9-anyos, pabalik-balik ang lagnat at sabay-sabay sumakit ang tiyan...

ulo at batok, na-ICU pa bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | August 7, 2020

Naguguluhan diumano ang isang doktor kung bakit magkakasabay ang pananakit ng iba’t ibang parte ng katawan ng kanyang batang pasyente, samantalang wala namang nakitang problema sa diagnostic tests at CT scan results nito, bukod sa posibilidad na may bakterya sa kanyang utak. Sinabi ng ina ng huli na naturukan ito ng Dengvaxia. Ang tugon ng doktor ay wala diumanong koneksiyon dahil matagal na panahon na ang lumipas mula nang maturukan ang nasabing bakuna ang pasyente. Ang pangyayaring ito ay naranasan din ng marami sa aming kliyente sa tinaguriang Dengvaxia cases.

Bukod sa deklarasyon ng Sanofi na nakasulat sa ibaba, makatutulong din sa pagbibigay-linaw sa isyung ito ang sinabi ni Dr. Susan Mercado, isang medical and public health expert. Aniya: “Kung ang namatay ay walang kinalaman sa bakuna “directly” or “indirectly” ̶ bakit napakaraming mga batang edad 9-12 namamatay sa iba’t ibang lugar? Normal ba ‘yan? Wala po akong maalala sa kasaysayan ng bansa na ganito... Ano po ang explanasyon sa mga pagkamatay ng mga bata ̶ ng mga nagsasabi na wala itong kinalaman sa Dengvaxia?”

Ang naturang batang pasyente ay si Wiljen Alcontin, ang anak nina G. Wilson at Gng. Theresa Alcontin ng Cebu City ay 9-anyos nang namatay noong Enero 26, 2018. Siya ang ika-26 sa mga naturukan ng Dengvaxia, at nakaranas bago namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak) and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Wiljen, dating mag-aaral sa Cebu City, ay naturukan ng Dengvaxia sa isang health center sa nasabing lugar noong Agosto 12, 2017.

Noong Disyembre 27, 2017, nagsimulang makitaan ng mga sintomas si Wiljen. Siya ay nagkalagnat at naging matamlay, nagpabalik-balik ang lagnat niya, kaya siya ay ipinagamot sa isang ospital sa Cebu City noong Enero 4, 2018. Napag-alaman na mayroon siyang Urinary Tract Infection (UTI) kaya siya ay niresetahan ng gamot para rito at inuwi sa bahay. Nang pinainom siya ng gamot, bigla siyang nakaranas ng pananakit ng ulo kaya ibinalik siya sa ospital noong Enero 5, 2018 at binigyan siya ng mefenamic acid. Dahil walang naging magandang pagbabago sa kalagayan niya, isinailalaim agad siya sa CT scan, ngunit wala namang nakitang problema sa kanyang ulo. Dahil masakit pa rin ang ulo niya, ipina-aadmit siya, ngunit dahil walang bakanteng kuwarto, inilipat siya sa ibang ospital. Pagdating doon, nag-umpisang sumakit ang tiyan, ulo, batok at likod ni Wiljen. Sa ward ay binigyan siya ng Mannitol, pansamantalang bumuti ang kalagayan niya, ngunit bumalik ulit ang pananakit ng tiyan, batok at likod niya.

Bahagyang nawala ang pananakit ng ulo niya, subalit doon naganap ang pagtatapat ng doktor sa naisalaysay na sa itaas na reaksiyon niya sa magkakasabay na pananakit ng mga parte ng katawan ni Wiljen, at ang kanyang paniniwala sa kawalan diumano ng koneksiyon ng kaso ng kanyang naturang pasyente sa naiturok ditong Dengvaxia.

Naging kritikal ang mga petsang Enero 11, 12, at 26, 2018 sa buhay ni Wiljen. Narito ang mga detalye ng mga sandaling ‘yun na humantong sa kanyang kamatayan:

1. Enero 11, 2018 - Muling sumakit ang kanyang tiyan. Pinainom siya ng gamot para rito, ngunit walang naging magandang epekto. Pagsapit ng alas-10:00 ng gabi, hindi na bumabangon, sumasagot o kumikibo si Wiljen at nakatingin na lamang siya. Nang subukan siyang ibangon sa pagkakahiga, bigla siyang nag-seizure. Hindi na dumilat ang kanyang mga mata, subalit nakagagalaw pa siya.

2. Enero 12, 2018 - Muli siyang nagka-seizure, alas-4:00 ng madaling-araw at dahil doon, in-intubate siya. Hindi na siya kumikibo at hindi na magising. Habang tulog, panay ang kanyang paglalaway at paghihilik. Alas-8:00 ng umaga, sinabihan ng mga doktor ang mga magulang ni Wiljen na kailangan siyang dalhin sa ICU dahil kritikal na ang kondisyon niya. Dahil wala silang sapat na pera para mailipat ICU ng ospital na ‘yun si Wiljen, napilitan silang dalhin siya sa mas murang ospital kung saan bandang alas-2:00 ng hapon nang mailipat siya sa ICU roon.

Bago pa man nailipat ng ospital si Wiljen, comatose na siya. Gayunman, muli siyang isinailalim sa CT scan at x-ray bago inilipat ng ospital at base sa resulta ng CT scan, ang kanyang utak ay namamaga. Nanatili siya sa ICU nang 14 araw habang siya ay isinasailalim sa maraming tests. Hindi na rin tuluyang gumising si Wiljen.

3. Enero 26, 2018 - Alas-9:00 ng gabi, nag-umpisa nang humina at bumagal ang pagtibok ng puso niya. Sa mga salita ng kanyang mga magulang, narito ang kanyang mga huling sandali:

“Sinubukang ibalik ang normal na pagtibok ng kanyang puso matapos siyang injection-an ng dalawang beses ng mga doktor. Maya-maya ay nawawala ang pagtibok ng kanyang puso na nangangailangan ulit ng pag-revive ng mga doktor sa aming anak. Nagpatuloy ito ng halos dalawang oras hanggang sa sumapit ang alas-10:50 ng gabi nang tuluyan siyang pumanaw.

Ito ay matapos namin siyang sabihan na isuko na ang laban at magpahinga na siya dahil sa labis na hirap ng pinagdadaanan niya.”

Pagmamahal kay Wiljen na malusog at masiglang bata bago siya maturukan ng nasabing bakuna; habag sa sinapit nito at panghihinayang sa kanyang buhay na dapat ay lumago pa dahil sa kanyang hilig sa pag-aaral at mga pangarap sa buhay ̶ ang mga ito at ang maipaglaban ang pagkamatay ng kanilang anak ang nagdala kina G. at Gng. Alcontin sa PAO upang hilingin ang tulong ng aming tanggapan, ng inyong lingkod, at PAO Forensic Team. Muli, kami ay rumesponde at patuloy nilang magiging kaalakbay hanggang sa makamit ang katarungan para kay Wiljen.

Nalaman lang nang nakaburol na...

magulang ng 12-anyos na namatay sa Dengvaxia, ‘di alam na naturukan sa iskul ang anak

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 31, 2020

Kapag may activities sa eskuwelahan, tulad halimbawa ng field trip, ang mga menor-de-edad na estudyante ay karaniwan nang hinihingan ng permit na nilagdaan ng kanilang mga magulang o guardian upang sila ay makasama sa nasabing aktibidad. Kaya naman ay nakabibigla na sa isang sensitibong pagbabakuna na isinagawa sa paaralan ni Darylle Sagun sa Cavite, ang kanyang mga magulang na sina G. Ariel at Gng. Imelda Sagun ay hindi naabisuhan. Ang ganitong pangyayari ay ilang ulit na naming narinig sa mga kasong may kaugnayan sa Dengvaxia, ngunit hindi pa rin nawawala ang aming pagkagitla rito. At hindi na kaila sa atin ang dahilan – ang kawalan ng respeto ng mga kinauukulan sa mga magulang na dapat ay nasabihan ay nauwi sa kawalan ng respeto sa kaligtasan ng mga naturang estudyanteng naturukan na nauwi naman sa kamatayan.

Si Darylle ay 12-anyos nang namatay noong Pebrero 14, 2018. Siya ang ika-25 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas bago siya namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak) and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya.

Siya ay tatlong (3) beses na naturukan ng Dengvaxia. Ang nasabing pagbabakuna ay nasaksihan ng dalawa niyang mga kaklase na tawagin na lang natin sa mga pangalang “Nathan” at “Danny” sa magkakahiwalay na pagkakataon. Sina “Nathan” at “Danny” ay naturukan din ng nasabing bakuna. Base sa kanilang pinagsamang salaysay, unang naturukan si Darylle noong Abril 19, 2016, pangalawa noong Nobyembre 25, 2016 at panghuli noong Hunyo 27, 2017.

Ang mga pagbabakunang ‘yun kay Darylle ay lingid sa kaalaman ng kanyang mga magulang. Anila:

“Nito lamang February 17, 2018 nang malaman namin sa mga kamag-aral ni Darylle nang dalawin nila sa kanyang burol na ang aming anak ay naturukan nga ng bakuna kontra dengue. Kami ay sobrang nagulat sa aming nalaman.

“Hindi man lang kami naabisuhan nang bakunahan nila ng Dengvaxia si Darylle. Wala kaming kamalay-malay na kasama pala siya sa napakaraming bata na tinurukan nila ng nakamamatay na bakuna.”

Simula Enero 10, 2018 hanggang Pebrero 14, 2018 ang mga panahon ng kalbaryo sa buhay ni Darylle, na humantong sa kanyang pagpanaw. Narito ang ilan sa mga detalye ng mga dinanas ni Darylle:

1. Enero 10, 2018 - Nag-umpisang mawalan ng ganang kumain at mangayayat si Darylle. Naging matamlay na rin siya magmula noon. Hindi na siya palatanong at palakuwento gaya ng dati.

2. Pebrero 11, 2018 - Nag-umpisa siyang magreklamo ng pananakit ng ulo. Pinainom siya ng kanyang mga magulang ng Paracetamol, subalit nagpatuloy pa rin ang pananakit nito at nakahiga lamang siya.

3. Pebrero 12, 2018 - Nag-umpisang mamaga ang kanyang mga mata. Hindi rin siya mapakali sa kanyang higaan at ayaw magpahawak. Hindi rin nawala ang pananakit ng kanyang ulo. Kamot siya nang kamot sa kanyang katawan. Kung anu-ano ang sinasabi niya na parang hindi niya maintindihan kung ano ang nangyayari. Pinainom pa rin siya ng Paracetamol at sinusubukan din siyang kuwentuhan at pasiglahin, subalit walang naging pagbabago sa kanya. Akala ng kanyang mga magulang ay nanuno si Darylle kaya inobserbahan nila ito.

4. Pebrero 13, 2018 - Tumaas ang kanyang lagnat at patuloy pa rin ang pananakit ng kanyang ulo. Mas lumala ang pamamaga ng paligid ng kanyang mga mata na umabot sa noo at bibig. Wala ring nagbago sa pagiging matamlay ng kanyang katawan. Tila naiirita siya at hindi mapakali. Unti-unti na rin siyang nawalan ng paningin.

5. Pebrero 14, 2018 - Dinala si Darylle ng kanyang mga magulang sa albularyo. Nang hilutin siya ng albularyo, napansin nito na matigas ang tiyan niya at nagsilabasan ang pulang rashes sa kanyang katawan, mga kamay at paa. Sinabi ng albularyo na dalhin siya sa ospital dahil hindi niya rin maipaliwanag ang pamamaga ng mukha at paglaki ng tiyan ng bata. Sa isang ospital sa Las Piñas kung saan siya dinala, nag-umpisang mangitim ang rashes niya sa katawan. Siya ay pinaupo sa wheelchair subalit hindi na siya nagsalita. ‘Yun na pala ang hudyat ng kanyang pamamaalam sa buhay. Biglang nagbago at bumilis ang paghinga ni Darylle. Kinabitan siya ng oxygen at mga ilang ulit na binombahan sa kanyang dibdib. Sinubukan siyang i-revive hanggang sa sumapit ang ala-1:25 ng tanghali nang sabihin ng mga doktor na tuluyan na siyang pumanaw.

Tulad ng nabanggit na sa artikulong ito, ang mga magulang ni Darylle ay kapareho rin ng mga magulang ng maraming bata na naturukan ng Dengvaxia, na hindi nabigyan ng abiso tungkol sa nasabing pagbabakuna. Anila: “Labis ang sama ng loob namin dahil hindi kami binigyan ng pagkakataong malaman man lang na nabakunahan kontra dengue ang aming anak para sana ay nabantayan namin siya at nabigyan ng sapat na nutrisyon para mapanatili ang kanyang magandang kalusugan.” Upang maipaglaban ang trahedyang sinapit ni Darylle, lumapit sina G. at Gng. Sagun sa PAO, sa inyong lingkod at sa PAO Forensic Team. Kami ay patuloy na kasama ng pamilya Sagun sa kanilang laban.

Bagama’t si Darylle ay yumao na, sa alaala ng mga Sagun ay hindi mabubura ang larawan nito bilang malusog at masiglang bata bago siya maturukan ng nasabing bakuna. Ganundin ang gunita sa kanyang pagkahilig sa sports at kanyang mga pangarap sa buhay. Ang buhay niyang nasakripisyo – tulad ng sa iba ring mga biktima – ay hamon sa aming kakayahan at katatagan. Buong puso namin itong tinatanggap na mahalagang bahagi ng aming adbokasiyang pang-hustisya. Makamtan nawa natin ang hustisya – para sa kanila na patuloy ang pagdaing mula sa hukay.

‘Di kinuha ang permiso bago turukan...

magulang ng 13-anyos na namatay sa Dengvaxia, sumisigaw ng hustisya

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 24, 2020

Ang kalusugan at katalinuhan ng mga anak ay maituturing nang kayamanan ng mga magulang. Inaasahan ang mga ito na makapagdudulot ng kaligayahan at mabuting kapalaran sa buong pamilya. Ngunit sa sitwasyon ng mag-asawang Darwin at Merlyn Bataan, sa kasamaang-palad, ang pinagyaman nilang mga nabanggit na katangian sa kanilang anak na si Jansyn Art F. Bataan ay naghatid lamang sa kanila ng tuwa sa maikling panahon dahil sa trahedyang nangyari kay Jansyn, na patuloy nilang iniinda hanggang ngayon. Anila G. at Gng. Bataan sa mapait na nangyari sa kanilang anak:

“Masakit para sa amin ang biglaang pagkawala ng aming anak dahil malakas at athletic si Jansyn. Wala sa aming hinagap na siya ay mamamatay.”

Si Jansyn ay 13-anyos lamang nang namatay noong Enero 13, 2018. Siya ang ika-24 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas bago namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak) and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Jansyn ay nabakunahan ng Dengvaxia noong Nobyembre 29, 2017 sa isang health center sa Caloocan. Disyembre 22, 2017, napansin ng kanyang mga magulang na siya ay nangangayayat at nag-umpisang makaranas ng pagkahilo. Napagdesisyunan nina G. at Gng. Bataan na dalhin siya sa isang ophthalmologist. Sinabihan sila na wala naman diumanong problema at umuwi na sila ng bahay. Nagpatuloy ang pangangayayat ni Jansyn, ganundin ang pagkahilo at pasumpung-sumpong na sinat niya.

Hindi naging maganda ang pasok ng 2018 sa pamilya Bataan dahil noong Enero 12, 2018 ay nagreklamo ng pagsusuka, pananakit ng ulo, tiyan, tagiliran at pagkahilo si Jansyn. Dahil dito, isinugod siya sa isang ospital sa Caloocan. Dinala siya sa emergency room at isinailalim sa iba’t ibang tests. Pagkatapos, in-admit siya roon at nag-umpisa na siyang magwala at umuungol dahil sa sakit sa ulo. Ang mga sumusunod ay ang mga naging kritikal na sandali ni Jansyn nang araw na ‘yun hanggang sa kanyang kamatayan noong Enero 13, 2018:

1. Ala-1:30 ng hapon - In-intubate si Jansyn ng mga doktor. Nahirapan itong isagawa kay Jansyn dahil nag-lockjaw na siya. Kinailangan pang basagin ng mga doktor ang kanyang mga ngipin at pinilit na hatakin ang kanyang bibig ma-intubate lamang siya. Tuluyan nang na-comatose ni Jansyn.

1. Alas-4:00 ng hapon - Nilagyan na siya ng oxygen machine. Natapos ang nasabing araw na nakahiga na lamang si Jansyn na parang lantang gulay at hindi na tumutugon kahit tapikin diumano siya ng kanyang mga magulang.

1. Alas-12:00 ng hatinggabi - Nag-umpisang lumabas ang dugo sa ilong at bibig niya sa bawat paghinga niya. Kinailangan i-suction ang bibig niya, maalis lamang ang mga dugong lumalabas dito.

1. Enero 13, 2018 - Nagpatuloy ang malubhang kalagayan ni Jansyn. Nanatiling mataas ang blood sugar niya, bumaba pa lalo ang blood pressure at platelet count niya. Dumarami na ang pagdurugo sa ilong niya at bumubulwak na ang dugo na nagkukulay itim sa bibig niya. Apat na beses sinubukang i-revive si Jansyn.

Sa pang-apat na pagre-revive sa kanya, anang kanyang mga magulang, “Matapos naming makita ang labis niyang paghihirap para lamang madugtungan pa ang kanyang buhay, amin na siyang binulungan na magpahinga na at isuko ang laban. Pagkatapos noon ay tuluyan ng pumanaw na si Jansyn.”

Ang tila palaisipan na iniwan ng kamatayan ni Jansyn ay unti-unting naintindihan ng kanyang mga magulang:

“Luminaw sa aming mag-asawa na ang bakunang ibinigay pala sa kanya ay hindi dapat itinuturok nang basta-basta dahil ito ay nangangailangan ng pahintulot ng mga magulang at dapat na isailalim ang mga bata sa masusing pagsuri bago maturukan nang malaman kung sila ay may karamdaman. Hindi nila hiningi sa amin ng permiso nang bakunahan ang aming dalawang anak sa kanilang eskuwelahan.

“Ang bakuna na sinasabi nilang magiging mabuti laban sa dengue ay ang parehong dahilan ng biglaang pagkamatay ng aming anak na si Jansyn. Ang dating malusog na bata ay namatay nang walang kalaban-laban. Mula pagkabata niya, hyper siya at matalino. Madalas siyang mag-basketball kaya papaanong sa ilang araw lang ay mawawala siya sa amin.”

Ang hapdi sa trahedyang sinapit ni Jansyn ay tila amin pang naririnig mula mismo sa mga salitang binitawan nina G. at Gng. Bataan:

“Ang mas nakasasama ng loob ay tinurukan ang aming anak noong November 29, 2017. Alam na ng lahat noon na hindi dapat na iturok pa ang nasabing bakuna dahil sa anunsiyo ng Sanofi na hindi ito ligtas sa mga hindi pa nagkaka-dengue. Kung hiningi sana nila ang permiso naming mag-asawa na iturok kay Jansyn ang nasabing bakuna ay hindi kami papayag na siya ay maturukan, sapagkat balita na noon na delikado ang Dengvaxia para sa mga bata. Ito ay nangangahulugan lamang na mayroong kamalian at kapabayaan ang mga taong nasa likod ng pagtuturok ng Dengvaxia.”

Upang maituwid ang naturang kamalian at mapanagot ang mga taong responsable sa sinapit ni Jansyn ay nagtungo sila sa PAO, kahit na anila ay “May nag-message sa amin na huwag kaming humingi ng tulong sa PAO ay lumapit pa rin kami sa kanila dahil sa kanila, kami ay may tiwala na kami ay kanilang matutulungan na makakuha ng hustisya.” Muli’t muli, ang tugon ng PAO, ng inyong lingkod, ng PAO Forensic Team at mga kasama sa adbokasiya sa ganitong sigasig ng loob sa pagtamo ng katarungan ay tapat at buong-pusong paglilingkod— sa kabila ng pagbabanta at maling pagbibintang. Na anuman ang mga hamon ng panahon ay lagi nating magkakasamang haharapin.