Tertiary education subsidy para sa mga kuwalipikadong mag-aaral

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Dec. 4, 2024

Dear Chief Acosta,

Bilang isang mag-aaral na limitado ang pinansyal na kakayanan na pag-aralin ang sarili, nais ko sanang malaman kung may programa ba ang gobyerno na makakatulong sa mga kagaya ko na nagnanais ipagpatuloy ang pag-aaral. Maraming salamat. — Mey-Mey

---

Dear Mey-Mey,

Ang akmang batas na maaaring makasagot sa iyong katanungan ay ang Republic Act (R.A.) No. 10931, o kilala sa tawag na “Universal Access to Quality Tertiary Education Act”. Nakasaad sa Seksyon 7 nito na:

“Section 7. TES for Filipino Students. - To support the cost of tertiary education or any part or portion thereof, a TES [Tertiary education subsidy] is hereby established for all Filipino students who shall enroll in undergraduate-post-secondary programs of SUCs, LUCs private HEIs and all TVIs. The TES shall be administered by the UniFAST Board and the amount necessary to fund the TES shall be included in the budgets of the CHED and the TESDA: Provided, That prioritization shall be given to students in the following order: (a) students who are part of households included in the Listahanan 2.0, ranked according to the estimated per capita household income; and (b) students not part of the Listahanan 2.0, ranked according to estimated per capita household income based on submitted documentation of proof of income to be determined by the UniFAST Board: Provided, further, That such prioritization shall not apply to Filipino students in cities and municipalities with no existing SUC or LUC campus.

The TES may, among others, and to support the cost of tertiary education or any part or portion thereof, cover the following:

(a) Tuition and other school fees in private HEIs, and private or LGU-operated TVIs, which shall be equivalent to the tuition and other school fees of the nearest SUC or state-run TVI in their respective areas;

(b) All allowance for books, supplies transportation and miscellaneous personal expenses including a reasonable allowance for the documented rental or purchase of a personal computer or laptop and other education-related expenses:

(c) An allowance for room and board costs incurred by the student;

(d) For a student with a disability, an allowance for expenses related to the student's disability, an allowance for expenses related to the student's disability including special services, personal assistance, transportation, equipment, and supplies that are reasonably incurred: and

(e) For a student in a program requiring professional license or certification, the one (1)-time cost of obtaining the first professional credentials or qualifications, which may include the following: application fees, notarial fees, review classes fees, insurance premium fees and documentation fees: Provided, That the amount of subsidy shall be based on the guidelines set forth by the UniFAST Board and on the annual budgetary appropriation for this purpose.”

Isa sa mga pinahahalagahan ng ating gobyerno ay ang aspeto ng edukasyon. Kaugnay nito, obligasyon ng gobyerno na protektahan at itaguyod ang karapatan ng lahat ng mga mag-aaral sa dekalidad na edukasyon sa lahat ng antas. Kung kaya, may mga batas na ginawa upang ang edukasyon ay maging abot-kamay para sa lahat. Isa rito ay ang nabanggit sa Seksyon 7 ng R.A. No. 10931 dahil naniniwala ang ating mga mambabatas sa polisiya na ang dekalidad na edukasyon ay isa sa mga karapatan ng lahat ng mga Pilipino.  

Nabanggit sa Sekyon 7 ng R.A. No. 10931 ang pagtatag ng isang Tertiary Education Subsidy (TES) upang masuportahan ang halaga ng tertiary education o anumang bahagi nito ng sino man na kukuha ng undergraduate-post-secondary programs sa mga state at local universities o colleges, pribadong higher education institutions at technical-vocational institutions. Ang nasabing TES ay pangangasiwaan ng Unified Student Financial Assistance System for Tertiary Education (UniFAST) at ang pondo sa nasabing programa ay kasama sa budget ng Commission on Higher Education at Technical Education and Skills Development Authority. 

Kung kaya bilang kasagutan sa iyong katanungan, may programa ang ating gobyerno katulad ng pagtatag ng TES na makapagbibigay ng tulong sa mga katulad mo na nagnanais na ipagpatuloy ang pag-aaral sa kolehiyo. Ang mga mag-aaral na kuwalipikado sa TES ay makakukuha ng pinansyal na tulong para sa kanilang mga pangangailangang pang-edukasyon.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Cancer patients, itinuturing na PWD

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Dec. 3, 2024

Dear Chief Acosta,

Kamakailan ay napag-alaman namin na may sakit na cancer sa buto ang aming nanay. Kinakailangan siyang sumailalim sa mahaba at magastos na gamutan. Bilang isang payak na pamilya, hindi magiging madali sa amin ang gamutan, lalo na’t ang aming pera ay sapat lamang para sa pang-araw-araw. Mayroon bang ibinibigay na diskwento para sa gamutan sa cancer? Nais ko sanang maliwanagan. Maraming salamat. — Bernadette

---

Dear Bernadette,

Kinikilala ng ating gobyerno ang cancer bilang isa sa mga pangunahing sanhi ng pagkamatay ng mga Pilipino. Dahil dito, ang ating Estado ay nagsusumikap na ayusin at panatilihing angkop ang mga panlipunang patakaran at benepisyo para sa mga taong may cancer.

Ang Republic Act (R.A.) No. 11215, o mas kilala bilang “National Integrated Cancer Control Act,” ay naisabatas upang bigyang tugon ang mga hinanaing ng ating mga kapwa Pilipinong pilit na lumalaban sa sakit na cancer. Sa katunayan, kinikilala ng ating batas ang mga taong mayroong cancer bilang mga Persons with Disabilities (PWD) o mga taong may kapansanan. Nasasaad sa Seksyon 25 ng nasabing batas na:

“SECTION 25. Persons with Disabilities. – Cancer patients, persons living with cancer and cancer survivors are considered as persons with disabilities (PWDs) in accordance with Republic Act No. 7277, as amended, otherwise known as the “Magna Carta for Disabled Persons.”

Alinsunod sa nasabing probisyon ng batas, ang mga pasyenteng may cancer at dating may cancer ay kinikilala bilang PWDs. Dahil dito, ang mga cancer patient o dating may cancer ay binibigyan ng kaparehong karapatan at pribilehiyo katulad ng isang taong may kapansanan o PWD.  Batay Seksyon 26 ng nasabing batas:

“SECTION 26. Rights and Privileges. – The cancer patients persons living with cancer and cancer survivors are accorded the same rights and privileges as PWDs and the DSWD shall ensure that their social welfare and benefits provided under Republic Act No. 7277, as amended, are granted to them. Further, the DOLE shall adopt programs which promote work and employment opportunities for able persons with cancer and cancer survivors.”

Upang sagutin ang iyong katanungan, ang iyong ina na may sakit na cancer ay binibigyan ng batas ng mga karapatan at pribilehiyo katulad ng mga PWDs. Kasali rito ang diskwento sa gamot, pagpapagamot, at gastusin para sa mga pangunahing bilihin alinsunod sa Republic Act (R.A.) No.  7277, o mas kilala sa tawag na “Magna Carta for Persons with Disability”, na inamyendahan ng Republic Act (R.A.) No. 10754.

Dagdag pa rito, inaatasan din ng ating batas ang Department of Social Welfare and Development o DSWD na tiyakin ang kapakanang panlipunan ng mga pasyenteng may cancer at siguruhin na ang mga benepisyong nakasaad sa Republic Act (R.A.)  No. 7277 ay matatanggap nila. Ang Department of Labor and Employment o DOLE naman ay inaatasan na gumawa ng mga programa na magtataguyod ng trabaho at mga oportunidad para sa mga taong may cancer o dating may cancer na mayroong kakayahang magtrabaho.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Pananagutan ng iskul at titser sa nangyaring aksidente

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Dec. 2, 2024

Dear Chief Acosta,

Naaksidente ang walong taong gulang na anak ko na nag-aaral sa pribadong paaralang elementarya. Ayaw panagutan ng paaralan ang mga gastusin sa nasabing insidente. Ayon sa kanila, matagal nang isinasagawa ang eksperimento sa agham na ito at hindi kailanman nagkaroon ng anumang aksidente dati. Dahil dito, sinisisi nila ang bata kung bakit siya nasaktan. Tama ba ang nabanggit nilang dahilan? — Maria

---

Dear Maria,

Nakasaad sa Artikulo 218 ng Executive Order No. 209 na may petsang 6 Hulyo 1987, o mas kilala sa tawag na Family Code of the Philippines, kaugnay ng Artikulo 2180 ng Republic Act (R.A.) No. 386, o mas kilala sa tawag na Civil Code of the Philippines, ang mga obligasyon at pananagutan ng paaralan at guro sa mga bata habang ito ay nasa paaralan at kanilang pangangalaga: 

“Art. 218. The school, its administrators and teachers, or the individual, entity or institution engaged in child care shall have special parental authority and responsibility over the minor child while under their supervision, instruction or custody.

Authority and responsibility shall apply to all authorized activities whether inside or outside the premises of the school, entity or institution.”

“Art. 2180. The obligation imposed by Article 2176 is demandable not only for one’s own acts or omissions, but also for those of persons for whom one is responsible. xxx

Lastly, teachers or heads of establishments of arts and trades shall be liable for damages caused by their pupils and students or apprentices, so long as they remain in their custody.

The responsibility treated of in this article shall cease when the persons herein mentioned prove that they observed all the diligence of a good father of a family to prevent damage.” 

Ayon sa nasabing mga batas, ang paaralan, o/at mga guro ay responsable sa menor-de-edad na bata habang nasa ilalim ng kanilang pangangasiwa, pagtuturo, o pag-iingat. Kaugnay nito, sila ay may pananagutan para sa mga pinsala na maaaring magresulta dahil sa kanilang kapabayaan, mga gawa, o kakulangan. Sa ganitong sitwasyon, nais naming bigyang-diin na ang tanging depensa ng paaralan ay kapag mapatunayan nito na sinusunod nila ang lahat ng pagsisikap at pag-iingat ng tulad sa isang mabuting ama ng isang pamilya upang maiwasan ang pinsala. 

Sa sitwasyon na iyong inilahad, malinaw na habang ang iyong anak ay nasa ilalim ng pangangasiwa, pagtuturo, o pag-iingat ng paaralan, ang nasabing paaralan ay may responsibilidad na alagaan siya. Kapag napatunayan na nagkaroon ng kapabayaan o pagkukulang ang nasabing paaralan, ito ay maaaring panagutin. 

Hindi rin sapat na dahilan o depensa na nakagisnan na ang nasabing eksperimento, at wala namang mga katulad na insidente sa mga nakaraan. Muli, ang depensa ng paaralan ay dapat tumutukoy sa pagkakaroon ng pag-iingat at hindi sa nakaraang mga pangyayari. Sa katunayan, sa kasong St. Joseph’s College vs. Miranda (G.R. No. 182353, June 29, 2010), sa panulat ni Honorable Associate Justice Antonio Eduardo B. Nachura, kapwa hindi tinanggap ng Korte Suprema ang katulad na depensa ng paaralan at pinanagot sa katulad na pinsalang natamo ng estudyante kaugnay sa pumalyang eksperimentong pang-agham:

“[S]chool is still liable for the wrongful acts of the teachers and employees because it had full information on the nature of dangerous science experiments but did not take affirmative steps to avert damage and injury to students. The fact that there has never been any accident in the past during the conduct of science experiments is not a justification to be complacent in just preserving the status quo and do away with creative foresight to install safety measures to protect the students. Schools should not simply install safety reminders and distribute safety instructional manuals. More importantly, schools should provide protective gears and devices to shield students from expected risks and anticipated dangers.

Ordinarily, the liability of teachers does not extend to the school or university itself, although an educational institution may be held liable under the principle of RESPONDENT SUPERIOR. It has also been held that the liability of the employer for the [tortuous] acts or negligence of its employees is primary and solidary, direct and immediate and not conditioned upon the insolvency of or prior recourse against the negligent employee.” 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.