Leptospirosis daw ang ikinamatay…

Dengvaxia, sinisisi ng pamilya at kaibigan ng pulis na pumanaw dahil sa bakuna

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | November 20, 2020

Ang isang tunay na kaibigan ay hindi nang-iiwan. Napatunayan ito ni Aling Nelia Blanza Roxas ng Quezon City kay SPO2 Vicente T. Arugay, Sr., at maging sa pamilya ng huli, mga kaibigan, at kakilala. Ang katapatang ito ay patuloy na nabubuhay sa puso ni Aling Nelia, bagama’t pumanaw na si SPO2 Arugay. Masasabing pinagtitibay ang katapatang-loob na ito ni Aling Nelia ang kamatayan ng nasabing pulis, sapagkat siya ang buhay na saksi sa nangyari sa kanyang yumaong kaibigan —na bagama’t bahagi ng kapulisan at isa pa ngang opisyal— ay nabigo na ipagtanggol ang sarili sa kapahamakan.

Si SPO2 Arugay ang ika-41 sa mga naturukan ng Dengvaxia, at nakaranas bago namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga, at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si SPO2 Arugay ay kakilala ni Aling Nelia sa loob ng 19 taon. Aniya, “Ako ay nagbibigay ng aking salaysay upang patotohanan na si Vicente Arugay, Sr. ay naturukan ng Dengvaxia base sa kanyang deklarasyon sa akin noong siya ay nabubuhay.”

Pinatatag ng panahon ang pagkakaibigan nila. Naging malapit silang magkaibigan kaya ayon kay Aling Nelia, “Nasasabi niya sa akin ang mga kaganapan sa buhay niya. Mabuti man ito o masama ay naibabahagi niya.” Nakilala niya ang butihing pulis dahil ang police station na pinapasukan nito ay malapit sa kantina na binabantayan ni Aling Nelia. Aniya, “Madalas dumaan sa aking kantina si Vicente upang kumain at makipagkuwentuhan.” Noong Agosto 31, 2017, ang pinagtapat ni SPO2 Arugay kay Aling Nelia sa nasabing kantina ay masasabing babala sa kinahantungan ng naturang pulis. Ayon kay Aling Nelia:

“Sinabi niya sa akin na hindi maganda ang kanyang mga nararamdaman. Wika nga niya na ang masamang nararamdaman niya ay marahil sanhi ng pagbabakuna sa kanya ng Dengvaxia. Ayon pa sa kanya, dalawang beses siyang naturukan ng nasabing bakuna na isinagawa sa (isang kampo) at sa tuwing nabakunahan siya nito ay nakararamdam siya ng pagkaginaw.”

Ikinagulat ni Aling Nelia ang kanyang narinig. Sinabihan pa niya ang kaibigang pulis na nakikisabay ito sa uso hinggil sa pagtanggap ng Dengvaxia, at hindi naman ito bata para tumanggap ng nasabing bakuna. Kaugnay nito, ibinahagi ni Aling Nelia ang ipinagtapat sa kaniya ni SPO2 Arugay:

“May office memorandum diumano na ibinaba ang kanilang opisina hinggil sa pagtuturok ng Dengvaxia sa kapulisan. Sambit pa niya na hindi lang siya sa sangay ng kapulisan ang naturukan ng Dengvaxia dahil marami rin sa mga kasamahan niya sa trabaho ang naturukan nito.”

Natapos ang pag-uusap nilang ‘yun ay madalas nang may nararamdaman si SPO2 Arugay na hindi maganda sa kanyang kalusugan. Oktubre 2017 noon, at ayon kay Aling Nelia, sa tuwing sila ay nagkikita, sinasabi ni SPO2 Arugay na “Madalas sumakit ang kanyang katawan at mga kasukasuan, lalo na ang kanyang mga paa. Nakararamdam din diumano siya ng pagsakit ng balakang. Sinabi rin niya na masakit ang kanyang ulo at parang nabablangko ang kanyang pag-iisip tuwing sumasakit ang kanyang ulo. Sinabi pa niya na dumadalas na rin ang pagkakaroon niya ng lagnat.” Napansin din ni Aling Nelia na hindi na maayos ang paglalakad niya. Mariing ipinahayag ni Aling Nelia, “Sa mga panahong nagkukwento siya sa mga kakaibang nararamdaman niya sa katawan ay lagi niyang sinasabi at nagtatanong sa akin na ang mga ito ay dahil sa Dengvaxia.”

Bandang Pebrero 2018, nagsabi sa kanya ang kaibigang pulis na tumitindi na ang mga sakit na nararamdaman niya sa kanyang katawan. Sumasakit diumano ang kanyang ulo at parang tinutusok-tusok. Ang mga paa diumano niya ay laging sumasakit, lalo na ang kaliwang paa niya, at namamanhid diumano ito at hirap na siyang maglakad. Walang kinamalayan si Aling Nelia na nang mga panahong ‘yun ay malapit nang mawalan ng buhay si SPO2 Arugay. Nang mamatay ito ay ikinagulat ni Aling Nelia ang sinasabing sanhi ng biglaang pagpanaw ng kanyang kaibigan na leptospirosis. Narito ang naging reaksiyon ni Aling Nelia:

“Nakapagtataka ito dahil nang mga panahon na ‘yun ay wala namang baha, at wala rin naman siyang sugat. Kaya nang dumalaw ako sa burol ni Vicente, sinabi ko sa asawa niya na si Jane na hindi kaya dahil sa Dengvaxia, kaya biglaan siyang namatay. Nasabi ko ‘yun dahil ang mga sinasabi ni Vicente na nararamdaman niya ay kapareho ng mga nararamdaman ng mga batang naturukan ng nasabing bakuna.”

Ang kaso ni SPO2 Arugay ay kasama na ngayon sa mga kasong may kaugnayan sa Degvaxia na hinahawakan ng aming opisina. Ang salaysay na ipinagkaloob at ipinagkatiwala ni Aling Nelia sa PAO, sa inyong lingkod, at PAO Forensic Team ay nagsisilbing sandata para sa katotohanan at katarungan upang maipagtanggol ang natatanging mga karapatan ng yumaong si SPO2 Arugay at kanyang pamilya. Handa rin si Aling Nelia na buong tapang na magbahagi ng mga kaugnay na mga detalye sa korte kung kinakailangan.

Ang kapulisan na kinabibilangan ni SPO2 Arugay ay itinuturing nating frontliners sa mga laban ng ating lipunan sa kriminalidad, kaguluhan at iba’t ibang mga sakuna. Sa panahon ngayon na tila nagpapaalala sa trahedyang naganap sa yumaong butihing pulis at tulad niyang mga biktima, aking ipinagdarasal na gabayan ang mga kinauukulan upang magkaroon ng tamang desisyon. Sila nawa ay kumilos din nang naaayon sa kapasyahang isinasaalang-alang ang kaligtasan ng mamamayan— lalo na ‘yung mga nasa unang pulutong o pangkat na naatasang tumugon sa oras ng kagipitan at itinuturing na vulnerable sectors na nagiging biktima sa panahon ng kagipitan at ng panggigipit— may sakuna man o wala.

Malusog na 7-anyos, ‘di alam na naturukan ng Dengvaxia, patay sa bakuna

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | November 13, 2020

Napakabigat ng responsibilidad ng mga awtoridad. Alinsabay ng pagiging mahusay nila sa kanilang propesyon, kailangan din na sila ay maingat sa pagsasagawa ng kanilang mga responsibilidad at inaasahan na nasa isip nila ang kagalingan at kabutihan ng mga taong kanilang pinaglilingkuran. Kaugnay nito, maitatanong natin kung bakit may mga awtoridad na tila hindi pansin ang pangangailangan ng ating mga kababayan kahit malubha na ang sitwasyon na kanilang inihihingi ng tulong. Nangyari ito kina Mang Felix Noel Vasquez at Aling Honey Dee De Luna Rosal ng Rizal noong dalhin nila sa isang ospital sa kanilang lugar ang kanilang anak. Ani Aling Honey:

“Noong December 6, 2017, dahil sa kanyang patuloy na pagsusuka, matinding pananakit ng ulo at tiyan na dahilan din ng pagsigaw niya sa sakit ng mga ito ay dinala namin siyang muli sa naturang ospital, subalit hindi siya naasikaso agad hanggang sa magtaray ako sa mga tao roon at saka pa lang dinala si Gillianne sa emergency room. Dahil sa kawalan ng bakanteng kuwarto ng ospital, dinala muna si Gillianne sa hydration room at binigyan siya ng swero.”

Ang dinala nilang bata sa nasabing ospital ay si Gillianne Rosal Vasquez. Siya ay 7-anyos nang namatay noong Disyembre 8, 2017 at siya ang ika-40 sa mga naturukan ng Dengvaxia, at nakaranas bago siya namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Gillianne, kasama ang kanyang ate na si Daniela R. Vasquez, ay naturukan ng Dengvaxia sa oval ng kanilang paaralan sa Rizal noong pagpasok ng 2017.

Nang sumapit ang Nobyembre 2017, napansin nina Mang Felix at Aling Honey na nag-iba ang kalusugan ni Gillianne. Madalas na diumano siyang nagkakaroon ng lagnat at iba na siya kung tumingin. Anila, “Nakakunot ang noo at patagilid kung tumingin si Gillianne. Napansin din naming laging mugto ang kanyang mga mata at naging sensitibo sa liwanag. Sinamahan din ang mga ‘yun ng pagkahilo at pagsusuka.” Dahil nilalagnat din siya, dinala siya ng kanyang mga magulang sa isang health center, sinabi ng doktor na siya ay mayroong UTI at impeksiyon sa dugo. Binigyan lang siya ng antibiotics at ang sakit naman ni Gillianne ay nagagamot at umuwi na sila sa kanilang bahay. Guminhawa naman si Gillianne, subalit nang sumapit ang huling linggo ng Nobyembre ay tumindi ang pananakit ng tiyan at ulo niya. Pinainom siya ng kanyang mga magulang ng paracetamol, gayunman, lalo pang lumala ang kanyang kalagayan na humantong sa kanyang kamatayan. Ito ay naganap sa iba’t ibang petsa ng Disyembre, 2017. Narito ang ilan sa mga detalye ng mga kaugnay na mga pangyayari:

Aktibo at atletang 11-anyos, naging sakitin nang naturukan at namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | November 6, 2020

Ang mga atleta ay kabilang sa pinakamalulusog na mga tao. Palibhasa, sila ay may disiplina sa mga gawain na nakatutulong sa pagpapanatili ng kanilang mabuting kalusugan at magandang pangangatawan. Kabilang sa sektor ng mga kabataang atleta si John Marky Ferrer, anak nina G. Angelo at Gng. Nerie Ferrer ng Tarlac. Dahil dito, inaasahan ng mag-asawa na magiging maayos ang lahat pagdating sa kalusugan ni John Marky, subalit taliwas sa kanilang inaasahan ang nangyari. May palaro nang sinubok ang katatagan ni John Marky bilang atleta. Anang kanyang mga magulang:

“Noong February 23, 2018, bilang miyembro ng volleyball team ng Tarlac City sa xxx Athletic Association xxx ay lumuwas ang aming anak papuntang Malolos, Bulacan. Ayon sa aming anak, siya ay nagkalagnat sa kalagitnaan ng kanilang pag-e-ensayo para sa palaro noong February 25, 2018. Sinamahan ito ng pananakit ng kanyang kaliwang paa, subalit ito ay nawala rin kaya siya ay nakapaglaro rin sa opisyal na palaro.”

Dagdag pa ng mga magulang ni John Marky, “Noong March 3, 2018, pagkadating niya sa bahay, napansin naming hindi normal ang paglalakad niya dahil hinihila niya ang kanyang kaliwang paa. Tinanong namin siya kung bakit ganu’n siya maglakad, subalit sumagot lamang ang aming anak na wala raw ‘yun.”

Sana nga ay “wala lamang ‘yun,” ngunit sa kasamaang-palad, ang mga pangyayaring ‘yun ay nagsilbing sintomas ng naging malalang kalagayan ni John Marky na humantong sa kanyang kamatayan. Siya ay 11-anyos nang namatay noong Marso 16, 2018. Siya ang ika-39 sa mga naturukan ng Dengvaxia, at nakaranas bago namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Siya ay naturukan ng Dengvaxia, una noong Marso 31, 2016 sa kanilang bahay; pangalawa noong Oktubre 11, 2016 sa kanilang paaralan; at pangatlo noong Hunyo 16, 2017 sa isang health center sa Tarlac. Ayon sa kanyang mga magulang, sila ay naudyukang pumayag na mabakunahan si John Marky ng Dengvaxia dahil sinabihan sila ng mga nagturok na health workers na ito ay makabubuti sa kanya. At ito ay libre, sapagkat ito ay programa ng gobyerno, at ang bakuna ay mahal kapag pribadong klinika ang magtuturok.

Nang sumapit ang Agosto 2017, nagsimulang makaranas si John Marky ng pabalik-balik na lagnat. Pagkatapos nito ay naganap ang naikuwento sa itaas na pangyayari noong sumali siya sa isang palaro, at sinundan ng mga karagdagang sintomas ng palalang karamdaman na naganap sa iba’t ibang petsa ng Marso 2018 na nakasaad sa ibaba, bago bawian ng buhay si John Marky:

• Marso 6, 2018 - Muling nakaranas ng pabalik-balik na lagnat na sinamahan ng panginginig ng kanyang katawan.

• Marso 10, 2018 - Dinala si John Marky sa isang health center sa Tarlac.

• Marso 11, 2018 - Nagreklamo ulit siya ng pananakit ng kaliwang paa at hirap sa paglalakad. Nagdugo rin ang kanyang ilong at siya ay nagsuka. Hindi na nawala ang pananakit ng kanyang paa.

• Marso 13, 2018 - Dinala siya sa isang ospital sa Tarlac, parehong paa na niya ang sumasakit at ang buong katawan niya ay mainit. Dinala siya sa ICU at sinabihan ang kanyang mga magulang na siya ay may pneumonia. Nagreklamo rin siya ng pananakit ng tiyan. Mayroon ding dugo ang kanyang plema tuwing siya ay nauubo at may lumabas pang rashes sa buo niyang katawan.

• Marso 14, 2018 - Hindi gumanda ang kanyang kalagayan. Siya ay kinabitan ng oxygen dahil hirap siyang huminga at mataas din ang kanyang lagnat.

• Marso 15, 2018 - In-intubate si John Marky. Siya ay nagreklamo ng pananakit at panghihina ng katawan. Siya ay nagwawala dahil siya ay namimilipit sa sakit ng kanyang tiyan at mga paa. Alas-6:00 ng gabi, sinabihan ng mga taga-ospital ang mga magulang ni John Marky na kailangan siyang ilipat dahil malaki na ang bayarin nila roon. Nang gabi ring ‘yun ay lumipat sila ng ibang ospital.

• Marso 16, 2018 - Bumagsak na ang kalagayan ng kalusugan ni John Marky. Sa tuwing siya ay sina-suction, may lumabas na plema na may kasamang dugo mula sa kanyang bibig. Sabi ng mga doktor, kritikal na ang kanyang kalagayan. Alas-11:00 ng umaga, pagkatapos makipaglaban para sa kanyang buhay ay tuluyan nang pumanaw si John Marky.

Sa pagkamatay ng kanilang anak, nasabi nila G. at Gng. Ferrer ang sumusunod:

“Maayos ang kalusugan ng aming anak bago siya maturukan ng nasabing bakuna kontra dengue. Isa siyang atleta, masigla at aktibong bata, subalit nagbago ang lahat nang mabakunahan siya dahil naging sakitin na siya. Malusog si John Marky at hindi naman siya kinakitaan ng anumang uri ng karamdaman sa tuwing siya ay isinasailalim sa medical examination dahilan na rin sa kanyang pagiging volleyball player sa aming lugar.

“Palaisipan sa aming mag-asawa kung anong klaseng gamot ang ibinigay nila kay John Marky para makitil ang kanyang buhay sa murang edad.”

Ang kagustuhan nina G. at Gng. Ferrer na malaman ang katotohanan sa nasabing palaisipan at matamo ang katarungan sa naging kamatayan ni John Marky ang dahilan upang hingin nila ang tulong ng PAO Forensic Team, PAO at inyong lingkod. Patuloy kaming tumatalima sa mga ganitong hiling, lalo na sa mga kasong karamihan ay mga kabataan ang naging biktima. Sila ay mga produktibong miyembro ng lipunan. Kahit sila ay nasa kabilang buhay na, hindi namin sila kayang biguin, at ang kinakatawan nilang bagong henerasyon na katulong sana sila sa pagsulong nito ngayon.