagkakaroon ng pulmonary fibrosis:

• Hirap o kakapusan sa paghinga

• Sobrang kapaguran

• Labis na pag-ubo o pagkakaroon ng tuyong ubo (dry cough)

• Hindi maipaliwanag na pagbagsak ng timbang ng katawan

• Pananakit ng mga kalamnan at mga kasu-kasuan

• Paglapad at pagbilog ng mga dulo ng mga daliri sa mga kamay at mga paa

Ang ilan sa mga komplikasyon na maaaring idulot ng pulmonary fibrosis ay ang mga sumusunod:

• Alta-presyon sa mga baga (pulmonary hypertension)

• Paghina sa kanang bahagi ng puso

• Paghina ng mga baga

• Kanser sa baga

Paano ito maiiwasan?

• Bawasan o iwasan ang paninigarilyo

• Iwasan ang mga taong naninigarilyo o ‘wag maging secondhand smoker

• Ugaliing magsuot ng facemask lalo na kapag nasa pagawaan ng mga nakalalasong sangkap sa paligid

Samantala, kapag madalas makaranas ng paninikip ng dibdib o hirap sa paghinga, mainam na gawin ang agarang pagpapakonsulta sa doktor upang huwag lumala ang pagkakaroon ng pulmonary fibrosis.