Dalawang magigiting na Pinoy: Dok Gerry Ortega at Nym Gonzalez

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | Jan. 27, 2025

Dalawang kaibigan ko ang nais nating alalahanin at pasalamatan bagaman wala na sila. Nasa 14 na taong patay na si Dok Gerry Ortega ng Palawan at kamamatay lang ng dating paring Heswita na si Dok Nym Gonzalez.

Dapat nasa Puerto Princesa sana ako noong nakaraang Huwebes para samahan si retiradong Obispo Pedro “Pete” Arigo. Kaibigan namin ni Bishop Pete si Dok Gerry. 

Tuwing Sabado ng umaga, sa kumbento ni Bishop Pete nag-aagahan at nakikipagkuwentuhan si Dok Gerry. Mapalad tayo dahil residente tayo sa kumbento ni Bishop Pete mula 2009 hanggang 2011. At sa mga taong iyon, napakarami nating natutunan tungkol sa Palawan mula kay Dok Gerry. 

Mahigpit ang laban ni Dok Gerry sa mga katiwalian sa lalawigan ng Palawan noon sa ilalim ng pamumuno ni Gov. Joel Reyes. Walang kapagurang binabatikos ni Dok Gerry sa kanyang programa sa RMN ang anumang matuklasan nitong katiwalian sa lalawigan ng Palawan mula hilaga hanggang timog. 

Ilang halimbawa na natuklasan ni Dok Gerry. Una, pinuntahan ni Dok Gerry ang mga nai-report nang natapos na mga kalye sa iba’t ibang bahagi ng lalawigan. Napakaraming mga inulat na kalyeng tapos ay wala ni isang metrong nasimulan. Pangalawa, ang

Malampaya Funds ay inurirat ni Dok Gerry at pilit tinitingnan kung ano ang napunta sa dapat puntahan ng pondo at matindi ang hinala niya na malaki ang nawawala at napupunta sa maling bulsa. Pangatlo, tinutukan din ni Dok Gerry ang napakaraming mga mapanirang industriya tulad ng pagmimina at pagpuputol ng puno maging ang kaingin na nagdudulot din ng malaking pinsala sa kagubatan. 

Noong umaga ng Enero 24, 2011, binaril si Dok Gerry sa ukay-ukay sa tabi ng veterinary clinic nila ni Dok Patty Ortega. Mabuti’t merong padaang truck ng bumbero na nakita ang bumaril at hinabol ito hanggang mahuli. Pagkaraan ng imbestigasyon, nangumpisal ang mga nahuling “assassination team” at itinuro si Gov. Joel Reyes bilang mastermind umano. Ilang taong inilaban ang kaso ng pagpatay kay Dok Gerry nina Patty sampu ng mga anak nila ni Dok Gerry. Tumakas si Joel Reyes kasama ng kapatid nito ngunit nahuli ang dalawa sa Thailand pagkaraan ng ilang taon. Hindi pa rin tapos ang kaso bagama’t nakakulong na sa wakas ang sinasabing mastermind. Sayang na sayang ang mabuting anak, asawa, ama, Kristiyano, mamamayan na si Dok Gerry.

Noong sumunod namang araw, minisahan natin si Nym Gonzalez sa UP, Diliman. Namatay si Nym noong nakaraang Nobyembre 29, 2024. Kilala si Nym bilang dating Padre Nym Sj. Isa siyang “communications expert” na kasama sa pagtatatag ng JesCom Philippines na ginagamit ang media sa pagpapalaganap ng ebanghelyo. 

Nakilala ko si Padre Nym noong seminarista pa lang ako sa San Jose Seminary at higit ko pa siyang nakilala noong madestino tayo bilang kura ng Parokya ng Banal na Sakripisyo sa UP Diliman. Mahusay mag-lecture at magbigay ng homily si Padre Nym at mabuting anak nina NVM at Narita Gonzalez. Ngunit nagulat ang marami nang nagpasyang mag-asawa si Nym. Matagal-tagal na ring siyang pari. Tatlumpu’t limang taon nang paring Heswita si Nym nang lumabas ito. Naalala natin nang lumabas ang balita ng kanyang pag-alis sa mga Heswita. Ang una nating nakausap ay ang kanyang mga magulang. Nagpapaliwanag si Narita ngunit tahimik lang si NVM. Dama natin ang malalim na damdamin na hindi marahil maipahayag ng ama ni Nym. Madaling magsalita naman at maglabas ng lungkot at anuman ang ina niya. Mula noon hanggang mamatay ang kanyang ama, napansin natin ang katahimikang balot ng lungkot. 

Noong Disyembre 8, 2019, inilabas ni Nym ang kanyang libro, “Confessions of an Ex-Jesuit.” Dito niya ibinahagi ang kanyang totoong paglalakbay bilang pari at bilang dating pari. Nasimulan na natin basahin ang libro at mahusay ang Ingles na ginamit. Maraming nagsasabing ‘eh kasi anak ni NVM’. Subalit marami ring nagsasabing oo anak ni NVM ngunit, anak din ng Ama. Puno ng pagmamahal sa sariling ama at para sa Amang nasa langit.

Muli na naman akong nagtungo sa UP, Diliman na paulit-ulit nating binabalikan. Ganoon din ang Palawan. Kung may pagkakataon babalik-balikan ko rin ang Palawan. 

Naglakbay na sina Dok Gerry at Nym. Tapat at bukas ang dalawa. Hindi pa tapos ang ating paglalakbay. Sana, maging tapat at bukas din tayo hanggang sa katapusan ng buhay na ito.

Simbahan at estado, dalawang hiwalay na kapangyarihan

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | Jan. 26, 2025

Madalas tayong tanungin kung naiintindihan natin ang bahagi sa Saligang Batas tungkol sa ‘Separation of Church and State.’ 

Tanong natin, “Bakit po ninyo ako tinatanong?” Sagot naman ng nagtatanong, “Kasi po parang hindi ninyo alam na merong probisyon na ipinagbabawal ang mga pari na tulad ninyo na makialam sa pulitika.” 

Marahan naman nating sasagutin ang nagtatanong, “Alam natin ang tinutukoy ninyong probisyon sa Konstitusyon tungkol sa ‘pagkakahiwalay ng Estado at Simbahan.’ At alam ko rin ang ibig sabihin ng paghihiwalay na ito. Hindi pinagbabawalan ang mga pari na magsalita tungkol sa pulitika, maging pabor o laban sa partikular na aspeto nito. Ang probisyon ay hindi tungkol sa mga simbahan kundi tungkol sa Estado na dapat hindi pumabor o lumaban sa anumang simbahan bilang pagkilala sa batayang prinsipyo ng ‘kalayaan ng pagsamba’.” 

Pinagbabawalang paboran ng pamahalaan ang anumang relihiyon o simbahan. Pinagbabawalan ding labanan, gipitin, pahirapan ang anumang relihiyon. Sa totoo lang, tungkulin ng Estado na protektahan ang bawat relihiyon o simbahan para malaya at makabuluhan ng mga itong maitaguyod ang kanilang paniniwala. Kaya nagpapasalamat kaming mga taong simbahan na naninindigan para sa dangal at karapatan ng tao at kalikasan dahil dapat protektado kami ng batas sa aming espirituwal at moral na tungkulin.

Napakalinaw ng prinsipyong ito sa nangyari noong nakaraang Martes sa ibinigay na sermon ni Rt. Rev. Mariann Budde sa “Interfaith Service” sa Washington National Cathedral. Inagurasyon ni US President Donald Trump bilang pangulo ng Estados Unidos noong Lunes at tradisyon ang pagdalo ng nahalal na pangulo at bise presidente sa “Interfaith Service” sa Washington National Cathedral sa kasunod na araw. 

Nang pinaghahandaan ni Bishop Mariann Budde ng Episcopal Church ang kanyang sermon, meron siyang tatlong prinsipyong piniling palawigin bilang mahahalagang sangkap ng pagkakaisa, ang pagkilala sa likas na dangal ng bawat tao, katapatan at kababaang-loob. Ngunit nang pinanood ni Bishop Budde ang inagurasyon ni Trump at nakita niya ang mga nilagdaang executive orders (EO) nito, nakita niyang kailangan ang pang-apat na prinsipyo. Kailangan ang prinsipyo ng ‘habag’ o ‘awa’. Ito ang mahalagang bahagi ng sermon ni Bishop Budde:

“In the name of our God, I ask you to have mercy upon the people in our country who are scared now. There are gay, lesbian and transgender children in both Democratic, Republican and Independent families who fear for their lives.”  

Nakiusap din siya sa ngalan ng mga nanganganib na ma-deport, tulad ng mga Pinoy na walang dokumento at ng mga “bakwit” galing sa iba’t ibang bansa.

Bagama’t hayagang pagsalag sa mga nilagdaang EO ni Trump ang sermon ni Bishop Budde, buong galang at hinahon niya itong inilahad. Walang angas, galit kundi pakiusap sa isang makapangyarihang pinuno sa ngalan ng mga mahihina at maliliit na nanganganib na maapektuhan. Sa Amerika nangyari ang pagsasalita ng isang obispo sa harapan ng presidente. Kung mangyayari ito sa ating bansa, paulit-ulit na namang maririnig ang reklamo ng ilan tungkol sa naturang pagbabawal sa mga taong simbahan na makialam sa pulitika.

Tingnan nga natin ang sinasabi sa Article II, Section 6: “The separation of Church and State shall be inviolable and, no law shall be made respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof.” 

Sinasabi sa naturang artikulo at section na ang “Pagkahiwalay ng Simbahan at Estado ay hindi mababali at walang pahihintulutang batas na sumusuporta sa pagtatatag ng isang relihiyon o sa pagbabawal ng pangalawa.”

Kinakailangang unawain nang maayos ng mga kasapi ng mga simbahan at ng mga karaniwang mamamayan ang batas na ito at higit pa ay kumilos tulad ni Bishop Budde sa pagsulong ng mga prinsipyo o pananaw na nagtatanggol ng mga batayang dangal at karapatan ng bawat mamamayan. Bahagi lang ng tungkuling moral at espirituwal ng bawat kasapi ng mga simbahan na ipagtanggol ang maliliit at mahihina na karaniwang

walang tinig at kung magsasalita o maninindigan man ay hindi pinakikinggan.

Tumabo ng maraming puna at batikos si Bishop Budde ngunit ngumiti lang ito at nagpaliwanag sa mga sumusuporta at naniniwala sa kanya. Nanawagan lang si Bishop Budde para sa pagkakaisa subalit nilinaw niya ang mga kongkretong maaaring gawin ng bumalik na presidente sa kabila ng kanyang mga babala. Nawa’y hindi mawala ang awa at habag sa ating bansa. 

Dagdag pa ni Bishop Budde, “I think it’s all of us, you know. I think it’is not about me. It’s about the kind of country we are called to be. And that’s what I did my best to try and speak to, to present an alternative to the culture of contempt…”

Dalawang mundo ang nagtatagisan, ang mundo ng kapangyarihan at kasaganahan, at ang mundo ng paglilingkod at pagbabahaginan. 

Nilinaw ni Bishop Budde sa mga makapangyarihan na huwag mabulag at sumamba sa mga sandata ng unang mundo. Maaari pa ring gamitin at gawing bahagi ng pamumuno ang paglilingkod na may habag at awa. Amen!

Mamili ng maayos, sa rally na budol o rally na totoo

ni Fr. Robert Reyes @Kapaayapaan / Patakbo-takbo | Jan. 20, 2025

Sunud-sunod ang mga rally ngayong buwan ng Enero. Katatapos lang ng malaking rally ng Iglesia ni Cristo sa Luneta noong nakaraang Enero 13. 

Sumunod naman ang isa pang rally sa EDSA Shrine. Rally ito ng tatlong grupo na naghain ng impeachment complaint laban kay VP Sara Duterte. Merong rally noong Sabado, Enero 18. Tulad ng rally noong nakaraang Miyerkules, rally din ito na sumusuporta sa impeachment ni VP Sara. 

Sa darating na Enero 25, magkakaroon ng rally ang mga nais gunitain ang alaala at kontribusyon ni dating Pangulong Cory Aquino na nagdiriwang ng kanyang ika-92 kaarawan, at pagkaraan ng anim na araw susundan ito ng isa pang rally. Magtatapos ang Enero sa isang rally sa Enero 31, na umabot ng limang rally sa isang buwan. Tungkol naman saan ang mga rally na ito? Tunay bang rally ang lahat ng ito o merong mga rali-ralihan.

Hindi natin huhusgahan ang anuman sa mga rally na nabanggit. Ngunit sa naging karanasan natin sa mga nagdaang limang dekada ng mga sari-saring pakikibaka at pamamahayag sa katotohanan at pagsulong sa katarungan at kalayaan, maaari nating sabihing nakita at naranasan na natin ang lahat ng uri ng rally, pagtitipon at pag-oorganisa.

Pag-usapan na lang natin ang iba’t ibang rally ng bawat dekada, mula dekada 70 hanggang kasalukuyan.

Dekada 70. Madaling malaman noon kung ang rally ay panig o laban sa administrasyon dahil malinaw kung sino ang kalaban. Bagama’t iba-iba ang pamamaraan at paniniwala ng mga grupong organisado at lumalaban, malinaw sa karamihan kung ano ang mga problemang umuugat sa bansang sumailalim sa Batas Militar. Buong tapang na lumaban ang mga organisadong grupo. Maraming nakulong, natortyur, nawala at lumayo, nag-eksilyo sa ibang bansa.

Nagamit ang mga sundalo at kapulisan para takutin at supilin ang mga kumikilos para sa katotohanan at katarungan. Normal na ang paggamit ng batuta, fire hose, teargas at ang pag-arestong walang warrant. Nahati ang mga grupo sa tinatawag na demokratikong kaliwa at dulong kaliwa. Meron ding gitna at kanan. Sumama at nakilahok ang mga simbahan mula Katoliko hanggang Protestante, Aglipayan at mga sari-saring sekta.

Laging nakaabang ang Iglesia ni Cristo. Bahala na kayong alamin kung saang bahagi ng “political spectrum” pumaloob ang mga simbahan mula dulong kaliwa, demokratikong kaliwa, sentro, kanan at dulong kanan. Kung sa kulay naman, naroroon na ang mga dilawan, pulahan, mga bughaw at puti at marami pang iba.

Mahirap, mapanganib ngunit puno ng makabuluhang hamon ang dekada 70.

Dekada 80. Tumindi ang mga rally. Lumitaw at nagsalita ang isang Cardinal Jaime Sin.

Kasama tayo sa isang maliit na pangkat ng kapariang laging pinatatawag ng cardinal upang pag-aralan ang mga nangyayari at maging handang gawin ang anumang sa tingin ng mahal na cardinal ay nararapat at naaayon sa banal na kalooban ng Diyos. At sa dekada 80 naganap ang pinakaunang mapayapang debolusyon ng EDSA People Power Revolution.

Umalis ang diktador at ang kanyang pamilya at naranasan ng lahat ang panahon ng kapayapaan at katahimikan. Wala nang Batas Militar: curfew, ASO (arrest seizure order), o warrantless arrest (basta magustuhang arestuhin o arestado maski na walang warrant), ‘tortyur at mahabang pagkakakulong’ sa Bicutan, Crame, Aguinaldo at iba pang mga kampo ng military at pulis, nabawasan ngunit nagpatuloy pa rin ang mga nawawala o winawala ng kapulisan o militar na pinaghihinalaang kasapi ng mga grupong kalaban ng estado (enemies of the state).

Dekada 90. Nagpatuloy ang katahimikan sa ilalim ng isang organisadong sundalong presidente. Ngunit nagkaroon ng malalaking rally sa dulo ng kanyang administrasyon.

Ang isang rally ay para baguhin ang Konstitusyon upang pahabain ang kanyang pag-upo sa Malacanang. Ang pangalawang rally ay ang malawakang pagtutol sa pananatili ni FVR.

Dekada ngayon. Patindi at parami nang parami ang mga rally. Nakabalik ang mga pinalayas. Dumami ang mga trapo at dinastiya. Nagkampihan ang mga pulitiko sa ‘pagsipsip’ sa pondo ng bayan. Nagkaisa sa malawakang tila panlilinlang at paggamit ng salapi (ayuda) para pahinain at patayin ang mulat at kritikal na pananaw at kamalayan ng lahat, lalo na ang nakararaming mahihirap. Natuto na rin ang mga trapo na gumawa ng kanilang rally, gamitin ang mga simbahang tila bukas na magpagamit at tumanggap ng anumang pabuyang kapalit.

Sa mga magaganap na rally makikita naman kung ano ang totoo at hindi, malaya o sapilitan, bunga ng paninindigan at prinsipyo o bayaran, mababaw o walang malalim na pag-unawa sa problema o may matalas na pagsusuri at pag-uunawa sa mga problema at sa mga sanhi at ugat ng mga ito.

Kailangang-kailangan ang mga rally na totoo at pang-taumbayan. Mag-ingat tayong magamit, maloko o mabudol. Usung-uso na ito noon at lalung-lalo na ngayon.