ni Nympha Miano-Ang- @Life and Style | July 27, 2021

Ang dami na namang winasak na bahay ng nagdaang bagyong Fabian, para silang nademolis na kahit hanapan pa ng relocation site at bigyan ng maayos na paglilipatan ay patuloy pa rin silang bumabalik sa mapanganib na lugar na kanilang kinatitirikan. Tulad din sila ng mga residenteng nasunugan kaya wala nang sariling tahanan, diyan na ngayon dapat matuto kung paano mamumuhay ayon sa pangangailangan: pagkain, masisilungan, tulog at kapayapaan ng isipan.
1. Alamin ang mga pangangailangan at estimahin kung hanggang saan ka tatagal nang wala ang iba pang kailangan. Nagugutom ka ba? Maghanap ka na ng pagkain ngayon o ipagpatuloy ang hanapbuhay. Manatiling mabuhay dahil nariyan ang pamahalaan para makatulong sa kaunting makakain at masisilungan.
2. Giniginaw na ba kayo dahil patuloy ang pag-ulan at malamig ang gabi? Makisilong muna kung saan ligtas na mahatdan at may nakahanda namang evacuation center ang pamahalaan para sa mga apektadong pamilya. Huwag basta kakalat-kalat sa kalye at baka mapagkamalang namamalimos. Kung kayang bumili ng kape ay magkape. Move on at lumaban at magpatuloy lang sa buhay.
3. Alam mong nagiba na ang iyong bahay. May lugar ba kayong mapagsisilungan? Kung ayaw ninyo sa evacuation center, mas ligtas kung makikipanuluyan sa kaibigan o kaanak kaysa ang makipagsiksikan sa center. Delikado kasi kung sa ilalim kayo ng tulay o pakalat-kalat na matutulog sa daan dahil kayo ang pinaka-karaniwang target ng mga adik, mga nambibiktimang mga loko sa kalye at iba pang mga masasamang elemento. Sikaping humanap kahit paano ng masisilungan. Hingin ang tulong ng mga awtoridad. Makiusap sa kanila, magsalita nang maliwanag at tapat, iparamdam na desperado ka. Tanungin sila kung ano ang maaaring dalhin at hindi sa pakikisilong.
4. Habang nakikitira, sundin ang lahat ng mga regulasyon at batas sa lugar. Kung may curfew ay sundin. Para na rin sa kaligtasan ninyo ang paghihigpit nila. Kung may iba kang makikilala na nakikisilong sa lugar dahil sa naging biktima ng baha, sunog o demolisyon, mainam na may makakausap ka at maging positibo sa lahat ng aspeto habang walang matitirhan.
5. Kung may posibleng trabahong maibibigay sa’yo sa lugar na iyan, mas mainam. Diyan ka makapagsisimula ng bagong trabaho at pamumuhay. Tandaang nasa desperado kang sitwasyon at kailangang tanggapin anuman ang biyayang darating sa ikalawang pagkakataon.
6. Kapag may rasyon na pagkain, maging disiplinado. Kung dapat na pumila ay pumila nang maayos, huwag makipag-agawan ng pagkain kahit sa kapwa walang tirahan at pagkain. Matutong magsalita ng pakisuyo at magpasalamat kahit kanino. Huwag basta parang gutom at galit sa lahat ng bagay. Kung kailangan ng panalangin bago kumain ay makisabay na lang sa panalangin nila kung anuman ang ritwal mo sa sariling relihiyon. Ang pagpapasalamat sa Maykapal ang siyang magpapabago sa iyong ugali at magbibigay ito sa iyo ng lakas sa araw-araw.
7.Kung ang relocation area na napuntahan ay walang pagkain, tubig at iba pang serbisyo na madaling mapuntahan, gumawa na ng paraan. Kailangang gawin ang lahat para maka-survive. Huwag mananakit ng iba o manggugulang ng kapwa. Huwag magnanakaw sa mga tindahan. Kung ang gas stations, restoran at grocery stores ay may itinatapon na mga pagkaing malapit nang masira, puwede pa itong kainin o ang tinatawag na pagpag. Tingnan kung may makita pang maayos na nakabalot at at kung hindi pa panis ay puwede pang initin na mabuti at kainin.
8. Kung may sirang sasakyan, dito na lang muna matulog. Kailangan mong pa ring may proteksiyon ka habang may nasisilungan. Maging malikhain sa paghahanap ng tamang lugar habang walang bahay, pagtiiisan ang lahat ng kayang gawin at makain. Balutin ang sarili ng kumot para maiwasang makagat ng lamok at hindi malamigan kung sakaling umuulan.
9. Maging mabuti sa ibang tao para mas matahimik ka at huwag kang maiinggit sa kapwa. Maging handa na depensahan ang sarili sakaling may ibang gumugulo pa sa iyo.
10. Maging matalino, masayahin, ngumiti at awit-awitan na lamang o sipul-sipulan ang mga pangyayari. Sa maniwala ka o hindi kapag ganito kapositibo ang iyong ugali at lakip pa ang awitin sa puso higit na maililigtas mo ang iyong sariling isipan at buhay laban sa mga desperadong pangyayari.
11.Kailangang manatiling tahimik at malayo sa iba pang masamang elemento. Tanggapin ang responsibilidad sa mga gagawin at aminin sa sarili na wala ka nang bahay ngayon. Kailangan kang magsikap ngayon kung paano aayusin ang buhay at magkaroon uli ng sariling bahay bukod sa pagkakaroon ng regular na hanapbuhay.
Alam n’yo bang marami akong kakilala na mga kabataan noon na mas lalong naging masikap ngayon at may magaganda nang bahay at sariling mga lote dahil ayaw na nilang magbalik sa dating buhay na squatter na laging ginigiba at dinedemolis. Huwag magpakatamad o madespera. Sa halip pag-ibayuhin ang espiritwal na pananaw. Ang mahalaga ay buhay ka at may pag-asa pang nag-aabang para sa tulad mo na bahay lamang ang nawala. Iyan ang kapangyarihan ng milagro. Sa kabila ng mga nangyari sa buhay, ang mga pagsubok o paghamon na iyan ay lalampasan mo rin. Marami ka pang panahon para mag-isip at maging positibo. Maging matatag sa pag-iisip. Sabihin lagi sa sarili na"Heto ako, ito ngayon ang hinaharap kong problema at kailangan kong lampasan at labanan at wala nang makakapigil pa sa akin." Palakasin ang pananampalataya at palakasin ang tiwala sa Diyos.