ni Judith Sto. Domingo @Asintado | Apr. 23, 2025

Nakakatuwang malaman na marami-rami ang mga nakalinya sa linggong ito patungkol sa taunang Earth Day, na ang mismong ika-55 na pagdiwang ay nitong ika-22 ng Abril, at sa kabuuan ng buwang ito bilang Earth Month.
Bukod sa mga proyekto ng mga paaralan para sa kanilang mga estudyante gaya ng makasining na pagpipinta o maging pagkatha ng natatanging awitin, may masasayang aktibidad, halimbawa, para sa mga eksperto o baguhan sa pagtakbo ng ilang kilometro, patimpalak sa larangan ng potograpiya ng ating likas yaman, mga tree-planting at film showing, at mala-piyestang mga programa sa ilang lalawigan. Kalakip nito ang pagpalaganap ng mga gabay patungkol sa pagiging maalalahanin sa gawain at kilos nang may malasakit sa daigdig.
Sa gitna ng lahat ng iyan ay may napakaraming bilang ng isang bagay ngayon, saan man sa buong bansa, na nakadudulot ng pinsala sa sambayanan at sa planeta: ang palasak na mga trapal o tarpaulin na ipinamumudmod ng nagsisipagtakbong mga kandidato sa pagka-senador, kongresista, alkade, bise alkalde at konsehal.
Ang karaniwang tarpaulin ay gawa sa plastik na materyales na kadalasa’y polyethylene o kaya’y polyvinyl chloride o PVC, na parehong hango sa mga fossil fuel gaya ng petrolyo o langis. Bagaman ang tarpaulin ay magaan, hindi madaling mabasa at matibay, hindi ito nareresiklo dahil sa naturang kumplikadong sangkap. Kaya’t kadalasan, kapag hindi na kailangan, ang mga ito ay itinatapon na lang sa mga bumubulwak na’t nakasusulasok nating mga landfill. Hindi rin maaaring hayaan lamang itong nakakalat saan man dahil sa katagalan ay mapapadpad sa mga gubat at karagatan, kung saan ay hindi lang magiging dagdag sa plastik na basura kundi makakain pa ng walang kamalay-malay at malalasong mga hayop dagat, gaya ng natagpuan kamakailan sa Pangasinan na pilot whale na namatay dahil puno ng plastik ang loob ng katawan nito.
Sa unti-unti pang pagkakabulok ng tarpaulin, na aabutin ng ilang daang taon, ay unti-unti rin itong nagpapakawala sa kapaligiran ng milyung-milyong microplastic, na maaaring mapahalo sa hanging ating nilalanghap, tubig na ating iniinom at pagkaing ninanamnam. Maling-mali rin na sunugin ang trapal dahil gaya ng anumang basurang isasailalim sa apoy, makadudulot ito ng emisyong toksiko na makakaabot sa alapaap.
Nagpahayag din ang EcoWaste Coalition noon pa na may nakaaalarma pang nakapaloob sa mga tarpaulin gaya ng cadmium, na ayon sa World Health Organization ay isa sa sampung mga kemikal na masama sa kalusugan at makadudulot ng mga depekto sa tao gaya ng pagkainutil.Kung kaya’t, sa kabila ng tila payak na layunin ng mga kandidato na mahuli ang atensyon ng madla sa pamamagitan ng mga tarpaulin, sa pag-aasam na sila ang matatandaan sa ika-12 ng Mayo, malaki’t malalim ang perhuwisyo ng kasangkapan nilang ito, bukod pa sa pagpapapangit at pagbabasag ng mapayapa nating mga tanawin.
Hindi natin ninanais na mawalan ng pagkakakitaan ang mga imprentang ang kabuhayan ay ang paglilimbag ng mga karatulang gamit ang tarp. Ngunit kailangan ding mapagnilay-nilayan ang pangmatagalang kahihinatnan ng kalakal na ito sa mga anak ng ating mga anak at mga apo ng ating mga apo.
Higit sa lahat, ang mga nagsisipagtakbo ba — pati ang mga umatras na sa pangangampanya ngunit patuloy pang nakapaskil ang mga tarp at billboard sa kung saan-saan — ay may mga plano para sa maayos na pagdispatya ng kanilang mga trapal?
Sana naman ay hindi lang nila ito basta iasa sa abala’t hapo nang mga basurero’t tagapaglinis ng mga lansangan at sa mga kumpanya ng pangongolekta ng basura na wala ring magagawa kundi idagdag ang mga ito sa karima-rimarim nang mga dumpsite.
Bawat isa sa atin ay may kakayanang harapin ito kahit papaano, lalo pa ang mga mas may kapangyarihang mapausad ang pagtalakay at pag-ayos nito. ‘Ika nga ng Britanikong abenturerong si Robert Swan sa saling Tagalog, ang pinakamatinding peligro sa ating planeta ay ang paniniwalang ibang tao ang tanging makapagpapaligtas nito.
Sana ay maisip ng mga pulitiko na kanilang responsibilidad ang basurang may pangalan at mukha nila. Kung kaya’t mainam na maglaan sila ng badyet para sa kalaunang pagpapatanggal ng kanilang ‘di mabilang na mga trapal at wastong pagdispatya o kaya’y pagtatabi ng mga ito. Suntok man sa buwan ngunit sana pa nga’y tumulong din sila sa pagpondo ng mga pananaliksik ng lokal na mga siyentipiko ukol sa maaaring pangmatagalang lunas sa malawakang suliranin na ito.
Bukod sa inilista’t inililitanya nilang mga pangako, sana ay kanilang mapag-isip-isip din na magplano’t magpatupad ng mga reporma patungkol sa masinop na pag-aaruga sa kalikasan.
Kung dalisay ang hangarin ng mga umaasang maging lingkod bayan na mapagsilbihan ang taumbayan, dapat hindi mawaglit sa kanilang paningin, puso at diwa ang tunay na pangangalaga’t pag-iingat ng ating mundo.
Kung may reaksyon, sumbong o katanungan, sumulat sa ASINTADO ni Judith Sto. Domingo sa BULGAR Bldg., 538 Quezon Ave., Quezon City o mag-email sa asintado.bulgar@gmail.com.