12-anyos, sumakit ang tiyan, lumaki ang atay at lapay, nagka-leukemia saka namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 30, 2020

“Wala na akong kasamang mangangarap,” ito na marahil ang isa sa masasakit na pahayag na narinig namin mula sa mga kliyente ng Public Attorney’s Office (PAO). Bagama’t salat sila sa materyal na mga bagay, sagana naman sa mga pangarap na nagbibigay sa kanila ng inspirasyon. Ngunit paano na kung pati ang pangangarap ay naghahatid na sa kanila ng kalungkutan sa halip na katuwaan? Nasa ganitong sitwasyon ngayon si Aling Fausta Gasilla. Aniya:

“Maraming magagandang pangarap sa buhay ang aking anak na si Christine, kaya labis ang aking pagdadalamhati sa kanyang biglaang pagkawala. Sa kanya ako humuhugot ng lakas dahil madalas niya akong sabihan na kapag siya ay nakapagtapos ng pag-aaral ay matutulungan na niya ako at hindi ko na kailangan pang maglabada. Labis ang aking kalungkutan dahil wala na akong kasamang mangangarap.”

Ang anak niyang si Christine Joy Gasilla Asuncion ay 12-anyos nang namatay noong Marso 15, 2018. Siya ang ika-38 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas bago namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Christine ay naturukan sa kanilang paaralan ng nasabing bakuna noong Hunyo 22, 2016. Narito ang pahayag ni Aling Fausta ukol sa pagkakabakuna kay Christine noong araw na ‘yun:

“Bago maturukan si Christine Joy, mayroon siyang pinapirmahan na papel na ipinadala ng eskuwelahan. Siya raw ay babakunahan kontra sa dengue. Noong araw na bakunahan siya, sinamahan ko siya sa kanyang eskuwelahan. Tinanong ko sa nagtuturok ng bakuna kung para saan ‘yun, ang tugon naman niya ay para sa proteksiyon laban sa dengue. Sa paniniwalang makabubuti kay Christine ang nasabing bakuna, pumayag akong maturukan siya.”

Noong mga unang linggo ng Pebrero 2018, nagsimula siyang makaramdam ng pananakit ng tiyan, ulo, kasukasuan, lalamunan at ng buo niyang katawan, gayundin, siya ay nilagnat at nagsusuka. Pinainom ni Aling Fausta si Christine ng Biogesic at medyo bumaba naman ang lagnat nito. Subalit, pagkatapos nito ay naging pabalik-balik na ang lagnat, pananakit ng tiyan at buo niyang katawan. Napansin din ni Aling Fausta na naninigas ang tiyan ni Christine na parang kinakabagan. Nilagyan niya ng "Acete de Manzanilla" ang tiyan ni Christine, at nawala nang bahagya ang pananakit pero nang sumunod na mga araw ay hindi na siya makadumi. Binilhan siya ni Aling Fausta ng prutas na makatutulong para makadumi. Bagama’t nakadumi si Christine, isang beses lamang ito.

Marso, 2018 ang naging kritikal na panahon sa nalalabing mga araw ni Christine. Narito ang kaugnay na mga pangyayari hinggil dito:

· Marso 9, 2018 – Dinala ni Aling Fausta si Christine sa isang ospital sa Quezon City dahil namimilipit ang huli sa sakit ng tiyan. Tinanggihan sila roon dahil wala diumanong doktor at hindi sa kanila pina-check-up si Chrstine. Ayon kay Aling Fausta, “Dahil sa naglalabasang balita na ang mga ospital ng gobyerno na mayroong priority lane para sa mga nabakunahan ng Dengvaxia, binanggit ko na may bakuna si Christine pero ang sabi nila ay huwag intindihin ang Dengvaxia dahil wala ‘yung kinalaman sa sakit ng aking anak.” Hindi tinanggap sa nasabing ospital si Christine at iniuwi siya sa kanilang bahay.

· Marso 13, 2018 ̶ Lumala ang kondisyon ni Christine, kaya dinala siya sa isa pang ospital sa Quezon City. Palaging binabanggit ni Aling Fausta na nabakunahan ng Dengvaxia si Christine, pero tulad ng sinabi sa naunang ospital na pinagdalhan, walang kinalaman ang Dengvaxia sa sakit ng kanyang anak. Sa dalawang araw na pamamalagi sa naturang ospital, nalaman ni Aling Fausta na may leukemia diumano si Christine. Aniya, “Nagtaka ako kung papaano magkakasakit ng leukemia si Christine, samantalang masigla siyang bata at hindi pa na-ospital kahit kailan.” Dahil sa nasabing sakit, lumalaki ang atay at lapay ni Christine, kaya malaki rin ang tiyan nito.

· Marso 15, 2018 ̶ Pumanaw si Christine. Naiwan niya ang kanyang buong pamilya na nagdadalamhati, ngunit handang ipaglaban ang kanyang naging kamatayan. Ani Aling Fausta:

“Maayos ang kalusugan ni Christine bago siya maturukan ng bakuna kontra dengue. Isa siyang masigla at aktibong bata, subalit nagbago ang lahat nang mabakunahan siya dahil naging sakitin na siya.

“Ano’ng klaseng gamot ang ibinigay nila kay Christine para makitil ang kanyang buhay sa murang edad? Dahil hindi ako naniniwalang namatay ang aking anak sa sakit na sinasabi ng mga doktor, napagdesisyunan kong humingi ng tulong kay Atty. Persida V. Rueda-Acosta upang isailalim sa forensic examination ang katawan ng aking anak para malaman ang naging sanhi ng kanyang agarang kamatayan. Akin ding hinihiling na masampahan ng kaukulang kasong sibil, kriminal at administratibo ang mga taong responsable sa kanyang pagkamatay.”

Agad na isinagawa ng PAO Forensic Team ang nasabing examination at patuloy naman ang serbisyo-legal na ibinibigay ng aming tanggapan, ng inyong lingkod at kasamang mga public attorneys. Makikita sa kaso ni Christine na naganap na naman ang pangyayari na bagama’t mayroong tinaguriang priority lane para sa Dengvaxia vaccinees, hindi pa rin binigyan ng halaga ang sinasabi ng magulang ng biktima. Tila iba ang pakahulugan ng mga ospital na pinagdalhan kay Christine sa salitang “priority,” at ‘yun ay kabaligtaran ng agarang aksiyon at medikasyon ̶ ito at iba pang mga legal na rason ay sapat na mga dahilan upang ipaglaban ang kaso ni Christine.

11-anyos, nagka-chickenpox, hirap huminga at nakaranas ng hallucinations bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 23, 2020

Tila may maagang pamasko ang kagalang-galang na Supreme Court (SC) sa Public Attorney’s Office (PAO) at sa mga kliyente ng PAO sa mga kasong may kaugnayan sa Dengvaxia. Noong Oktubre 13, 2020, natanggap ng PAO ang Notice of Resolution na may petsang Agosto 26, 2020 ng First Division ng SC sa petisyon ng mga nasabing PAO clients, ang mga magulang ng Dengvaxia vaccinees na pinamagatang “In Re: Extremely Urgent Petition to Transfer Venue and Consolidate Cases in One Regional Trial Court,” kung saan inaprubahan ng SC ang naturang petisyon at nagbigay ng kautusan na i-raffle ang mga kaso sa ISANG Family Court na isang Regional Trial Court (RTC) sa Quezon City.

Dahil dito, ang 57 criminal complaints na naka-file sa Department of Justice (DOJ) at ang 102 pang criminal cases na ipapa-file ay nakasisiguro nang mabibistahan sa tamang hukuman na may kapangyarihan magdinig ng mga nasabing kaso. Maaalala na ang criminal cases na isinampa ng “DOJ State Prosecutors” sa Metropolitan Trial Courts (MTCs) ay na-dismiss. Dahil dito, naantala ang hearing at pag-inog ng gulong ng hustisya kung sa mga tamang korte (RTCs) agad naisampa. Gayunman, nagpapasalamat kaming lahat sa PAO, mga kliyente namin at kapanalig sa kasong ito sa pagpanig sa amin ng SC, lalo na kay Honorable Chief Justice Diosdado M. Peralta, at Honorable Court Administrator Jose Midas P. Marquez. Dahil sa kanilang ginawa, patuloy na nabubuhay ang aming pag-asa sa isang Supreme Court bilang Tanggulan ng Hustisya na may puso sa masa at mga biktima. Kabilang sa mga biktimang naghihintay ng hustisya ang yumaong si Lloyd D. Babia.

Si Lloyd ay 11-anyos nang namatay noong Nobyembre 23, 2017. Siya ang ika-37 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas bago namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Lloyd ay nabakunahan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan, una noong Abril 16, 2016 at pangalawa noong Disyembre 5, 2016.

Pagsapit ng ikalawang linggo ng Setyembre, 2017, napansin ni G. Ricky John Babia, ama ni Lloyd na pumapayat at nawawalan ng ganang kumain ang kanyang anak. Mas pumayat pa diumano ito sa pagdaan ng mga linggo.

Pagsapit ng Nobyembre, lumala ang kondisyon ni Lloyd at humantong ito sa kanyang kamatayan. Narito ang ilan sa mga kaugnay na detalye:

1. Nobyembre, 2017 - Ikalawang linggo ng buwang ito, nagkaroon si Lloyd ng chickenpox.

2. Nobyembre 21, 2017 - Nakaranas siya ng stiff neck. Dinala siya ng kanyang nanay na si Sunshine A. Diaz sa isang ospital sa Antipolo, Rizal. Ang stiff neck umano ni Lloyd ay dala lamang ng posisyon niya sa pagtulog, ngunit nag-umpisa na siyang magkalagnat at ito ay naging pabalik-balik.

3. Nobyembre 22, 2017 - Tumaas ang kanyang lagnat at nag-umpisang magreklamo ng hirap sa paghinga. Lumabas ang mga pantal sa katawan ni Lloyd at ang mga ito ay kalat sa maraming parte ng kanyang katawan at nanginginig din siya. Dinala ni G. Babia si Lloyd sa isang ospital sa Cardona, Rizal, alas-2:00 hanggang alas-3:00 ng hapon. Hindi natanggap si Lloyd doon dahil wala itong pasilidad para sa kanyang kalagayan.

Sumunod na dinala ni G. Babia si Lloyd sa isang ospital sa Morong, Rizal, alas-4:00 hanggang alas-5:00 ng hapon at sinabi ng pediatrician na allergy lang ito. Nag-umpisang magreklamo si Lloyd na nahihirapang huminga, hindi rin nawala ang stiff neck niya at napansin ni G. Babia na hindi maayos ang paglalakad niya. Bukod pa rito, nakararanas siya ng hallucinations.

Napagpasyahan ni G. Babia na dalhin si Lloyd sa Manila. Una siyang dinala sa isang ospital sa Quezon City, alas-9:00 ng gabi. Ngunit hindi sila tinanggap doon dahil wala diumano silang isolation room para kay Lloyd na hindi pa magaling ang chickenpox, kaya sila ay ni-refer sa isang ospital sa Manila. Pagkarating doon ng alas-10:00 ng gabi, dinala si Lloyd sa emergency room kung saan siya ay sinuri at nilagyan ng suwero. Tinurukan din siya ng paracetamol para pababain ang lagnat at isinailalim sa x-ray ang parte ng kanyang leeg. Hindi nawala ang lagnat niya na gabing ‘yun at nagpatuloy din ang kanyang hallucinations.

4. Nobyembre 23, 2017 - Alas-3:00 ng madaling-araw nang bumangon siya upang umihi. Napansin ni G. Babia na nawawalan si Lloyd ng balanse sa paglalakad kaya siya ay inalalayan papuntang palikuran.

Alas-5:00 ng madaling-araw, napansin din ni G. Babia ang walang tigil na paglalaway ni Lloyd. Alas-7:00 ng umaga, habang kinukuhanan ng dugo ay bigla siyang tumigil sa paghinga. Hindi napansin nila G. Babia na sa mga panahong ‘yun ay nag-aagaw-buhay na pala si Lloyd. Sinubukan siyang i-revive ng mga doktor, pero sa kasamaang-palad ay tuluyan na siyang pumanaw. May lumabas na likidong kulay lupa mula sa kanyang bibig at matigas ang kanyang tiyan.

Hindi matanggap ng mga magulang ni Lloyd ang trahedyang sinapit ng kanilang anak, lalo na at ayon sa kanila ay maayos ang kalusugan ni Lloyd bago siya maturukan ng nasabing bakuna kontra dengue. Hiniling nila ang tulong ng PAO Forensic Team upang masusing masuri ang mga labi ni Lloyd, ganundin ang tulong ng PAO at inyong lingkod para sa kaukulang kaso na isasampa laban sa mga responsable sa nangyari sa kanya. Agad naming inasikaso ang mga inilapit nila sa amin, at ang kaso ni Lloyd ay mapalad na napabilang sa One Dengvaxia Court na inaasahan naming hindi lamang magpabibilis ng mga pagdinig kundi magbibigay ng pinakahihintay na lubos na hustisya sa mga biktima.

Naging sakitin nang mabakunahan...

12-anyos, ‘di tumigil ang labis na regla, mabilis mapagod at na-dengue bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 16, 2020

Ang pagdadalaga ay mahalagang yugto sa buhay ng kababaihan. Ngunit ito ay naging mapait na alaala para sa pamilya ng noon ay nagdadalaga na si Riceza Salgo. Nanabik sa paghihintay sa oras na ito para kay Riceza, ang nagmamahal niyang ina at ate na sina Gng. Rechilda at Bb. Judy Ann Salgo. Subalit, ang pananabik nila ay napalitan ng labis na pag-aalala at nauwi sa pagdadalamhati na hanggang ngayon ay hindi pa natutuldukan. Sariwa pa sa alaala ng mag-inang Rechilda at Judy Ann kung paano naging sanhi ng kanilang pagkabahala ang unang buwanang dalaw ni Riceza. Ayon sa mag-ina: “Noong January 10, 2018, unang niregla si Riceza. Tumagal ang pagreregla niya hanggang January 21, 2018. Kapansin-pansin na labis ang pagreregla niya kahit noong unang araw pa lamang nito.” Ang pangyayaring ito ay nagsilbing panimula ng mga lumubhang karamdaman ni Riceza na humantong sa kanyang kamatayan.

Si Riceza ay 12-anyos nang namatay noong Marso 6, 2018. Siya ang ika-36 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas bago namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Riceza ay nabakunahan ng Dengvaxia sa kanilang eskuwelahan sa Cavite noong Hunyo 15, 2016.

Ang nabanggit sa itaas na pangyayari hinggil sa pagkakaroon ng unang menstrual period ni Riceza ang tila nagbigay ng babala sa mga Salgo ng negatibong epekto sa kanya ng pagkakabakuna.

Narito ang kaugnay na mga detalye sa nasabing pangyayari:

1. Enero 18, 2018 - Dinala si Riceza sa Barangay Health Center upang patingnan dahil walong araw na ang nakalilipas subalit hindi pa rin tumitigil ang labis niyang pagregla. Anang mag-inang Rechilda at Judy Ann, “Nasabi naming labis na pagregla dahil nakakagamit siya ng limang menstrual pads bawat araw at tuwing gabi ay ipinanglalampin niya ang mga damit naming hindi ginagamit.” Sa nasabing check-up ni Riceza, sinabihan sila na pakuhanan siya ng dugo at ipasuri sa isang OB-Gynecologist at inuwi na nila si Riceza.

2. Enero 21, 2018 - Natapos ang labis na pagregla ni Riceza. Namutla siya, naging antukin at madaling mapagod. Gusto niyang laging natutulog.

3. Pebrero 2018 - Naging bugnutin din si Riceza.

Pagdating ng Marso, 2018, lumala ang kalagayan ni Riceza at humantong sa kanyang kamatayan. Narito ang kanyang mga pinagdaanan bago siya pumanaw:

1. Marso 2, 2018 - Si Riceza ay nagreklamo ng pananakit ng ulo at balikat, at nawalan din ng ganang kumain.

2. Marso 4, 2018 - Nakaranas siya ng spotting o kaunting pagregla na sinamahan ng pagsusuka na may halong dugo, pagkahilo at hirap sa paghinga. Nag-umpisa na rin siyang lagnatin.

3. Marso 5, 2018 - Nagpatuloy ang masama niyang karamdaman. Siya ay may lagnat pa rin at nagsusuka ng dugo.

4. Marso 6, 2018 - Alas-7:00 ng umaga, dinala si Riceza ng kanyang pamilya sa isang ospital sa Tagaytay. Kinuhanan siya ng dugo upang suriin at sinabing may dengue si Riceza base sa resulta nito. Kailangan diumano siyang salinan ng dugo, at dahil walang sapat na pasilidad ang nasabing ospital, ipinalilipat siya sa isang ospital sa Cavite. Hindi siya tinanggap dahil wala diumanong bakanteng kuwarto, kaya lumipat ulit sila ng dalawa pang ospital hanggang sa siya ay tuluyang tinanggap sa emergency room ng isang private hospital sa Cavite, alas-7:30 ng gabi.

Sa naturang private hospital, si Riceza ay nilagyan ng suwero at oxygen dahil hirap siyang huminga. Kinailangan siyang salinan ng dugo, subalit hindi agad nagawa. Lumubha ang kanyang kalagayan hanggang sa kinailangan na siyang kabitan ng tubo upang mas matulungan siya sa paghinga. Pagsapit ng alas-11:00 ng gabi, nawalan na siya ng pulso at tinurukan ng pampatibok ng puso. Sinubukan siyang i-revive, ngunit pagkatapos ng ika-sampung turok ng pampatibok ng puso (alas-11:30 ng gabi) ay idineklara na ng mga doktor na si Riceza ay tuluyan nang pumanaw.

Sa pagpanaw ni Riceza, narito ang naging pahayag ng mag-inang Rechilda at Judy Ann:

“Maayos ang kalusugan ni Riceza bago siya maturukan ng nasabing bakuna kontra dengue. Malinis at maalaga siya sa kanyang katawan, subalit nagbago ang lahat nang mabakunahan siya dahil naging sakitin na siya. May punto pang sa napakamurang edad niyang 12 ay magkakaroon siya ng kanyang buwanang dalaw at hindi na maampat ang pagdudrgo niya. Ang pagkakaroon niya ng karamdaman ay napakasakit sa amin dahil walang ospital ng gobyerno ang tumaggap sa amin. Kaya labis naming ipinagdadalamhati ang biglaan niyang pagkawala, kaya kami ay humingi ng tulong kay Atty. Persida V. Rueda-Acosta upang isailalim sa forensic examination ang katawan ni Riceza para malaman ang naging sanhi ng kamatayan niya. Aming hinihiling na masampahan ng kaukulang kasong sibil, kriminal at administratibo ang mga taong responsable sa pagkamatay ni Riceza.”

Ang mag-inang Rechilda at Judy Ann ay bahagi ngayon ng mga nagtataguyod na makamtan ang katarungan, hindi lamang para kay Riceza kundi para sa lahat ng mga biktima ng naturang bakuna. Habang pinagdaraanan nila ang proseso ng pagdadalamhati ay dumaraan din sa proseso ang katarungan na hinahangad nila. Ang PAO, ang inyong lingkod at ang PAO Forensic Team ay gumagalang sa mga proseso, lalo na sa may kaugnayan sa legal na labanan sa hukuman. Ngunit malinaw sa atin na hindi bahagi ng prosesong pangkatarungan ang mga taktikang sadyang isinasagawa upang mapabagal ang paggalaw ng gulong ng hustisya. Ang pagdadalamhati ng mga naulila ng mga yumaong biktima ay matutuldukan o maiibsan ng pagtanggap. At makatutulong sa pagtanggap ang makatwirang hatol mula sa mga hukuman.