13-anyos, isang beses lang naturukan ng dengvaxia, namatay agad nang makaranas ng sintomas

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | March 19, 2021

Lahat ng kanilang makakayanan ay gagawin ng mga magulang upang mapabuti ang kanilang mga anak. At sa panahon na nalalagay sa panganib ang kanilang mga anak, higit na pagsisikap at pagpupursigi ang kanilang ginagawa, maisalba lamang sila sa kapahamakan. Ganito ang ginawa nina Argel Sam R. Racuya at Lara Nina R. Garces sa kanilang anak na si Kianah Mae G. Racuya.

Si Kianah Mae ay naturukan ng Dengvaxia noong Agosto 20, 2017 sa kanilang barangay health center. Dapat ay susundan ng pangalawang turok noong Pebrero 26, 2018, subalit ayon sa kanyang mga magulang, “Hindi na namin itinuloy ‘yun dahil natakot na kami dahil sa mga naglabasang balita tungkol sa masamang epekto ng Dengvaxia.” Kaugnay nito, siniguro nila na nabibigyan ng vitamins at napapakain ng gulay at prutas si Kianah Mae. Palagi rin nila itong pinaiinom ng tubig. Anang mag-asawa, “Talagang binigyan namin siya ng sapat na atensiyon para malabanan ang nasa katawan niyang bakuna kontra dengue. Hindi naman namin siya kinakitaan ng pananamlay o kawalan ng gana sa pagkain. Malusog pa rin naman siya kaya naging panatag ang kalooban namin.” Kung nagtuloy-tuloy ang mga nasabing positibong obserbasyon nila sa kalusugan ng kanilang anak, posibleng kasama pa rin nila ngayon si Kianah Mae. Subalit, ang mga naramdaman pala nitong sakit ng tiyan at ulo noong Pebrero 2018 ay pagbabadya na ng magiging seryoso niyang kondisyon, na humantong sa kanyang kamatayan.

Si Kianah Mae ay 13-anyos nang namatay noong Mayo 8, 2018 sa isang ospital sa Cebu City. Siya ang ika-56 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Pagkatapos siyang mabakunahan ng Dengvaxia noong Agosto 20, 2017, at maganap ang mga pangyayaring nabanggit sa itaas, sa mga sumusunod na petsa ng Mayo 2018, nagkaroon ng pagbabago sa katawan ni Kianah Mae. Ang mga ito ay lubhang nakaapekto sa kanyang kalusugan at nauwi sa kanyang kamatayan. Narito ang ilan sa mga kaugnay na pangyayari:

1. Mayo 5, 2018, tanghali - Sumakit ang ngipin ni Kianah Mae, may tumubo diumano na wisdom tooth. Sinabi ng kanyang mga magulang, normal lamang na may maramdaman na sakit kapag may tumutubo na wisdom tooth.

2. Mayo 6, 2018, madaling-araw - Sumakit ang kanyang dibdib at nahirapan siyang huminga. Lumalabo rin ang kanyang paningin at siya ay nahihilo. Inireklamo rin niyang namamanhid ang kanyang mga kamay. Ipinahilot niya ang mga ito na hinilot naman ng kanyang mga magulang at pagkatapos nu’n ay nawalan na siya ng malay. Hinimas-himas ng kanyang mga magulang ang buong katawan niya ng efficascent oil hanggang sa bumalik ang malay niya. Nagpatawag ang kanyang mga magulang ng ambulansya upang may masakyan sila papunta sa ospital, ngunit habang hinihintay nila ito ay nawalan ulit ng malay si Kianah Mae. Inireklamo niya ang pananakit ng kanyang dibdib. Hinilot siya ng kanyang mga magulang hanggang sa bumalik ang malay niya, at dinala na siya sa isang ospital sa Cebu City. Nilagyan siya ng oxygen dahil hirap siyang huminga, subalit nang malagyan siya ng oxygen, nagsuka siya at nagkaroon ng mga bula sa kanyang bibig. Sinabihan ng mga doktor ang kanyang mga magulang na siya ay ilipat sa isang ospital kung saan ay mas mabibigyan siya ng masusing monitoring, at para malaman ang dahilan kung bakit hindi siya makahinga. Pagdating ng alas-8:00 ng umaga, inilipat siya ng ospital. Walang makuhang blood pressure sa kanya at ayon sa mga doktor, mababa diumano ang oxygen sa kanyang dugo kaya nahihirapan siyang huminga at nananakit ang kanyang dibdib. Dahil dito, nilagyan si Kianah Mae ng tubo. Inilagay na rin siya sa Pediatric Intensive Care Unit (PICU) ng nasabing ospital dahil hindi na bumuti pa ang kalagayan niya. Sa PICU ay patuloy siyang inobserbahan at isinailalim sa laboratory tests.

3. Mayo 8, 2018 - Hindi na kinaya ni Kianah Mae ang kanyang paghihirap. Binawian siya ng buhay sa petsang ito. Narito ang pahayag nina Mang Argel Sam at Aling Lara Nina sa pagkamatay ng kanilang anak:

“Papaanong ang hindi pa naoospital at nagkakaroon ng dengue na bata at walang sinasabing anumang karamdaman at kumpleto ng bakuna ay mamamatay ng dalawang araw lamang matapos madala sa ospital? Para sa amin, isa itong malaking palaisipan dahil sa isang iglap lamang ay mawawala ang kaisa-isa naming anak. Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna ng Dengvaxia na ito kay Kianah Mae at sa iba pang mga bata. Naghanap kami ng libreng bakuna, subalit ‘yun ang naging mitsa ng buhay ng aming kaisa-isang anak. Kung alam lang namin na kamatayan ang dala nito kay Kianah Mae, hindi sana kami pumayag na mabigyan at maturukan siya nito kahit ito ay libre. Bibigyan namin ng hustisya ang kamatayan ng aming nag-iisang anak.”

Para sa pagkamatay ng kanilang nag-iisang anak, walang sasapat na bilang ang kayang tumumbas sa sakit na naramdaman at patuloy na sumusugat sa damdamin nina Mang Argel Sam at Aling Lara Nina. Gayunman, lumapit sila sa aming Tanggapan dahil anila, “Kinakailangan na may managot sa naging kapabayaan ng mga taong nagbakuna sa aming anak.” Dahil dito, kasama nila ang PAO at DOJ Prosecutors ngayon upang mapanagot sa batas kung sinuman ang mga responsable sa pagbabakuna nang walang habas.

11-anyos, nanakit ang ulo at dibdib...

Hirap makahinga at namaga ang mga paa, kasu-kasuan at ari bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | March 12, 2021

Ang kaarawan ng isang tao ay isa sa pinakamasasayang sandali sa kanyang buhay. Ganito ang inaasahan ni G. Arnold Silverio ng Bulacan para sa kanyang anak na si Annaliza DL. Silverio. Subalit taliwas dito ang nangyari, isang araw noong Agosto 2017. Ani G. Silverio,

“Noong Agosto 14, 2017, kaarawan niya, nawalan ng malay si Annaliza. Matapos siyang himatayin, pinagpahinga siya at naka-recover, subalit hindi nawala ang pananakit ng dibdib ni Annaliza.”

Si Annaliza DL. Silverio ay 12-anyos nang namatay noong Mayo 11, 2018 sa isang ospital sa Quezon City. Siya ang ika-55 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease), na consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya.

Si Annaliza ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia sa kanilang eskuwelahan. Ang una ay noong Hunyo 21, 2016, ang pangalawang turok ay noong Disyembre 14, 2016, at ang huling turok ay nangyari noong Setyembre 22, 2017. Ayon kay G. Silverio, noong Enero 17, 2017 ay nagsimulang dumaing ang kanyang anak na masakit ang ulo at dibdib nito. Mula noon, madalas na nitong idinadaing na masakit ang kanyang dibdib. Ani G. Silverio, “Hinahaplos ko lamang ang kanyang dibdib dahil hindi ko naman alam kung ano ang dahilan ng pananakit nito. Kapag hinahaplos ko naman ay nakakatulog siya.”

Pagkatapos nito, ang naganap na pangyayari sa itaas noong Agosto 14, 2017 ay nasundan ng paglala ng kanyang nararamdaman noong Pebrero 9, 2018. Siya ay nagsusuka at nagkaroon ng paninikip at pagbigat ng dibdib. Sumasakit din ang kanyang ulo at tiyan, kaya siya ay dinala ng kanyang ama sa ospital. Habang nasa ospital, muli siyang nagsuka at bumaba ang kanyang blood pressure, subalit hindi nalaman ng ospital ang sanhi ng mga nararamdaman niya kaya inilipat siya ng ospital noong Pebrero 10, 2018. Nagkaroon siya ng palpitation at siya ay nanatili sa nasabing ospital ng sampung araw. Nang bumuti ang kanyang pakiramdam, pinauwi na siya.

Noong mga buwan ng Marso, Abril, Mayo 2018, nadagdagan ang mga sintomas at lumala ang kondisyon ni Annaliza. Ang mga ito ay hindi na niya nakayanan, kaya siya ay binawian ng buhay noong Mayo 11, 2018. Narito ang ilan sa mga detalye ng kanyang mga naramdaman bago siya namatay:

• Marso 10, 2018 - Napansin ng ama ni Annaliza ang kanyang pananamlay. Madalas na itong natutulog at nawalan na rin ng ganang kumain. Naging madalas na rin ang paninikip ng kanyang dibdib at madalas diumano nitong sabihin na mabigat ang kanyang dibdib. Palagi rin niyang gustong magpahinga, dala marahil ng sobrang sakit ng kanyang nararamdaman.

• Una at pangalawang linggo ng Abril 2018 - Namaga ang mga paa ni Annaliza. Habang lumilipas ang araw ay lumala ang pamamaga ng katawan nito. Umabot na ang pamamaga sa kanyang mga kasu-kasuan. Namaga rin ang kanyang ari.

• Abril 16, 2018 at Mayo 4, 2018 - Nagkaroon muli ng matinding pananakit sa dibdib si Annaliza. Dinala siya sa dalawang ospital at sa pangalawang ospital, doon siya in-admit, at nanatili ng dalawang linggo. Inilabas siya ng ospital noong Mayo 4, 2018. Pag-uwi nila sa bahay, hindi bumuti ang kanyang kalagayan niya dahil madalas pa rin ang paninikip ng kanyang dibdib na nauwi sa matinding pananakit. Siya na mismo ang nagsabi sa kanyang ama na dalhin siya nito sa ospital dahil hindi na diumano niya kaya.

• Mayo 10, 2018 - Dinala siya sa isang ospital sa Quezon City at pagdating du’n, bigla siyang nagsuka ng dugo, hanggang sa siya ay bawian na ng buhay.

Sa pagkamatay ni Annaliza, narito ang pahayag ng kanyang ama:

“Malusog at masiglang bata ang aking anak bago siya maturukan ng bakuna kontra dengue. Nais ko lamang banggitin na hindi sakiting bata si Annaliza, at dagdag pa rito, hindi pa siya nagkakaroon ng dengue o anumang malubhang karamdaman bago pa siya maturukan ng Dengvaxia.

“Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna ng Dengvaxia na ito sa aking anak at iba pang mga bata. Dapat lang na managot sila sa kanilang kapabayaan.”

Buo ang loob ng pamilya Silverio na mapanagot sa batas ang mga naturang tao na nagkaroon ng kapabayaan, kaya idinulog nila sa PAO ang nangyari kay Annaliza. Ang kaso ni Annaliza ay kasama na sa tinaguriang Dengvaxia cases na ipinaglalaban sa hukuman ng aming tanggapan, ng inyong lingkod, special panel of public attorneys, mga doktor at staff ng PAO Forensic Laboratory Division at aming mga tagasuporta. Bukod sa pagtatamo ng katarungan, nagiging inspirasyon din namin ang pagiging masakripisyo ng mga Silverio para sa kabutihan ng buo nilang pamilya. Ani G. Silverio,

“Kung hindi nabakunahan si Annaliza ay nabubuhay pa sana siya ngayon. Maipagpapatuloy din namin ang mangarap na mapag-aral naming mag-asawa si Annaliza at makaahaon kami sa kahirapan. Ang kanyang ina ay nagtatrabaho sa ibang bansa para maitaguyod ang pag-aaral niya at dalawa pa niyang kapatid.”

Bagama’t hindi na personal na magiging bahagi ng katuparan ng kanilang pangarap bilang pamilya si Annaliza, sisikapin namin na sa abot ng aming makakaya at sa pamamagitan ng aming mandato at legal na mga pamamaraan ay mapangiti si Annaliza sa kinaroroonan niya ngayon. Ngiti na dala ng tagumpay ng katarungan — ito ang nais naming maibigay kay Annaliza.

Pagkamatay ng malusog na 11-anyos, isinisisi ng magulang sa kapabayaan sa pagbabakuna ng Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | March 5, 2021

Sina G. Marlon at Gng. Glerolyn Chavez ay kabilang sa mga magulang na naniniwalang dahil sa kawalan ng eksaminasyon sa pagtuturok ng Dengvaxia, kawalan din ng doktor sa naganap na pagbabakuna at dahil din itinuturing nilang kapabayaan dito ay nasawi ang mahal nilang mga anak. Partikular sa kanilang anak na si Marl Aaron P. Chavez, ani Mang Marlon at Aling Glerolyn:

“Kung hindi nabakunahan si Marl Aaron ay nabubuhay pa sana siya ngayon dahil wala naman kaming nalalaman na karamdaman niya na maaaring maging sanhi ng agaran niyang pagkamatay. Hindi pa rin siya nagkakaroon ng dengue bago siya maturukan ng Dengvaxia at walang kakaiba o bagong gamot o kemikal na pumasok sa katawan niya kundi ang Dengvaxia. Siya rin ay kailanman hindi pa nagkaroon ng malubhang karamdaman at hindi pa na-ospital, bukod lamang nitong kamakailan kung saan siya ay malubhang nagkasakit na naging sanhi ng kanyang biglaang pagpanaw.

“Nais din naming banggitin na si Marl Aaron ay naturukan ng Dengvaxia nang walang isinasagawang eksaminasyon at hindi rin doktor ang nagsagawa ng pagbabakuna sa aming anak. Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna ng Dengvaxia na ito.”

Si Marl Aaron ay 11-anyos nang namatay noong Abril 13, 2018 sa isang ospital sa Quezon City. Siya ang ika-54 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas bago siya namatay ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) consistent sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Marl Aaron ay naturukan ng Dengvaxia noong Hunyo 14, 2016 sa kanilang eskuwelahan. Nasundan ito ng pangalawang turok noong Enero 9, 2017 at ang huling turok noong Agosto 29, 2017. Makalipas ang halos apat na buwan ay nagsimula nang sumakit ang kanyang dibdib. Narito ang ilan pa sa mga naramdaman ni Marl Aaron:

• Enero 8, 2018 - Dinala siya sa isang ospital sa Cavite. Niresetahan siya ng antibiotics at gamot sa ubo, subalit pagkalipas ng isang linggo ay wala pa ring pagbabago sa kanyang kondisyon, kaya muli siyang ibinalik sa nasabing ospital. Ipinagpatuloy lang ang inireseta nilang gamot at ginawan siya ng X-ray at PPD test.

• Enero 20, 2018 - Isinugod siya sa emergency room ng isang pagamutan sa Cavite at hindi na siya makahinga. Dinala siya sa Research Institute for Tropical Medicine (RITM) at kinuhanan ng dugo para sa dengue test. Negative naman ang resulta ng kanyang test, pero walang pagbabago sa kondisyon ng kanyang kalusugan.

• Enero 29, 2018 - Na-confine siya sa isang ospital at matapos ang ilang pagsusuri ay sinabi ng doktor na siya diumano ay may “mediastinal germ cell tumor”. Halos dalawang araw siya sa Intensive Care Unit (ICU) upang bigyang lunas ang kanyang paghinga. Dinala rin siya sa isolation room dahil madalas na ang daing niya na hirap ang kanyang paghinga, masakit ang kanyang tiyan at namamaga ang kanyang mukha.

• Pebrero 7, 2018 - Isinagawa ang biopsy sa kay Marl Aaron, ganundin ang radiation therapy upang makatulong diumano sa pagpapaliit ng kanyang tumor at para rin makahinga siya nang maayos. Nilagyan siya ng tubo sa baga para sipsipin ang tubig mula rito. Makatutulong din diumano ito sa kanyang paghinga. Sinabihan din ang pamilya ni Marl Aaron na kailangan niya diumano ng chemotherapy.

Pagdating ng huling linggo ng Marso 2018 hanggang pangalawang linggo ng Abril 2018, lalo pang naging seryoso ang lagay ni Marl Aaron, at ito ay humantong sa kanyang kamatayan. Narito ang mga kaugnay na detalye tungkol dito:

• Marso 28, 2018 - Paulit-ulit ang ginagawang blood test at pagsasalin ng dugo kay Marl Aaron sa isang ospital sa Quezon City. Matapos ang tatlong araw na chemotherapy, hindi na bumaba ang lagnat niya. Hindi na rin siya makakain nang maayos. Madalas ang kanyang pagsusuka, pagtatae at pag-ubo. Patuloy ang pagbigay ng antibiotics sa kanya pero wala pa ring epekto. Hindi na siya nawalan ng lagnat na umaabot ng 40 degrees pataas.

• Abril 12, 2018 - Dumugo ang kanyang ilong at pati ang kanyang mga mata ay may bahid na ng dugo. Ginawan siya ng blood culture test at ang resulta diumano ay may infection siya sa dugo.

• Abril 13, 2018 - Inilipat ng treatment room si Marl Aaron at sinalinan ng dugo kahit nilalagnat at hindi nagtagal ay sumuka siya ng dugo. Dumadaing siya na may bara diumano ang lalamunan niya at hindi siya makahinga. Kinausap si Aling Glerolyn ng doktor, kulang diumano ang hangin sa dugo ni Marl Aaron at maaaring maging dahilan upang bumigay ang puso niya anumang oras. At kung mangyari ‘yun ay kailangan ni Aling Glerolyn na lumagda sa isang kasulatan na pumapayag siyang lagyan ng tubo si Marl Aaron upang makahinga ito. Nangyari nga ang sinabi ng doktor kaya pumayag si Aling Glerolyn na lagyan siya ng tubo upang mabuhay lamang. Sinubukan nilang lagyan ng tubo si Marl Aaron, subalit hindi na kinaya nito. Alas-3:20 ng hapon nang araw na ‘yun ay idineklarang wala nang buhay si Marl Aaron.

Ang naging kamatayan ni Marl Aaron ay isang kuwento ng trahedya na nagdulot ng torture sa kanyang murang katawan hanggang sa bawian siya ng buhay. Patuloy na pahirap naman ang mga alaala nito sa kalooban ng kanyang mga magulang. Ang lahat ng ito ang nagdala sa kanila sa PAO upang mabigyang katarungan ang pagkamatay ni Marl Aaron. Kasama na ngayon sa ipinaglalaban ng PAO, ng inyong lingkod, ng special panel of public attorneys, at ng mga doktor at staff ng PAO Forensic Laboratory Division ang kaso ni Marl Aaron.