Mana ng kapatid at asawa

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Oct. 29, 2024

Dear Chief Acosta, 

Namatay ang kapatid ko na si Gil noong 2023. Wala silang anak ng kanyang asawa na si Stephanie, at wala ring huling habilin ang aking kapatid. Gusto kong malaman kung magkakaroon ba kami ng mana mula sa naiwan ng aking kapatid? Kung oo, kami lang ba ang magiging tagapagmana niya, o kasama naming magmamana ang kanyang asawa?

— Hannah

---

Dear Hannah,

Kadalasan, ang mga tinatawag na kompulsaryong tagapagmana ng isang tao ay ang kanyang lehitimong mga anak, mga apo at susunod pang lahi sa kanyang mga apo, ang kanyang asawa, at kung mayroon siyang ilehitimong anak. Kung wala namang lehitimong anak o lehitimong apo ang isang namayapa, ang kanyang mga magulang ay kabilang sa kanyang kompulsaryong tagapagmana. 

Ang mga kapatid ay maaari lang magmana kung walang lehitimong anak, lehitimong apo, ilehitimong anak, o namatay na ang magulang ng namayapa. Nakasaad sa Article 1001 ng New Civil Code of the Philippines na: 

“ARTICLE 1001. Should brothers and sisters or their children survive with the widow or widower, the latter shall be entitled to one-half of the inheritance and the brothers and sisters or their children to the other half.” 

Samakatuwid, kung ang naiwang kamag-anak ng isang tao ay ang kanyang asawa at ang kanyang mga kapatid, mamanahin ng kanyang asawa ang kalahati ng kanyang ari-arian at ang kalahati naman ay paghahati-hatian ng kanyang mga kapatid. 

Kaya naman, maaari kayong magkaroon ng mana mula sa iyong namayapang kapatid. Ang kanyang asawang si Stephanie ay magkakaroon din ng mana sa naiwanang ari-arian ng iyong kapatid. Gaya ng nakasaad sa New Civil Code of the Philippines, ang kalahati ng kanyang ari-arian ay mapupunta kay Stephanie at ang kalahati naman ay paghahati-hatian ninyong magkakapatid.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Hatian ng ari-arian, sakop sa kasong pagpapawalang-bisa ng kasal

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Oct. 28, 2024

Dear Chief Acosta,

Nais ko sanang magsampa ng kaso upang mapawalang-bisa ang aking kasal. Sa prosesong ito, maisasama na ba ang hatian ng aming ari-arian ng aking asawa, o kakailanganin ko pa bang magsampa ng panibagong aksyon para rito? — Mercedita

---

Dear Mercedita, 

Sa kasong napagdesisyunan ng Korte Suprema na Tanyag vs. Tanyag, G.R. No. 231319, November 10, 2021, sa panulat ni Kagalang-galang na Kasamang Mahistrado Marvic M.V.F. Leonen, ay sinabing:

“Upon the filing of the Petition for Declaration of Nullity of Marriage, the trial court also acquired jurisdiction over matters incidental and consequential to the marriage. Among these incidental and consequential matters is the settlement of the parties’ common properties, which entails a determination of which properties are included in and excluded from the co-ownership.

Yet, respondent filed a separate Petition for Declaration of Paraphernal Property, asking a different trial court to determine that the two parcels of land subject of the Property Case are not conjugally owned. By doing so, respondent committed forum shopping by splitting causes of action.” 

Sang-ayon sa nabanggit na kaso, ang hurisdiksyon ng korteng dumidinig sa petition for declaration of nullity of marriage ay sakop din pati ang mga ari-arian ng mga partidong sangkot dito. Ang mga ari-ariang ito ay madadaanan ng pagdinig ng korte, upang piliin at tukuyin ang parte ng common property ng mag-asawa, gayundin ang mga eksklusibong pagmamay-ari ng bawat isa sa kanila. 

Kung iyong mamarapating magsampa ng kaso upang mapawalang-bisa ang iyong kasal, hindi mo na kakailanganin pang magsampa ng panibagong kaso para hatiin ang ari-arian ninyong mag-asawa, sapagkat ito ay sakop na ng naunang kaso. Bagkus, kung pilit na magsasampa ng bukod na kaso para sa inyong mga ari-arian ay maaari pang makonsiderang forum shopping na ipinagbabawal ng ating batas. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay.

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Karapatan at obligasyon ng may passport

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Oct. 27, 2024

Polisiya ng Republic Act (R.A.) No. 11983 o ang “New Philippine Passport Act,” na ganap na naging batas nitong March 11, 2024, ang pagkilala nito sa karapatan ng mga mamamayan na maglakbay.  

Ito ay alinsunod sa Article III, Section 6 ng ating Saligang Batas na nagtatadhana na ang karapatang maglakbay ay hindi maaaring pigilan maliban sa interes ng pambansang seguridad, kaligtasan ng publiko, o kalusugan ng mamamayan, gaya ng maaaring itadhana ng batas. 

Patakaran ng Estado na protektahan ang constitutional rights ng mga tao sa paglalakbay, habang tinitiyak ang pag-iisyu ng isang pasaporte o anumang dokumento sa paglalakbay alinsunod sa mga international instruments at gumagamit ng ligtas na personalized passport at data management technology upang mapahusay at mabigyan ng proteksyon ang paggamit ng karapatang maglakbay. 

Ang Estado ay dapat lamang maghayag ng mga minimum requirements at dapat tiyakin ang mabilis na aksyon para sa mga aplikasyon at pagpapalabas ng mga pasaporte at iba pang mga dokumento na kinakailangan sa paglalakbay.

Kaugnay ng polisiyang ito, ang kalihim ng Ugnayang Panlabas, o tinutukoy bilang “Department of Foreign Affairs (DFA) secretary,” o sinumang awtorisadong opisyal ng konsulado ay maaaring mag-isyu ng mga pasaporte alinsunod sa batas na ito.  Ang mga opisyal ng konsulado ng Pilipinas sa ibang bansa ay dapat pahintulutan ng kalihim ng DFA na mag-isyu, tanggihan, o magkansela ng pasaporte sa lugar ng hurisdiksyon ng Foreign Service Posts (FSP) alinsunod sa mga probisyon ng Batas na ito.

Sa interes ng pambansang seguridad, kaligtasan at kalusugan ng publiko, at alinsunod sa Seksyon 5 at 10 ng batas na ito, ang kalihim ng DFA, o sinuman sa mga awtorisadong opisyal ng konsulado, ay maaaring tanggihan ang pagbibigay ng pasaporte o kanselahin ang isang pasaporte. Subalit ang pagpapalabas ng isang pasaporte ay hindi maaaring tanggihan kung ang kaligtasan at interes ng mamamayang Pilipino ay nakataya. Ang pagtanggi o pagkansela ng isang pasaporte ay hindi makapipigil sa pagpapalabas ng isang Emergency Travel Document upang bigyang-daan ang ligtas na paglalakbay pabalik ng isang Pilipino sa Pilipinas.

Ayon sa Section 8 ng batas na ito, ang mga tinataguriang Emergency Travel Documents ay ang mga sumusunod:

 (a) Emergency Passports shall be issued to Filipino travelers who have lost their passports while traveling overseas and are justifiably in need to complete their intended overseas travel prior to their return to the Philippines or their residence overseas. This shall be valid for one (1) year from the date of issuance; and

(b) Emergency Travel Certificate shall be issued to Filipinos returning to the Philippines who have lost their passports overseas or cannot be issued a regular passport. This certificate shall be valid for thirty (30) days up to six (6) months from the date of issuance.

Nakapaloob din sa batas na ito ang mga dahilan kung kailan maaaring tanggihan ang pagbibigay ng pasaporte o kanselahin ang pasaporte ng isang tao, katulad ng mga sumusunod:

(a) Denial of Issuance of Passport:

(1) Upon orders of the court to hold the departure of an individual;

(2) Upon submission of a duly notarized request by the person exercising parental authority over a minor of incapacitated applicant;

(3) When the applicant has been found to have violated any of the provisions of this Act; or

(4) Such other disqualification under existing laws;

(b) Cancellation of Passports:

(1) Upon orders of the court, when the holder has been convicted of a criminal offense: Provided, that a passport may be issued after service of sentence;

(2) Upon orders of the court, when the holder is a fugitive from justice;

(3) Upon orders of the court, when the holder is a suspected terrorist charged with any violation of Sections 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, and 12 of Republic Act No. 11479 or "The Anti-Terrorism Act of 2020": Provided, that a passport may be issued upon: (1) acquittal of the accused, (ii) the dismissal of the case filed against such person, or (iii) the discretion of the court on motion of the prosecutor or of the accused;

(4) When a passport was acquired fraudulently, tampered with, or issued erroneously; or

(5) When a passport is returned to the DFA by other government agencies or entities: Provided, that cancellation of the passport will not prevent the holder from being issued a new passport.

May mga pagkakataon din kung saan ang pasaporte ay binibigyan ng mga paghihigpit, katulad ng mga sumusunod na pagkakataon:

 (1) When a hold departure order or a precautionary hold departure order is issued by a competent court against a suspected person or a respondent to a criminal case;

(2) When the country of designation is in a state of political instability which could pose a danger to the Filipino traveler;

(3) When diplomatic ties have been fractured or severed with the Philippines; or

(4) When the country of destination is subject to travel restriction by government policy, enforcement action by the UN or in a state of war.

Ang pagtanggi sa aplikasyon o pagkansela ng pasaporte para sa mga dahilan maliban sa utos ng korte ay maaaring iapela sa kalihim ng DFA. Pakatandaan lamang na ang isang pasaporte ng Pilipinas ay nananatiling pag-aari ng gobyerno sa lahat ng oras at hindi maaaring kumpiskahin ng sinumang entidad o tao maliban sa DFA. Anumang ibang ahensya ng gobyerno, opisyal o empleyado na kumumpiska ng isang pasaporte o dokumento sa paglalakbay ay dapat agad na ibigay ito sa DFA.