Pagpapalit ng pangalan sa passport sa pagkadalaga

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Nov. 23, 2024

Dear Chief Acosta,

Nagbabalak akong magpapalit ng pangalan sa aking pasaporte. Gusto ko sanang ipabalik ito sa buong pangalan ko noong ako ay dalaga pa. Maaari ba ito kahit hindi pa naman kami hiwalay ng aking asawa? Hindi ko na sasabihin dito ang dahilan sapagkat masyadong personal at kumpidensyal ito. Gusto ko lamang malaman kung may karapatan ba akong ipabalik ang aking pangalan noong ako ay dalaga pa sa aking pasaporte ngayon. Sana ay mabigyan ninyo ng linaw ang aking katanungan. Salamat. – Serena

---

Dear Serena,

Sa ilalim ng Artikulo III, Seksyon 6 ng ating Konstitusyon, binabalanse ng Estado ang karapatan ng mga tao sa paglalakbay at ang pangangailangan para sa ating seguridad at kaligtasan. Ang tamang pagproseso ng mga aplikasyon para sa pasaporte at iba pang dokumento ay susi upang masiguro ang ligtas at walang hadlang na paglalakbay ng mga Pilipino. Ang probisyong ito ay nagbibigay-diin sa mahalagang papel ng gobyerno sa pagtataguyod at pagprotekta sa karapatan ng mga mamamayan na maglakbay.

Ang pasaporte ay isang mahalagang dokumento na nagbibigay ng pagkakakilanlan, legal na proteksyon, at daan sa mga oportunidad sa buong mundo. Ang tamang pangalan na nakasulat dito ay hindi lamang isang pormalidad kundi isang mahalagang aspeto ng pagkatao at legal na katayuan ng isang tao. Samakatuwid, ang pagkakaroon ng wastong pangalan sa iyong pasaporte ay mahalaga para sa iyong mga transaksyon at paglalakbay.

Noong 11 Marso 2024, pinagtibay ang Republic Act (R.A.) No. 11983 na pinamagatang “New Philippine Passport Act.” Nilalaman nito na kung ang isang babae ay nais na bumalik sa paggamit ng kanyang apelyido sa pagkadalaga, maaari niya itong gawin. Kailangan lamang niyang magsumite ng sertipiko ng kapanganakan mula sa Philippine Statistics Authority (PSA).  Gayunpaman, maaari lamang niya itong gawin ng isang beses. Samantala, kung ang dahilan ng pagpapalit ng apelyido ay annulment, deklarasyon ng pagpapawalang-bisa ng kasal, legal na paghihiwalay, diborsyo sa ibang bansa na kinilala ng hudikatura, o pagkamatay ng asawa, ang kinakailangan ay duly annotated na tala ng rehistrong sibil, o sertipiko ng kamatayan, alinman ang naaangkop, basta’t awtentikado ng PSA. Nakasaad ito sa Seksyon 5(f) ng R.A. No. 11983: 

“Sec. 5 (f) For a woman who wishes to revert to the use of her maiden name, a duly authenticated birth certificate by the PSA: Provided, That she can only revert to her maiden name once and all her other existing identification cards and pertinent documents shall likewise reflect her maiden name.

If the reversion is by virtue of an annulment, declaration of nullity of marriage, legal separation, judicially-recognized foreign divorce, or death of a husband, a duly annotated applicable, or Certificate of Death or Report of Death, whichever is applicable, authenticated by the PSA;”

Kaya naman tungkol sa iyong katanungan, maaari mong baguhin ang iyong apelyido sa iyong pasaporte at ipabalik ito sa iyong pangalan sa pagkadalaga sa pamamagitan ng pagsusumite ng mga dokumentong kinakailangan. Nakadepende ito sa kung ano ang dahilan ng iyong pagpapapalit. Nakalahad ang iyong mga dapat isumite sa R.A. No. 11983 o “New Philippine Passport Act.”  Paalala lamang na isang beses lang ito maaaring gawin kaya dapat mong pag-isipang mabuti ang desisyong bumalik sa iyong pangalan sa pagkadalaga sa iyong pasaporte.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Dalawang mukha ng pagiging biktima

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Daing mula sa hukay | Nov. 23, 2024

ISSUE #333

Madalas nating naririnig at nababasa ang pagsigaw at paghihinagpis ng mga biktima para sa hustisya; biktima na kadalasan ay walang kalaban-laban na nakaranas ng labis na pagpapahirap at kalupitan. Wala kaming ibang ninanais, kundi ang makamit nila ang katarungan at mapagbayaran ng salarin ang ginawang kasamaan.

Sa kabilang banda, hindi natin maikakaila na hindi sa lahat ng pagkakataon ang taong napagbibintangan ang siyang tunay na may kasalanan. Merong mga pagkakataon na nadadawit lamang ang mga taong walang kasalanan at walang muwang. Maaaring nandu’n lamang sila sa maling sitwasyon at panahon. 

Sila ay maituturing din na biktima, biktima ng maling paratang. Kaya bilang mga Manananggol Pambayan, mananatili kaming lalaban para din sa karapatan ng mga maling inaakusahan. Ang kanilang mga daing ay amin ding diringgin.

Ang kuwento na aming ibabahagi sa araw na ito ay hango sa kasong People of the Philippines vs. Rodrigo Maravilla y Mercurio (CA-G.R. CR No. 03916, July 31, 2024), sa panulat ni Honorable Associate Justice Ronald Suva Tolentino. 

Sa kasong ito, sa isang panig ang biktima ay nakaranas ng marahas na pamamaslang; sa kabilang panig, ang inakusahan naman na ang sigaw ay siya ring maling napagbintangan. Sama-sama nating tunghayan ang kuwento ng kasong ito at mapukaw sa katotohanan na may mga pagkakataon na ang parehong panig ay biktima.

Ika-24 ng Hunyo 2001, habang nagliliwaliw at nag-iiskursiyon diumano ang pamilya ni PO3 Relox sa tabing dagat sa Barangay Guinticgan, Carles, Iloilo, nakarinig diumano siya ng limang putok ng baril. 

Nakita niya umano ang kalaunan ay kinilala na si Rodrigo na tumatakbo papunta sa bulubunduking bahagi ng naturang lugar, meron umano itong bitbit na baril, kaya agad na pinuntahan ni PO3 Relox ang lugar kung saan nagmula ang mga narinig na putok at doon ay natagpuan niya ang biktima na si Jimmy na nakahiga at merong mga tama ng bala sa dibdib.

Nagtungo umano si PO3 Relox sa istasyon ng pulis upang iulat ang nasaksihan. Doon ay nakita niya umano si Rodrigo at napag-alaman na naipa-blotter na ang insidente.

Cardiorespiratory Arrest secondary to a Hypovolemic Shock caused by gunshot wounds ang sanhi umano ng pagpanaw ni Jimmy.

Sinampahan ng kasong homicide si Rodrigo sa Regional Trial Court (RTC) ng Barotac Viejo, Iloilo, para sa pamamaslang diumano kay Jimmy. Sa paratang na inihain laban sa kanya, gumamit diumano si Rodrigo ang isang hindi lisensiyadong baril upang isakatuparan ang krimen. Pagsamo na “Not guilty” ang iginiit ni Rodrigo sa hukuman. 

Batay sa kanyang testimonya, naglalakad umano siya sa daan patungong tabing-dagat sa Barangay Guinticgan, bandang alas-3 ng hapon, noong ika-24 ng Hunyo 2001, upang sunduin ang kanyang mga anak na noon ay naliligo sa dagat kasama ang pamilya ng nagngangalang George. Nagkita na lamang umano sila ng kanyang mga anak sa isang bahagi ng naturang lugar at sabay na umuwi ng kanilang bahay. 

Bandang alas-5 ng hapon ding iyon, meron na lamang diumano na nagpunta na mga pulis sa kanilang bahay at inaresto si Rodrigo.

Ika-28 ng Disyembre 2016, nang magbaba ng desisyon ang RTC. Guilty ang naging hatol kay Rodrigo para sa krimen na homicide with the use of unlicensed firearm.

Pagkakakulong na hindi bababa sa 12 taon bilang minimum, hanggang 17 taon at 4 na buwan, bilang maximum, ang ipinataw na parusa sa kanya. Pinatawan din siya ng P75,000.00 na bayad-pinsala para sa mga naulila ni Jimmy.

Agad na naghain ng kanyang apela si Rodrigo sa Court of Appeals (CA), Cebu City upang kuwestyunin ang nabanggit na hatol ng RTC. Sa tulong at representasyon ng aming tanggapan, sa katauhan ni Mananaggol Pambayan E.B.P. Trinidad ng aming PAO-Regional Special and Appealed Cases Unit (PAO-RSACU)-Visayas, iginiit ng depensa na taliwas sa ating Saligang Batas ang ibinabang desisyon ng RTC sapagkat wala umanong katiyakan at hindi malinaw sa nasabing desisyon ang mga impormasyon at batas kung saan ibinatay ang naging hatol kay Rodrigo. Hindi man lamang umano nabanggit sa naturang desisyon ang mga elemento ng homicide, o kung ano ang katuwiran ng RTC sa pagkilala nito sa aggravating circumstance na paggamit diumano ng inakusahan ng hindi lisensiyadong baril. 

Binigyang-diin din ng depensa ang kakulangan ng patunay kaugnay sa corpus delicti, sapagkat ang sinasabing baril na nakita na hawak umano ni Rodrigo ay hindi ipinrisinta ng tagausig sa hukuman bilang ebidensiya. Hindi man lamang umano nailarawan kung ano’ng klase ng baril ito at hindi rin umano nagprisinta sa hukuman ang tagausig ng sertipikasyon mula sa angkop na ahensya ng gobyerno na naglalahad na si Rodrigo ay walang lisensiya upang humawak ng baril.

Karagdagang paggiit pa ng depensa na hindi umano sapat ang mga sirkumstansya na ipinukol ng tagausig laban kay Rodrigo upang masabi na siya nga ang pumaslang sa biktima. Binigyang-diin ng depensa na tanging ang pahayag lamang ni PO3 Relox ang pinagbatayan ng RTC sa desisyon nito, pahayag na hindi man lamang umano sinuportahan o pinatotohanan ng iba pang saksi. 

Kung kaya’t mahina na ebidensiya umano ang naturang pahayag at hindi maituturing na sapat na pagpapatunay sa pagkakasala ni Rodrigo.

Sa muling pag-aaral ng CA Cebu City sa kaso ni Rodrigo, sumang-ayon ang hukuman sa mga apela ng depensa na hindi napatunayan ng tagausig nang may moral na katiyakan ang pagkakasala ni Rodrigo sa batas. 

Binigyang-diin ng CA Cebu City ang kahalagahan ng pagkilala sa presumption of innocence ng isang akusado, isang tuntunin na partikular na nakasaad sa Artikulo III, Seksyon 14 (2) ng ating 1987 na Saligang Batas. Mabubuwag lamang umano ang nasabing pagpapalagay ng kawalan ng kasalanan ng isang akusado kung mapapatunayan ang kanyang pagkakasala nang higit pa sa makatwirang pagdududa.

Para umano sa CA Cebu City, hindi naitaguyod ng testimonya ni PO3 Relox ang pagkakakilanlan ng pumaslang kay Jimmy. Napuna rin ng hukuman ng mga apela na sa bahagi ng testimonya ni PO3 Relox ay sinabi nito na mahigit-kumulang 15 metro umano ang kanyang layo kay Rodrigo nang makita niya ito na tumatakbo at may hawak na baril. 

Hindi umano nakita ni PO3 Relox, kung saan nanggaling si Rodrigo at hindi rin niya umano alam kung saan ito pupunta sa bulubunduking bahagi ng barangay. 

Naging kapuna-puna rin sa CA Cebu City na hindi umano nakita ni PO3 Relox ang mismong akto ng pamamaril sa biktima. Sapagkat wala umanong direktang ebidensiya patungkol mismo sa akto ng pamamaril sa biktima, kaya naman naging mahina ang testimonya ni PO3 Relox.

Isa pang palaisipan sa hukuman ang apela na para sa isang pulis tulad ni PO3 Relox na nasa serbisyo ng may 17 taon, hindi man lamang umano nito hinabol si Rodrigo o gumawa ng hakbang upang sundan at dakpin ito. Bagkus, matapos ang mga nasaksihan niya ay nagtungo si PO3 Relox sa istasyon ng pulis. Hindi rin umano kapani-paniwala para sa hukuman ng mga apela na hindi man lamang ipinatala ni PO3 Relox sa blotter na nakita niya si Rodrigo na tumalilis at may hawak na baril.

Ang mga pagkukulang at butas na nabanggit ay hindi nakaligtas sa mga mapanuring isipan ng appellate court. Bagkus, nagdulot ang mga ito ng makatwirang pagdududa kung meron nga bang kinalaman si Rodrigo sa pamamaslang kay Jimmy. 

Kung kaya’t minarapat ng CA Cebu City na baliktarin ang desisyon ng RTC at ipawalang-sala si Rodrigo. Ang nasabing desisyon ng CA Cebu City ay naging final and executory noong Hulyo 31, 2024.

Ang bawat krimen at kasamaan na labag sa batas ay dapat pagbayaran, maihatid sa mga biktima at kanilang pamilya ang inaasam na katarungan. Dalangin namin na kanilang makamit ang karampatang hustisya. Huwag mawalan ng pag-asa, ang Poong Maykapal ay puno ng awa.

Huwag din natin kalimutan na maaaring biktima rin ang mga inaakusahan; biktima ng mali o gawa-gawang pagbibintang. Sila man ay meron ding karapatan na dapat maprotektahan. Sa mga kliyente ng aming tanggapan na kasalukuyang humaharap sa kaso na kung saan sila ay maling inaakusahan, makakaasa kayo na aming pag-iibayuhin na ipaglaban ang inyong karapatan. Dahil kayo man ay napagkaitan din ng katarungan.

Batas ukol sa money muling activities

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Nov. 22, 2024

Dear Chief Acosta,

Nabalitaan ko na may bagong batas patungkol sa tinatawag na ‘money muling activities.’  Ako ay isang kahera sa isang kumpanya at ako ay karaniwang kumokolekta ng pera mula sa iba’t ibang branch na dinadala sa aming punong tanggapan. Nais kong malaman kung ang ginagawa ko ay sakop ng nasabing batas at kung ako ay gumagawa ng krimen. – Rutherford

Dear Rutherford,

Ang sagot sa iyong katanungan ay matatagpuan sa Republic Act (R.A.) No. 12010, o mas kilala bilang Anti-Financial Account Scamming Act (AFASA). Ayon sa Section 4 (a) ng nasabing batas, ang money muling activities ay tumutukoy sa:

“(a) Money Muling Activities. – A person performing any of the following acts for the purpose of obtaining, receiving, depositing, transferring, or withdrawing proceeds that are known to be derived from crimes, offenses, or social engineering schemes shall be considered a money mule:

1. Using, borrowing or allowing the use of a Financial Account;

2. Opening a Financial Account under a fictitious name or using the identity or identification documents of another;

3. Buying or renting a Financial Account;

4. Selling or lending a Financial Account; or

5. Recruiting, enlisting, contracting, hiring, utilizing or inducing and person to perform  the acts mentioned in items 1 to 4 of this subsection.”

Malinaw sa nasabing probisyon na hindi lahat ng uri ng paghawak ng pera para sa ibang tao ay matatawag na money muling activity. Una, para makonsiderang money muling activity, ang pagkuha, pagtanggap, pagdeposito, paglipat, o paglabas ng pera ay dapat nagmumula sa mga ilegal na gawain, isang krimen o social engineering scheme. Gayundin, inilatag ng batas ang mga partikular na aktibidad na maaaring makonsiderang money muling activity gaya ng paggamit o pagpapahiram ng iyong pinansyal na account, pagbubukas ng isang pinansyal na account sa ilalim ng isang gawa-gawang pangalan, pagbebenta o panghihiram ng pinansyal na account ng ibang tao, at iba pa.

Kaya naman hindi lahat ng uri ng paghawak ng pera para sa ibang tao, tulad ng ginagawa mo sa kumpanyang iyong pinapasukan, ay maituturing na money muling activity na isang krimen sa ilalim ng nabanggit na batas. Ang pangunahing layunin ng batas na ito ay upang maiwasan ang paglaganap ng mga financial scams sa pamamagitan ng mga social engineering schemes.  Karaniwan ay naililipat-lipat ang halagang na-scam dahil ang mga ginagamit na pinansyal na account ay hindi nasa ilalim ng pangalan ng totoong scammer. Bagkus, ito ay karaniwang nasa ilalim ng gawa-gawang pangalan o nabili mula sa ibang tao. Dahil dito, nilagyan ng nasabing batas ng depinisyon ang money muling activities upang ito ay iwasan ng mga tao.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.