Patindi nang patindi ang init, tips para iwas heat stroke

ni Nympha Miano-Ang - @Life and Style | May 02, 2021

Peligroso ang ma-heat stroke lalo na ngayong papatindi nang papatindi ang sikat ng araw ng summer month. Kung hindi maiwasan ang paglabas-labas ng bahay sa gitna ng mainit na panahon, kailangan mong manatiling hydrated at iwasan ang sobrang pagpapagod at paghahantad sa init ng araw at alinsangan.

Kung lalabas ng bahay, uminom ng maraming tubig at laging kumober sa mga hindi naaarawang lugar. Dapat mo ring iwasan ang mga likido na lalong magpapataas ng iyong temperatura tulad ng kape at alak.

1. Limitahan ang pagbababad sa mainit na paligid sa labas, at kung lalabas ay sa madaling araw na lamang o maagang-maaga pa at sa dakong paglubog na ng araw. Mas malamig na kahit paano ang temperatura at ito na ang mainam na oras para makapag-ehersisyo at iba pang gawain sa labas ng bahay tulad ng paghahardin.

2. UGALIIN ANG PAG-INOM NG MARAMING TUBIG. Iwasan ang heat stroke sa pag-inom ng tubig kahit na hindi ka nauuhaw. Kailangan mong ihanda ang iyong sarili laban sa init, huwag nang hintayin na mauhaw, basta ang mahalaga lagi kang iinom ng maraming tubig sa panahon na ito. Kung nage-ehersisyo ka, dalawa hanggang apat na baso ng tubig ang inumin kada isang oras. Higit kasing nababawasan ng salt at minerals ang ating katawan habang nagpapawis kaya mahalaga rin ang sports beverage na inumin. 3. IWASAN ANG MGA MATATAMIS NA INUMIN. Ang mga inumin na ito ang magpapabawas ng mas marami pang fluid sa iyong katawan. Bigyang atensiyon din ang temperatura ng iniinom tulad ng sobrang lamig na iniinom o kaya ay may buu-buo pang yelo ang inumin na magiging sanhi ng pagsakit ng tiyan.

4. MANATILI SA LOOB NG BAHAY o establisimyento kapag nasa sobrang kainitan ng araw. Gumamit ng air conditioner. Magpalamig hanggang sa maging komportable ka. Ito ay para matulungan ang katawan na manatiling malamig pagbalik mo sa medyo maalinsangang lugar.

5. MANAMIT NG TAMA. Magsuot ng manipis, cotton at maluwag na damit. Ang itim na shirt o iba pang dark color ang lalong magpapainit sa temperatura ng iyong katawan.

6. Kung hindi naman maiiwasan na magtrabaho sa kainitan ng panahon, palagian na lang na magkober sa mapuno o hindi naarawang lugar, magsuot ng sun visor o sombrero para magkaroon ng tamang proteksiyon.

Kung walang air conditioner ang paggamit ng fan ay mainam na rin, pero kung minsan ay mainit din ang singaw nito kung kaya pinakamainam na ideya na mag-cool shower o maligo para bumaba ang temperatura ng katawan.

7. Kung minsan ang iba ay umiinom ng antihistamines at gamot sa high blood para maiwasan ang heat stroke.

Alamin: Hakbang para pangalagaan ang kapaligiran

ni Nympha Miano-Ang - @Life and Style | April 28, 2021

Ngayong pandemya na natin nakikita kung gaano kahalaga ang ating kalikasan at kapaligiran. Maraming paraan para mailigtas ang kapaligiran. Higit na mapanganib sa kalusugan ng tao ang hanging polusyon na ibinubuga ng mga sasakyan at pabrika kaysa sa dumi ng mga hayop. Maging ang mga plastic na basura ay peligroso na humalo sa mga basura at lupa dahil hindi ito nalulusaw at nagiging sanhi pa ng pagbara ng mga kanal at drainage system.

Kailangang gawin ang lahat upang matiyak ang pinakamagandang kinabukasang naghihintay sa ating planeta at sa mga susunod pang salinlahi.

1. Palitan ang incandescent light bulbs nang mas may energy efficient compact fluorescent light bulbs. Kung ang bawat tahanan sa Pilipinas ay magpapalit ng isang light bulb na may compact fluorescent light bulb, maraming enerhiya ang matitipid at makakadagdag pa sa may 3 milyong tahanan sa bawat taon.

Imadyinin kung ano ang mangyayari kung papalitan natin ang limang pinakapangunahing ginagamit na light bulbs sa bahay sa pamamagitan ng compact fluorescent light bulbs. At dahil ang bombilya na ito ay mas mura kaysa sa incandescent light bulbs ang matitipid sa enerhiya at kabawasan sa peligro ng kapaligiran ay malaking tulong na para makatipid sa esktrang gastos.

Nagtatagal ito kaysa sa standard light bulbs na sa haba ng paggamit ay aktuwal pa ring matipid na gamitin. Gumamit din ng bagong LED light bulbs.

2. Isarang mabuti ang tubig-gripo. Napakahalaga ng tubig kaya huwag itong aksayahin. Maraming paraan para magtipid sa tubig. Iwasan na ang bisyong maiwanang bukas ang gripo habang nagsesepilyo. Nag-aaksaya ka ng ilang galong tubig kapag nakasanayan ang bisyo na ito. Mag-shower na lang kaysa ang gumamit ng timba at tabo. Ngayong tag-init, okey lang umupo sa bath tub at nagpupuno ng tubig. Pero huwag araw-arawin.

Mas matipid sa tubig ang pagsa-shower. Huwag masyadong maligo nang matagal. Isarang mabuti ang gripo nang walang tulo. Bukas ka na uli maligo, pero mag-shower lang. Kung maglilinis ng sasakyan huwag iwang bukas ang hose para hindi patuloy na dumadaloy ang tubig habang nagsasabon ng sasakyan. Agad banlawan at wisikan lang ng tubig at saka muling patayin ang hose at saka punasan ng basahan.

Buksan na lang uli ang hose ng tubig para sa huling banlaw. Kung magdidilig sa hardin gawin ito sa madaling araw o sa hatinggabi. Huwag magdilig sa kainitan ng araw. Mas madaling matuyo ang paligid kapag mainit.

3. Gumamit ng energy efficient appliances. Kung kailangan ng bagong appliances, palitan ang luma ng may pinaka-energy efficient ones na kaya mo. Tingnan ang energy star label, ang label na may nakatatak na energy efficiency ng appliance. Pumili ng pinakamatipid na gamitin. Kung papalitan ang appliances na nasa maganda pa rin namang kondisyon, i-donate na lang ito o ibenta para hindi ito itatapon na basta na lang.

Dalhin sa mga nagkukumpuni ang appliances kung hindi na gumagana. O kaya ay ibenta sa mga bumibili ng lumang appliances, dahil aayusin nila uli ito at ibebenta. At least hahaba pa ang buhay ng appliances at marami pang puwedeng gumamit hanggang sa 30 taon.

Alisin ang plug ng appliances kapag hindi ginagamit. Halimbawa, kung hindi mo ginagamit ang microwave tanggalin ang plug. Makakabawas ito sa bayad mo sa kuryente. Ang iba pang appliances na aalisin sa plug ay computers, TV at lampara.

4. Panatilihing laging maayos at nasa tamang kondisyon ang iyong behikulo. Marami itong benepisyo hindi lang sa sasakyan maging sa kapaligiran na rin.

Palitan ang pudpod nang gulong at dapat laging may hangin, palitan ang spark plug wires kung kailangan, palitan ang langis nang regular, palitan ang air filter nang mas madalas at alisin sa sasakyan ang mga bagay na hindi kailangan sa loob ng behikulo.

Ang 50 pirasong pockets books na nasa iyong trunk ay basura lang. Kung bibili ng sasakyan piliin ang hybrid. Mas episyente ito kaysa sa behikulong may internal combustion engine.

5. Mas mainam na gamitin ang reusable bags sa grocery shopping at huwag gagamit ng plastic bags.

6. Huwag bibili ng bottled water bagkus ay magbaon ng sariling baunan na tubig para magpa-refill.

7. Isara ang ilaw kahit wala ka sa silid. Kahit na lalabas ka ng silid ng ilang minuto lang, i-off ang ilaw para makatipid sa kuryente.

8. Gumamit ng lunch box na lalagyan ng baon na lunch sa trabaho. Huwag gagamitan ng plastic bags o paper bags, basura iyan at dagdag sa tambak na basura.

9. Huwag magtatapon ng delikadong kemikal sa sa drainage ng bahay. Maaaring humalo ito sa mga tubo ng tubig.

10. Kung may makikita kang basura o kalat sa sidewalk ay pulutin na ito. Madaling sabihin na may nagwawalis naman diyan at pupulot ng kalat, huwag nang maghintay na gawin ito ng iba. Ikaw na ang gumawa!

Epekto ng COVID-19 vaccine sa mga atleta, alamin!

ni Nympha Miano-Ang - @Life and Style | April 27, 2021

Sa laban ng buong mundo kontra sa COVID-19 pandemic, ang pokus ngayong 2021 ay hinggil sa estratehiya ng pagpapabakuna. Ang pinakamatagumpay na paggulong ng ilang mga bakuna at mga patunay ng bisa nito at maikliang termino ng kaligtasan sa pinalawak nang multinational trials kontra severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 (SARS-CoV2) ,may pangako itong makontrol ang pandemya.

Ayon sa panulat ng The Lancet, maraming bansa ang may kani-kanyang programa ng bakuna, inuuna ang health-care workers at vulnerable individuals lalo na ang matatanda at may malalang kondisyon sa kalusugan.

Sa daigdig ng sports, pinahinto ng COVID-19 ang mga normal na aktibidad ng palakasan, lahat postponed ang event, kabi-kabila ang kanselasyon ng national at international events. Iba't ibang pag-aaral noong 2020 ang ginawa hinggil sa pananalasa ng pandemya sa sports at habang pinaiigting ang pagkontrol ng impeksiyon at hindi magkahawahan sa SARS-CoV2, binigyang halaga ang pagbakuna sa individual athletes, sports teams at organisasyon. Kinokonsidera ng sport clinicians ang ilang mahalagang bagay kasama na ang epekto ng ehersisyo sa efficacy ng vaccines, mga potensiyal na side effects, tamang klase ng bakuna para sa atleta o team, mga ipinapayo hinggil sa timing ng vaccination at kung ang nabakunahan na ay hindi na mahahawaan pa.

Hindi na bago ang bakuna sa sporting community. Taun-taon, libu-libong atleta ang nakatatanggap ng influenza vaccination pero ngayon ay inaaral ang peligro at benepisyo ng bakuna ngayong pandemya.

Sa kabuuan ng populasyon epektibo sa marami ang vaccine, tumataas ang antibody titre ng tao, lalo sa indibidwal na nakapag-moderate exercise muna bago ang bakuna. Sa isang inanalisang pag-aaral hinggil sa regular na physical training ng elite athletes at iyong isinailalim sa vaccine-induced cellular at humoral immunity, ang dalawang grupo ay parehong tumaas ang vaccine-reactive CD4 T-cell levels, isang linggo matapos ang bakuna, higit na epektibo sa atleta kumpara sa ordinaryong nag-iingat sa kalusugan.

Kapareho rin nito ang paglakas ng na-neutralized na antibodies ng atleta, lalo kung masundan ng regular high frequency at intensity training.

Sa isa pang pag-aaral sa atleta, ang pag-aanalisa sa epekto ng influenza vaccination on antigen-specific T cell responses, ay ipinakitang walang pinagkaiba sa pagitan ng administration 2 at 24 h post training. Sa kabuuan, hindi nababawasan ang efficacy ng vaccination kapag nasundan ng physical training, higit pang iibayo ang bisa ng bakuna.

Nag-iiba ang detalye ng epekto ng COVID-19 vaccine sa general population base sa formulation ng iba't ibang bakuna. Sa ngayon, ang preliminary trial data ay may 1-3% lang na may adverse effect sa indibidwal. Ang malawakang local at systemic side effects matapos ang COVID-19 vaccination ay maaring maiulat sa late-phase trial data. Bagamat ang side effects ay generally mild ( na hindi apektado ang general activities sa mas batang indibidwal (iyong mababa sa edad 55 ) at mas iibayo sa sandaling makatanggap na ng second dose sa ilang bakuna. Isa sa most widely used COVID-19 vaccines, ang Pfizer/BioNTech (BNT162b2 mRNA Covid-19), na taglay ang local reactogenicity ay naranasan ng 83% ng mas batang indibidwal habang ang systemic reactogenicity, na may kasamang fatigue at sakit ng ulo ay naiulat lang sa 50% na indibidwal, kung saan may 25% ang kinakailangang bigyan ng anti-pyretic o analgesic medication.

Sa mga atleta, ang myalgia ay naiulat na nangyayari sa 21% ng mas bata sa unang bakuna, tataas ng 37% sa second vaccine. Wala namang naiulat na side effects sa epekto ng kanilang physical activity performance, ang impormasyon na ito ang mahalagang pinopokus.

Ang safety analysis sa iba pang main class at widely available vaccine na Oxford–AstraZeneca vaccine (ChAdOx1 nCoV-19), na may 50% ng nabakunahan ay may bahagyang sakit at pamamaga sa braso, mild to moderate severity, na sa iba pang kaso ay nagtatagal ng 4–5 days sa first-dose administration kahit nakakainom ng paracetamol. Ang fatigue at sakit ng ulo ay nararanasan ng 70% ng recipients sa post first-dose na may sakit ng masel at lagnat sa 60%, pero bihira itong mangyari matapos ang 2nd dose.

Ang mga side effects na ito sa ilang kaso ay isang linggong mararanasan ay mahalagang malaman ng atleta kung may nahaharap na training at kompetisyon. Kung hindi siya mapapasailalim muna sa high-quality pre-counselling information hinggil sa inaasahang side effects, puwedeng ire-sked ang 2nd dose ng pabakuna para sa overall efficacy sa katawan para hindi makasagabal sa timing ng kompetisyon.

Kaya mahalaga sa clinicians na maipaliwag ang isyu na ito at maingat na plano para mamonitor ang sintomas makaraang mabakunahan.

Mainam din na makonsidera ang pansamantalang pagbabawas sa training load sa unang 48–72 hours ng post vaccine injection, lalo na matapos ang second dose. Mahalaga iyan na ma-administer ng tama upang mabawasan ang local side effects (lalo nasa intramuscular administration), mainam na pagpili ng lugar na pagbabakunahan at pre-emptive use at availability ng anti-pyretics at simple analgesics.