Dagdag-kaalaman para manatiling ligtas sa COVID-19

ni Nympha Miano-Ang- @Life and Style | April 7, 2022

Napakaliit na lang ng bilang ng mga impektado ng COVID-19 sa bansa at nasa 377 na lang noong isang araw kumpara sa patuloy na pagdami pa ng nagkakasakit sa Shanghai, China na umabot ng 13,354 sa nakaraang 6 na araw. Salamat sa patuloy na pag-iingat ng bawat Pinoy sa sarili upang makaiwas sa nakamamatay na virus. Nakakaugalian na ang tamang pagsusuot ng facemask, madalas na paghuhugas ng mga kamay at paga-alkohol kapag nasa labas ng bahay, sumusunod sa health and safety protocol kahit saan magpunta at higit sa lahat 60% ang fully vaccinated at 10% ang boosted na sa 'Pinas.

Ang patuloy na pagbalanse rin sa tamang nutrisyon, ayon sa isang top-US based immunology expert na si Dr. Emmanuel U. Sarmiento, ngayong 2022 ang makatutulong upang mapanatiling malusog, masaya, maging aktibo at nage-ehersisyo habang nagbabalik sa dating routine ang buhay sa new normal. Isiniwalat niya ang tamang edukasyon bilang dagdag kaalaman para mapanatiling ligtas sa COVID-19 sa forum ng Boosted and Fit in the Pandemic sa Estancia de Lorenzo, The Luxe Pavilion sa San Mateo, Rizal. Ang resistensiya ng katawan kontra viruses at iba pang sakit ay nakasalalay sa pisikal na kondisyon, "Ang supplements kasi ay 'di masabing safe kasi may tinatawag tayong micronutrient malnutrition. You can feel healthy, but if your body is not taking the right amount of micronutrients from the food you eat, then you can still get malnutrition," dagdag ng kinilala ring top allergist at immunologist sa South Carolina noong 2020.

Mahalaga raw sa chemotherapy patients ang supplements na may immunity boosters maging sa nagpapagaling mula sa operasyon. Mabisa rin sa matatanda ang tamang supplements lalo na't humihina ang immunity. Epektibo rin sa pagpapalakas ng immunity ang mga sangkap na Vit. A, C, D, E, Thiamine, B6, B12,Zinc, Selenium, ginger at turmeric. Manatili rin sa pagkain ng sariwang nilulutong gulay o isda kaysa sa mga processed at packed foods para lumakas ang immune system.

Sa katunayan, nakatulong sa medical frontliners sa U.S. noong pandemya ang pag-inom ng immunoboost at ipinagpasalamat na lahat ng gumawa ng diyeta na ito ay hindi tinamaan ng COVID-19 bago pa lang nauso ang bakuna, bagamat may ilang dinapuan ng virus ay mild lang ang naging sintomas.

Pagdating sa tamang pagkain at makaiwas na madagdagan ang timbang, ayon kay Ms. Julianne Malong, malaking challenge ang pagpili ng masustansiyang diyeta. Anuman ang edad at problema sa kalusugan, nakasalalay dito ang tamang kinakain na hindi makasasama sa kalusugan. Ang sustansiyang nakukuha sa pagkain ay susi sa malusog na buhay. Simulan nang magkakain ng gulay, prutas at protina para manatili ang tamang timbang, maiwasan ang sakit sa puso at hindi tumaas ang blood sugar.

Limitahan ang pagkain ng matatamis na meryenda, kendi at softdrinks dahil nakatataba ito at delikado sa katawan. "Ang pagpapalakas ng katawan ay nagsisimula sa cardiovascular system, habang nagkakaedad dapat pleksibol ang katawan, malakas at matibay ang mental health o positibo habang aktibo," mungkahi ni coach Nix Quejada. "Ang regular na ehersisyo kahit 30 minuto bawat araw, kahit busy o abala sa trabaho, anumang oras ka available ay gawin na, tulad ng push ups, weight training, yoga, zumba, cycling or running. Sikaping makilahok sa mga healthy competition o kaya gumamit ng electronic step tracking o fitness tracking gadgets para makita ang pagka-aktibo."

Bukod sa nutrisyon, supplements at ehersisyo, ang pisikal na kakayahan at kalusugan ng isipan, ang siyang pipili para magkaroon din ng sapat na tulog, maiwasang magkasakit, hindi malululong sa alak, masigla sa pakikisalamuha at nakokontrol ang stress levels.

Ika nga, ang dahan-dahang pag-iibayo ng kalusugan mula sa maliit na paraan, ang magbibigay motibasyon na makakasanayan na habang tumatandang malakas at naipagpapatuloy ang pisikal na aktibidad kasama ng pamilya, nakakalahok sa fitness challenges, nakapaglalaro outdoors, nakagagawa pa ng gawaing bahay upang di dapuan ng COVID-19. Tanging ikaw lamang sa iyong sarili ang magbibigay ng positibong pagbabago sa buhay.

Panghuli, sa rami ng dumaranas ng pag-aalala o anxiety tulad ng ilang celebrities, ang meditation na isang sinaunang praktis ang epektibo para pampakalma, mapayapa at mabalanse ang emosyon at isipan. Ang meditasyon o mind-body therapies ay nakatutulong kontra anxiety, stress, fatigue, nagpapaganda ng mood, pampasarap matulog at nagpapaibayo sa kalidad ng buhay.

‘Di lamang isa kundi dalawa… Magkasunod na pagpanaw ng mga magulang dahil sa COVID-19,

patuloy na ipinagluluksa ng naiwang mga anak

ni Nympha Miano-Ang- @Life and Style | December 02, 2021

Parang pinagsakluban ng langit at lupa ang isang anak na labis ngayong nangungulila dahil sa magkasunod na pagpanaw ng kanyang mga magulang gawa ng komplikasyon sa COVID-19.

“Nagsimula ang lahat the day after my Father's birthday. August 10, 2021 ang birthday ni Dad.

Kinabukasan, nagka-fever na siya, akala namin dahil lang naambunan siya. On and off na ang fever niya and napansin ko na yellowish na ang kulay niya. Maybe dahil may kidney failure siya, naging normal na kasi sa amin na ganu’n siya dahil sa sobrang dami ng iniinom niyang gamot for his kidney, HB, diabetes etc. August 13, pati ako nilagnat, then sunod ‘yung mommy ko naman,” bungad na kuwento ni Dixie Takahashi Sagusay, bunso sa tatlong anak nina Thomas Laongan Antonio, 67 at Maria Delia Takahashi Tano Antonio, 61, na tubong Nueva Ecija.

“We were tested positive in antigen test, nagka-mild stroke ako, pero siguro dahil malakas ang resistensya ko, naka-recover ako agad, but my parents did not. Dinala ko silang dalawa sa hospital knowing na pati ako in pain pa noong August 19. Both confined, not allowed ang bantay. My father’s doctor called us, telling na he needs an emergency dialysis, ang sabi raw ng daddy ko ay tawagan kaming mga anak para kami ang magdesisyon.”

“Pero alam ko from last year pa nagsabi na siya sa akin na he will never undergo on a dialysis… never! Sinabi lang niya siguro sa doctor ‘yun para may maisagot lang siya. So, we made the decision na, ‘Sige, doc, kung ‘yan lang ang way na mapagaan ang karamdaman ng daddy namin, do it!’, pero hindi pa rin pumayag si daddy. Nilabanan niya ‘yung sakit niya nang mano-mano. Walang armas, walang dialysis. Ang tapang niya, ang tapang-tapang niya.

August 23, we stayed outside the hospital, du’n kaming tatlong magkakapatid natutulog.

Habang ang mga magulang namin ay both confined, si mommy nasa 5th floor while daddy is in the 7th floor.

Kumpleto kami, hindi nga lang kami magkakatabi. August 24, 6:00 am, nagpunta kami ng kapatid ko sa kung saan namin puwede dalhin ‘yung mga gusto namin ipaabot na gamit sa magulang namin. Du’n na namin nalaman na August 23 pa lang nang 7:00 pm, expired na ang daddy namin. Walang tawag mula sa mga doctors o staff. We were outside of the hospital lang.”

“Bakit hindi nakarating sa amin na wala na ‘yung father namin? Gumuho ang mundo namin, hindi namin alam kung paano i-comfort ang isa’t isa. Sobrang sakit, umiiyak kaming magkakapatid habang ‘yung mommy namin nasa 5th floor at lumalaban pa rin, gustong-gustong mabuhay."

“We have no choice kundi ipa-cremate si daddy. We were hoping that time na makaka-survive ‘yung mommy namin, siya ang inaasahan namin na mag-decide, whether dalhin sa cemetery ang urn ni daddy or stay sa bahay.”

Idinagdag ng 34-anyos na si Dixie na lutang na lutang na ang kanilang isipan na magkakapatid sa ospital. Yumao ang kanilang ama na hindi nasabi sa kanilang ina dahil sa takot na puwedeng mangyari sa kanya. Walang kasama sa loob ng silid niya. “Because we were not allowed. Wala kaming communication to tell mommy na wala na si dad. Pero I know in my heart na ramdam na ni mommy ‘yun. Alam ko na alam na ni mommy. But after 15 days, pati siya tuluyan na ring namaalam. Can you imagine how we feel that time? And even up to now, ‘yung mawalan ka ng mga magulang, sobrang sakit na. How much more ‘yung mawala silang magkasunod, 15 days lang ang pagitan? Sobrang sakit, sobrang hirap!”

Sa puntong pinansiyal aniya, “Hindi kami pinabayaan ni Lord. May savings kami, may mga kaibigan, pamilya na tumulong sa amin. Pero sa panahong ‘yun, para sa akin, walang kuwenta ang pera. Walang nagawa ang pera para madugtungan ang buhay ng mga magulang ko.

Walang mayaman, walang mahirap sa COVID.”

“Dumating ako sa punto na natanong ko kung totoo bang may Diyos? Alam ko, kasalanan 'yun na matanong kung totoo ba Siya, natanong ko dahil sa sobrang sakit ng mga nangyari.

Patawad, Lord. Wala naman akong nakalimutang sabihin sa kanila, palagi ko naman sinasabi na mahal na mahal ko sila. Alam ko na ramdam nila ‘yun. Hanggang sa huling hininga nila, inilaban namin. Araw araw pa rin akong umiiyak, araw-araw iniisip ko ‘yung mga nangyari.”

Posible aniyang mula sa isang bisitang may virus nahawa ang kanyang ama noong kaarawan nito, “Yes, tinanong ko directly ‘yung tao. Siyempre, she will deny it, but no matter what, wala na, eh. Hindi na maibabalik ‘yung buhay ng parents ko. Sana lang, mas doble o triple ang naging actions niya bilang isang affected ng virus para hindi na nakahawa. Wala siyang konsensiya. Violator talaga siya, eh, hindi ko na naisip pa na mai-report siya kasi mas nauna siyang na-hospitalize after ng birthday ng dad ko, at saka naman na-confine ang parents ko. My dad has a lot of illness. My mom has her pneumonia and heart enlargement.”

Marami pa sanang plano silang magkakapatid para sa kanilang yumaong ama at ina, “May maayos naman kaming trabaho. Hindi man namin ma-afford ang mga mamahaling bagay na maibigay sa kanila dahil may mga kani-kanya rin kaming obligasyon sa sariling pamilya, pero ginagawan namin ng paraan lahat para sa mga magulang namin.”

Bilang isang sports enthusiast at marathoner, tibay ng puso at pagdarasal ang tanging kinakapitan ni Dixie upang maging matatag sa magkasabay na pagkawala ng kanyang magulang. “Being a survivor, walang ibang dapat gawin kundi ang magpakatatag.

Nangungulila ako, hinahayaan ko lang na maramdaman ko ‘yung sakit. Hindi ko pipilitin ang sarili ko na maka-move on dahil ang pagmo-move on, kusang mararamdaman ‘yan, hindi ‘yan puwedeng idikta sa sarili.

Dasal ko sa Diyos na gabayan ang mga magulang ko patungo sa lugar na dapat nilang kalagyan. Alalayan kaming mga naulila, bigyan ng lakas at panatilihing malusog at ligtas ang mga pangangatawan.”

Estudyante na, empleyado pa? Tips para 'di mapabayaan ang pag-aaral habang may part time job

ni Nympha Miano-Ang- @Life and Style | September 17, 2021

Ngayong may pandemya, tiyak na hindi lang pag-aaral ang inaasikaso ngayon ng mga kabataan, kundi isa rin silang mga working student. At dahil online class sila ngayon, ang paghawak ng magkasabay na pananagutan ay nangangailangan ng mahusay na kakayahan sa pag-organisa ng oras at sarili, lalo na sa pamilya. Kailangang mahusay ang pagpaplano at ang prayoridad ay may mainam na papel para magtagumpay pareho sa obligasyon sa pag-aaral man at sa pinagtatrabahuhan.

1. HUMANAP NG ONLINE OPTIONS. At dahil ang mga estudyante ngayon ay hindi kailangan maging pisikal na present sa classroom. Ang pagkuha ng online class ay prayoridad. Sa pamamagitan ng distance learning, makikita ang lecture at course material sa computer o laptop at makikipag-usap sa instructors at kaklase sa email o chat. Ang distance education o online class ay mas madaling maka-access sa course materials at matapos ang class assignments sa oras na kailangan nito sa iyong iskedyul. Kung may laptop ka, mas portable ang iyong klase. Tiyakin na may internet access ang gadgets para mas makamura kaysa sa mobile data na magastos.

2. MAGPLANO NG TAMA. Gawan ng tamang plano ang iyong oras. Makipag-coordinate sa trabaho at course schedules nang mas maaga. Kumuha ng kurso sa gabi o tuwing weekends upang maiwasan na ang magka-conflict sa trabaho. Kausapin ang employer upang malaman kung payag siyang ire-arrange sa iyong work schedule para makuha mo ang iyong kailangan na oras sa eskuwela. Kung nagko-commute ka papunta sa trabaho, agahan na ang pagpasok o kaya ay dalhin na nang mas maaga ang iyong laptop o gadgets para kung aabutan ka ng oras sa online class ay puwede ka na after work gumawa ng assignment. Konsiderahin na ang part time ang siyang makatutulong habang inaabot mo ang iyong pangarap. Isipin na hindi ka isang superhero at kung kailangang mayroong dapat na ayusin alinman sa dalawa, huwag matakot na pagsabayin ang mga ito. Kung pareho namang online ang klase at ang trabaho ay piliin mo ang panggabing klase.

3. MAGKAROON NG POSITIBONG PANANAW. Panatilihing positibo ang ugali at maging handa na magbago habang nagsisikap sa pag-aaral at trabaho. Isipin na talagang may mga bagay na talagang dumarating sa paghihirap ang isang estudyante lalo ngayong pandemya at ang buhay ay hindi laging perpekto. Kung minsan kailangang dumanas kahit kaunting sakripisyo sa buhay. Humanap ng susuportang grupo ng mga kaibigan at pamilya na nariyan lang sa iyong tabi kung kailangan mo nang payo para makapagpalakas ng loob kung ikaw ay pinanghihinaan ng loob.

4. INGATAN ANG SARILI. Kung dati eskuwela at trabaho, kandaugaga ka, totoong para kang kandila na parehong may apoy ang magkabilang dulo. Iwasan ang sobrang pagod kung magkakaroon ng sapat na tulog. Ugaliin na ang pagtulog ng maaga at pare-parehong oras ng pagtulog at paggising tuwing gabi. Huwag nang maglaan ng pagtatrabaho tuwing magigising o paggawa ng school work at baka ka mahirapan. Mas gumawa ka ng ibang bagay na gusto mong gawin. Tiyakin na magkaroon ka ng oras sa pamilya at mga kaibigan at i-enjoy ang sandali sa kanila kapag napapagod ka.