Pagsira ng pera, may kulong at multa

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Mar. 26, 2025

Dear Chief Acosta,

Kamakailan ay may nakausap ako na naghahanap at nangongolekta ng mga lumang barya na piso at bente singko sentimo. Ayon sa kanya, ang mga ito diumano ay maaaring lusawin at magkakaroon ng mas malaking halaga dahil sa metal na bumubuo rito. Legal ba ang ganitong gawain? — Erika

---

Dear Erika,

Ang mga perang papel at barya na ginawa at inilabas ng Bangko Sentral ng Pilipinas ang siyang itinuturing na salaping umiiral sa ating bansa. Ito ay instrumentong pananalapi na kinikilala ng batas upang magamit pambayad sa anumang pagkakautang, pampubliko man o pribado. Ang mga ito ay pananagutan ng Bangko Sentral ng Pilipinas at tanging ito lamang ang may karapatan na gumawa, magpaikot, bumawi, or sumira sa mga ito. Ano mang ‘di pinahihintulutan na pagsira o pagwasak sa mga ito, gayundin ang anumang aksyon na magdudulot upang ang mga ito ay hindi na maging angkop na pananalapi, ay mahigpit na ipinagbabawal ng batas at may karampatang parusa. Sa Presidential Decree (P.D.) No. 247 na nilagdaan ni Pangulong Ferdinand E. Marcos Sr. ay nakasaad na:

“1. That it shall be unlawful for any person to willfully deface, mutilate, tear, burn or destroy, in any manner whatsoever, currency notes and coins issued by the Central Bank of the Philippines; and

2. That any person who shall violate this Decree shall, upon conviction, be punished by a fine of not more than twenty thousand pesos and/or by imprisonment of not more than five years.”

Sang-ayon sa nabanggit na batas, ang intensyonal na pagsira ng pera, papel man o barya, na inilabas ng Bangko Sentral ng Pilipinas ay mahigpit na ipinagbabawal. Kasama na rito ang iyong nabanggit na gawain na pagtunaw ng barya upang gamitin at pakinabangan sa ibang paraan. Ang sinumang mapatutunayan na sangkot sa ganitong gawain ay maaaring makulong nang hindi hihigit sa limang taon at/o multa na hindi hihigit sa P20,000.00. 

Bagaman luma na, ang mga perang barya ay hindi pa rin maaaring sirain o gamitin sa ibang ‘di naaayon na pamamaraan. Ang mga ito ay nararapat na isauli o palitan sa Bangko Sentral ng Pilipinas bilang bahagi ng sistema na makatutulong upang matiyak ang integridad ng pera sa sirkulasyon at katatagan ng mga presyo sa ating ekonomiya.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Libreng kolehiyo sa isang kurso lang

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Mar. 25, 2025

Dear Chief Acosta,

Noong taong 2023, nakapagtapos ako ng kolehiyo sa isang pampublikong paaralan. Kamakailan ay napag-isip-isip kong kumuha ng isa pang kurso dahil iyon diumano ang in-demand sa ibang bansa at mas tataas umano ang tsansa kong makahanap ng ibang trabaho roon. Maaari pa rin ba akong makapag-aral ng libre sa kolehiyo sa isang pampublikong paaralan kahit pangalawang kurso ko na ito? Nais ko sanang maliwanagan. Maraming salamat. -- Rei Christian

---

Dear Rei Christian,

Bilang pangunahing prayoridad ng ating pamahalaan, ang edukasyon ay patuloy na sinisikap pagtibayin, repormahin at gawing libre para sa lahat ng mahihirap na mamamayan. Kaya naman, ipinasa ng ating gobyerno ang Republic Act (R.A.) No. 10931 o mas kilala bilang “Universal Access to Quality Tertiary Education Act”, na naglalayong gawing libre ang pag-aaral sa kolehiyo sa lahat ng pampublikong higher education institution (HEI).

Ngunit, ang pagbibigay ng libreng pag-aaral sa kolehiyo sa mga pampublikong paaralan ay hindi para sa lahat. Itinakda ng batas ang ilang indibidwal na hindi maaaring maging kuwalipikado sa benepisyong ito. Ayon sa Seksyon 6 ng nasabing batas:

“Section 6. Exceptions to Free Tertiary Education. - The following students are ineligible to avail of the free tertiary education:

1. In state universities and colleges (SUCs) and local universities and colleges (LUCs);

1. Students who have already attained a bachelor’s degree or comparable undergraduate degree from any higher education institution (HEI), whether public or private; x x x

Students ineligible to avail of the free tertiary education shall be charged the tuition and other school fees, as determined by the respective boards of the SUCs and LUCs, and in the case of the state-run Technical-Vocational Institutions (TVIs), to be determined by the Technical Education and Skills Development Authority (TESDA).”

Ayon sa nasabing probisyon, ang sino mang nakapagtapos na ng kahit anong bachelor’s degree o kapareho nito sa kahit anong institusyong pang-edukasyon na pinahintulutan at kinikilala ng Commission on Higher Education (CHED) na maggawad nito, pampubliko man o pribado, ay hindi na maaaring maging benepisyaryo ng libreng kolehiyo ng pamahalaan.

Upang sagutin ang iyong katanungan, hindi na maaaring makapag-aral ng libre sa isang pampublikong kolehiyo ang mga nakapagtapos na ng isang kurso sa kung saan mang kolehiyo, pribado man o pampubliko, sa ilalim ng Republic Act (R.A.) No. 10931. Nasasaad din sa batas na ang mga estudyante na hindi na kuwalipikado, ngunit nais pa ring makapag-aral sa pampublikong kolehiyo ay pagbabayarin ng kaukulang tuition, matrikula, at iba pang mga bayarin. Kaya kung nais mong makapag-aral muli ng libre, maaari kang maghanap ng scholarship sa ilalim ng ibang programa ng ating gobyerno o ng mga pribadong organisasyon.

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.

Pagsasampa ng kaso sa employer na hindi nag-remit ng SSS contributions

ni Atty. Persida Rueda-Acosta @Magtanong Kay Attorney | Mar. 24, 2025

Dear Chief Acosta,

Hindi nag-remit ng Social Security System (SSS) contributions ang dating employer ng tatay namin. Nalaman din namin na hindi na diumano kami maaaring makapagreklamo ng kasong kriminal laban sa dating pinapasukan ng tatay namin sa kadahilanan napaso o prescribed na ang kaso. Kaugnay nito, nais naming maliwanagan kung ang pagkakapaso o prescribed ba ng kasong kriminal ay kaakibat din ang pagkakapaso ng kasong sibil para sa danyos na idinulot ng hindi paghuhulog ng SSS contribution ng kanyang dating employer?

— Carl

---

Dear Carl, 

Para sa iyong kaalaman, magkaiba ang prescriptive period o ang panahon na itinakda ng batas upang makapagsampa ng kaso, sa mga kasong kriminal at kasong sibil. Ito ay alinsunod sa mga probisyon ng Republic Act (R.A.) No. 11199, o mas kilala sa tawag na “Social Security Act of 2018.” Para sa iyong kaalaman, nakasaad sa Seksyon 22 ng nasabing batas:

“Section 22. Remittance of Contributions – x x x

The right to institute the necessary action against the employer may be commenced within twenty (20) years from the time the delinquency is known or the assessment is made by the SSS, or from the time the benefit accrues, as the ease may be.

1. Should any person, natural or juridical, defaults in any payment of contributions, the Commission may also collect the same in either of the following ways: 

1. By an action in court, which shall hear and dispose of the case in preference to any other civil action; or x x x.” 

Sa kabilang banda, nakasaad naman sa Rule 46, Seksyon 11 ng Implementing Rules and Regulations o IRR ng nasabing batas ang prescriptive period para sa kasong kriminal na nakatakda sa 12 taon: 

“SEC 11. Who May Institute a Criminal Action. – xxx 

The right to institute the criminal action against the employer for offenses made punishable herein by imprisonment for six (6) years or more shall prescribe after twelve (12) years from the time of the commission of the offense, if known, or from the time of the discovery thereof, in accordance with Act No. 3326, as amended.” 

Gamit ang mga nabanggit, ang panahon upang makapagsampa ng kasong sibil ay 20 years, habang 12 years naman para sa kasong kriminal. Sa madaling salita, ang prescription ng kriminal na kaso ay hindi kaakibat ang para sa kasong sibil. Ganoon pa man, binigyang-linaw sa kasong Benedicto vs. Hon. Abad Santos, Jr., (G.R. No. 74689, March 21, 1990) sa panulat ni Hon. Associate Justice Florentino P. Feliciano, ang alituntunin:

“The general rule is, of course, that extinction of the penal action does not carry with it the extinction of the civil action to enforce civil liability arising from the offense charged, unless the extinction proceeds from a declaration in a final judgment that the fact from which the civil might arise did not exist.” 

Samakatuwid, maliban kung ang pagkawala ng kasong kriminal ay mula sa isang deklarasyon sa isang pinal na hatol na ang katotohanan kung saan maaaring lumitaw ang kasong sibil ay hindi umiiral – ang pagkawala ng kasong kriminal ay hindi kaakibat ang pagkawala ng kasong sibil upang ipatupad ang pananagutang sibil na nagmumula sa pagkakasala sa kaso na inihain. 

Sana ay nabigyan namin ng linaw ang iyong katanungan. Ang payong aming ibinigay ay base lamang sa mga impormasyon na iyong inilahad at maaaring magbago kung mababawasan o madaragdagan ang mga detalye ng iyong salaysay. 

Maraming salamat sa iyong patuloy na pagtitiwala.