Kahit pumanaw na rin ang inang nakikibaka...Hustisya para sa 12-anyos na Dengvaxia victim, patuloy

na ipaglalaban ng PAO

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | December 24, 2021

Sadyang may pagbabagong nagaganap sa mga nagdadalaga, partikular itong nakikita, hindi lamang sa kanilang pisikal na kaanyuan kundi ganundin sa kanilang mood swings.

May kaugnayan sa hormones ang nangyayaring pagbabago sa kanilang pangangatawan.

Ito rin ang dahilan ng kanilang mood swings, na namamalas dahil sa iba’t ibang salik o factors— isa na rito ay ang kagustuhan nila na mahanap at mapagtibay ang kanilang pagkakakilanlan kaya may mga pagkakataon na sila ay nakikitang mabalasik o agresibo.

Kung ganito lamang sana ang dahilan na masasabing natural na yugtong pinagdaraanan ng nagdadalaga (o nagbibinata) ang nangyari kay Theresa Mae Romano, sana ay kapiling pa siya ng kanyang pamilya. Subalit ang nangyari sa kanya ay trahedya na may mga pangyayaring naganap katulad ng sumusunod na obserbasyon noon ng kanyang ina na si Gng. Emma Romano ng Bulacan,

“Naging matampuhin na rin siya at naging mainitin ang kanyang ulo. Ang akala ko lang ay nagdadalaga na siya kaya naging medyo mailap na siya sa amin ng kuya niya. June 2018 nang mag-umpisang maglagas ang kanyang buhok, kasabay ‘yun ng pagiging mainitin ng kanyang ulo.”

Si Theresa Mae, 12, ay binawian ng buhay noong Oktubre 9, 2018. Siya ang ika-94 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected RISKS in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Theresa Mae ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia, una noong Abril 6, 2016; pangalawa noong Nobyembre 10, 2016; at pangatlo noong Hunyo 16, 2017 sa kanilang paaralan. Ito ang unang napansin na pagbabago sa kanya ni Aling Emma, “Ang dating malambing na bata ay naging tahimik na. Hanggang sa noong pasukan niya ng high school ay nagsabi siya na lumalabo na raw ang kanyang mata.” Pagdating ng Agosto hanggang Oktubre 2018, nadagdagan ang mga nararamdaman ni Theresa Mae, naging kritikal ang kanyang kalagayan at tuluyan nang binawian ng buhay. Narito ang ilan sa mga nangyari bago siya pumanaw:

• Agosto 2018 - Sumakit ang kanyang tiyan at sinabihan siya ni Aling Emma na ito ay baka sa kinain lang niya.

• Unang linggo ng Setyembre 2018 - Nagkasipon siya, binigyan siya ni Aling Emma ng Sambong at herbal medicines.

• Setyembre 24, 2018 - Nahihilo at madalas sumakit ang kanyang tiyan. Binibigyan siya ni Aling Emma ng honey bukod sa Sambong.

• Setyembre 30, 2018 - Buong araw siyang natulog, nagigising lamang siya para kumain.

• Oktubre 1, 2018 - Mataas ang kanyang lagnat, pinainom siya ni Aling Emma ng Biogesic. Nagbihis siya para pumasok sa eskuwelahan, subalit hindi na siya tumuloy dahil nahihilo siya kaya muli siyang bumalik sa higaan. Mataas pa rin ang kanyang lagnat. Inabutan siya ni Aling Emma ng Biogesic at tubig para inumin. Bandang ala-1:00 ng hapon, napansin ni Aling Emma na hindi niya ininom ang gamot. Pinagalitan siya nito at ininom na niya ito dahil naging 40 ang kanyang lagnat. Gabi nu’n, giniginaw siya at ipinapatay ang electric fan.

• Oktubre 2, 2018 - Dinala siya ni Aling Emma sa isang health center. Pagdating sa emergency room, pinapunasan siya dahil sobrang taas ng kanyang lagnat. Isinailalim siya sa laboratory examination at nakita sa resulta na positibo sa dengue si Theresa Mae at pagkatapos, pumunta sila sa isang pribadong laboratory at nakuhanan siya ng ihi at dugo. Noong lumabas ang resulta, positive siya sa dengue tapos dinala ulit siya sa nasabing health center at sinabihan si Aling Emma ng doktor na bibigyan siya ng referral upang madala siya sa ospital dahil mababa ang platelet nito.

• Oktubre 3-9, 2018 - Dinala si Theresa Mae sa isang ospital sa Sta. Maria Bulacan. Inabot ni Aling Emma ang Dengvaxia card ng kanyang anak at ang resulta ng laboratory examinations nito. Na-confine si Theresa Mae sa nasabing ospital mula Oktubre 3, 2018 hanggang Oktubre 9, 2018. Noong Oktubre 9, 2018 ng umaga, pag-rounds ng doktor ng bandang alas-9:00, sinabihan nito si Aling Emma na kailangang mailipat si Theresa Mae sa isang ospital sa Pampanga. Inihanda ni Aling Emma ang kanilang gamit para sa paglipat, subalit habang hinihintay nila ang ambulansyang maglilipat sana kay Theresa Mae ay tuluyan na siyang nawalan ng buhay. Ani Aling Emma:

“Ang aking anak na si Theresa Mae ay masipag at sa kabila ng kanyang murang edad ay nakatutulong siya sa akin sa pang-araw-araw na gawain kaya nakalulungkot na nawala na lamang siya bigla. Ang masakit nito, ang bakunang inakala namin na makabubuti sa kanya ang naging sanhi ng kanyang kamatayan. Pumayag akong mabakunahan siya dahil makabubuti raw ito sa kanya at isa pa, libre itong ibinigay ng gobyerno at para sa aking single mother ay malaking bagay ito. Kung nalaman namin na ganito ang sanhi ng naturang bakuna ay hindi ako pumayag na mabakunahan ang aking anak.”

Para sa single mother na si Aling Emma, si Theresa Mae ay hindi lamang pinagmumulan ng kanyang tuwa kundi inaasahan pa sana niyang maging kaagapay niya sa kanyang pagtanda.

Nakalulungkot din dahil nalaman ng inyong Abang Lingkod na kamakailan lamang ay pumanaw na rin si Aling Emma dahil sa isang karamdaman. Subalit ipagpapatuloy pa rin ng PAO ang pagtulong sa kanya na makamit ang hustisya sa pamamagitan ng natitira nitong anak na siyang hahalili sa kanya sa kasong isinampa para kay Theresa Mae. Sa Dengvaxia cases na aming hinahawakan, marami na talagang buhay at pinapangarap na kinabukasan ang natuldukan. Hindi na maibabalik ang inagaw na mga buhay at pangarap ng nasabing trahedya. Ngunit kailangan ang katarungan upang ang nabanggit na malupit at mapait na kaganapan ay magbigay-babala upang ito ay hindi na maulit pa.

Namatayan na ng isa, nanganganib pa ang mga utol... 16-anyos na naturukan ng Dengvaxia,

nagka-Pneumonia, nag-nose bleed at nagsuka ng dugo bago namatay sa bakuna

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | December 17, 2021

Nagsampa ng dagdag na magkakahiwalay na 16 kaso sibil ang 16 magulang ng mga namatay na biktima noong Miyerkules sa Quezon City Regional Trial Court. Kaugnay nito, may 66 para sa patay at 2 survivors ang naunang isinampa sa tulong ng Special Panel of Public Attorneys.

Sa tinaguriang Dengvaxia cases na hawak ng aming Tanggapan, may mga magulang na hindi na natapos sa pag-aalala sa maaaring sapitin ng kanilang mga anak. Tila isang mahabang kalbaryo ang tinatahak nila habang pasan sa kanilang mga balikat ang bigat ng pagdurusa sa namatay nilang anak na naturukan ng Dengvaxia, ganundin ang pagkabahala sa maaaring sapitin na trahedya ng iba pa nilang mga anak na vaccinees.

Ganito ang pinagdaraanan nina G. Angelito Amiel R. Panugan, Sr. at Gng. Anecita R. Cristobal ng Las Piñas City, mga magulang ng yumaong si Angelito Amiel Panugan, Jr. at nina Rhinjay at Christine Joy Panugan. Tatlong anak kasi nila ang naturukan ng Dengvaxia at isa rito ay yumao na.

Si Angelito Amiel, 16, ay binawian ng buhay noong Setyembre 21, 2018. Siya ang ika-93 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya. Narito ang bahagi ng salaysay nina G. at Gng. Panugan hinggil sa pagkakabakuna kay Angelito Amiel at dalawa pa nilang mga anak:

“Si Angelito ay naturukan ng bakuna kontra dengue noong Agosto 2017 sa klinika ng kanyang paaralan. Ang nasabing pagtuturok ay nasaksihan ng aming anak na si Rhinjay C. Panugan ay isang beses naturukan ng Dengvaxia sa klinika ng kanyang paaralan.

Ang isa pa naming anak na si Christine Joy Panugan ay tatlong beses naturukan ng nasabing bakuna.”

Nagsimula ang pagbabago sa kalusugan ng dati ay masayahin, masigla at malusog na si Angelito Amiel noong Hunyo 19, 2018. Galing siya noon sa simbahan nang magreklamo siya ng pananakit ng ulo at hindi na rin siya makalakad dahil masakit ang kanyang mga paa. Siya ay nagreklamo rin ng hirap sa paghinga. Dahil dito, isinugod siya ng kanyang mga magulang sa isang ospital sa Las Piñas City at nakita na mataas ang creatinine level niya kaya siya ay isinailalim sa emergency dialysis. Siya ay na-confine hanggang Hunyo 21, 2018. Sa mga araw na ‘yun ay nanghina, nagkalagnat at nagsusuka siya. Patuloy din niyang inirereklamo ang pananakit ng kanyang kaliwang paa.

Makalipas ang ilang panahon, dahil nabunot ang catheter para sa dialysis na nakakabit sa leeg ni Angelito Amiel, siya ay ibinalik sa pinagdalhang ospital sa kanya sa Las Piñas City. Hindi pa rin siya makatayo, siya ay nagkalagnat, nagreklamo ng pananakit ng kanyang tagiliran at nagsusuka.

Nawalan din siya ng ganang kumain. Bago ang sana’y paglabas ni Angelito Amiel ng ospital ay nagka-pneumonia siya, kaya hindi ito natuloy. Hirap din siyang makahinga kaya kinabitan siya ng oxygen. Matapos humupa ng kanyang lagnat, siya ay nakalabas din ng ospital. Sa mga sumunod na linggo ay patuloy pa rin ang dialysis niya na ginagawa ng dalawang beses kada linggo.

Pagdating ng Setyembre 2018, lumubha ang kalagayan ni Angelito Amiel hanggang sa bawian siya ng buhay. Narito ang kaugnay na mga detalye:

• Setyembre 17 - Hindi na naman siya makalakad. Muling lumabas ang dugo sa ilong at bibig niya.

• Setyembre 19-21 - Nagsuka siya ng dugo, kaya muli siyang dinala sa ospital sa Las Piñas City. Hirap siyang huminga at nagreklamo na mainit ang kanyang pakiramdam.

• Hindi bumuti ang kanyang kalusugan sa mga sumunod na araw. Hindi rin tumitigil ang pagdurugo ng kanyang ilong at pagsusuka ng dugo at palagi niyang inirereklamo ang pananakit ng kanyang kaliwang paa.

• Setyembre 21 - Alas-12:30 ng tanghali, nawalan siya ng boses. Tumirik din ang kanyang mga mata at naghabol siya ng paghinga. Nag-agaw buhay siya at sinubukang i-revive ng mga doktor, subalit pagsapit ng ala-1:00 ng hapon ay tuluyan siyang pumanaw.

Anang mag-asawang Panugan:

“Napakasakit para sa aming mag-asawa ng biglaang pagpanaw ni Angelito Amiel. Isang masigla at malusog na bata ang aming anak, kaya nakapagtataka na matapos niyang maturukan ng Dengvaxia — na dapat ay magbibigay sa kanya ng proteksiyon— biglang nagbago ang estado ng kanyang kalusugan. Hindi namin akalain na ito ang magiging ugat ng kanyang maagang kamatayan. Dengvaxia vaccine lamang ang kakaibang gamot na itinurok sa aming anak bago siya dapuan ng sakit na kumitil ng kanyang buhay sa murang edad.”

Idinulog ng mag-asawang Panugan ang kaso ni Angelito Amiel sa aming tanggapan.

Bagama’t natapos na ang forensic services na hiniling nila at naisagawa na ng PAO Forensic Team, tuluy-tuloy pa rin ang serbisyong legal na ibinibigay ng inyong lingkod at kasamang mga abogado sa kaso ni Angelito Amiel. Hindi lamang ang alalahanin sa isang anghel na ito ang nagpapahirap sa kalooban nila G. at Gng. Panugan. Anila:

“Sa ngayon ay iniisip pa namin ang dalawa pa naming anak na nabakunahan din ng parehong bakuna. Sa araw-araw na dumaraan na nakakaramdam ng pagkahilo ang aming dalawa pang anak, nababahala kami na maaaring mangyari muli sa kanila ang nangyari kay Angelito Amiel. Lubha itong nagdudulot sa amin ng alalahanin.”

Para sa tatlong mga anghel na nabanggit ang laban ng aming Tanggapan na pangkatarungan para sa pamilya Panugan!

Paninikip ng dibdib, hirap sa pagdumi at stage 5 Dengue infection, dinanas ng 11-anyos na namatay sa

Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | December 10, 2021

Ang pangalang “Emmanuel” ay may kahulugan na “Ang Dios ay sumasaatin”. Sa buwan ng taglamig o Disyembre, nagugunita ang batang si Emmanuel o si “Jesus” na isinilang sa hamak na sabsaban. Ngunit may mga magulang na may mga alaala tungkol sa pumanaw nilang mga anak na habambuhay nang magmamarka sa kanilang isipan. Ang mga gunitang ito ay kaugnay sa higit pang pahirap sa katawan at damdamin na sinapit ng nasabing mga yumao nang ang mga ito ay pilit na inaagaw ang mga sandali upang maidugtong sa kanilang mga buhay. Kabilang sa nasabing mga magulang sina G. Gualberto at Gng. Theresa Lirazan ng Makati City. Anila,

“Isang taon matapos maturukan ng bakuna kontra dengue si Emmanuel o noong Agosto 2018 nang magreklamo siya na palaging mainit ang kanyang nararamdaman kaya madalas gusto niyang maligo. Pitong araw siyang tulog, subalit nakikita lamang naming lumuluha siya habang nakapikit.”

Ang nabanggit na bata ay si Emmanuel Lirazan, 11-anyos na binawian ng buhay noong Setyembre 30, 2018. Siya ang ika-92 sa mga naturukan ng Dengvaxia na nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} — na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Emmanuel ay naturukan ng Dengvaxia noong Agosto 18, 2017 sa isang health center sa Makati City. Ayon kina G. at Gng. Lirazan si Emmanuel, “Kailanman ay hindi nagkaroon ng malalang karamdaman at naospital maliban na lamang nitong kamakailan. Ngunit matapos siyang mabakunahan ng kontra dengue ay nagbago ang kanyang kalusugan.” Ang detalye nito na nangyari noong Agosto 2018 ay nakasulat sa itaas. Noong Setyembre 10, 2018, nagreklamo ng pananakit ng lalamunan si Emmanuel. Dinala siya ng kanyang mga magulang sa isang health center. Ayon sa doktor, siya ay mayroong tonsillitis kaya niresetahan siya ng Co-Amoxiclav.

Bumili at pinainom siya nito at nadagdagan pa ang mga nararamdaman ni Emmanuel sa mga sumunod na mga araw na ito ng Setyembre 2018:

• Setyembre 11 - Alas-4:00 ng madaling-araw, nagreklamo siya ng paninikip ng dibdib at naulit ito ng alas-8:30 ng umaga. May lagnat siya kaya dinala siya sa isang ospital sa Makati City. Siya ay pinakalma ng doktor at binigyan ng gamot na pampahupa ng mabilis na tibok ng puso dahil nakaranas siya ng palpitations. Ayon sa doktor, siya ay may severe tonsillitis. Ginawan sila ng referral para sa isa pang ospital sa Makati City; kapag naulit diumano ang paninikip ng kanyang dibdib ay kinakailangang madala siya sa nasabing ospital.

• Setyembre 13 - Alas-3:00 ng hapon, muling nanikip ang kanyang dibdib at dinala siya sa ospital na binanggit sa referral ng naunang ospital na pinagdalhan sa kanya. Sa nasabing ospital, siya ay sinuri at niresetahan ng gamot at pinauwi rin. Bandang alas-10:00 ng gabi, nagsuka si Emmanuel. Isinakay siya ng ambulansiya at pitong beses pa ulit siyang nagsuka ng kulay itim. Nakaramdam din siya ng pananakit ng sikmura.

• Setyembre 14 - Na-admit siya sa isang ospital sa Makati. Pagkalipas ng limang oras, pinauwi rin sila; may acid reflux lang diumano siya. Sa kanilang bahay, naramdaman ng kanyang mga magulang na malamig ang kanyang katawan. Siya ay uhaw na uhaw at palaging gustong uminom ng tubig. Hindi rin siya makatulog nang nakahiga na patag sa higaan at siya ay parang nalulunod ang pakiramdam.

Narito ang ilan pa sa mga naranasan ni Emmanuel bago siya iginupo ng kanyang mga naging karamdaman at tuluyang namatay:

• Setyembre 15 - Sumakit ang kanyang tiyan. Gusto niyang dumumi, pero wala siyang mailabas. Dalawang araw na siyang hindi makadumi, kaya isinugod muli siya sa isang ospital sa Makati at nabigyan siya ng gamot para rito. Nakadumi naman siya, ngunit kulay itim) at bumagsak ang kanyang blood pressure. Laking-gulat ng kanyang mga magulang nang sabihin ng doktor na kritikal na kanyang lagay dahil may stage 5 dengue infection umano siya. Siya ay in-intubate at dahil hindi siya tumitigil sa pagwawala, tinurukan siya ng pampakalma. Nawalan siya ng malay at nangyari ang nakasulat sa itaas tungkol sa pitong araw niyang pagkakatulog.

• Setyembre 21 at 22 - May lumabas na dugo sa kanyang tainga. Kinabukasan na niya muling naidilat ang kanyang mga mata.

• Setyembre 25 - Pabalik-balik ang kanyang lagnat. Matapos siyang suriin ng doktor, tumaas naman ang kanyang platelet count. Gayundin, siya ay nakaihi at nakadumi. Natuwa ang kanyang mga magulang dahil tumaas na ang kanyang platelet count. Kinabukasan, laking-gulat nila nang sabihan sila na kritikal na ang kondisyon ni Emmanuel.

• Setyembre 29 at 30 - Ayon sa doktor, puno na ng tubig ang kaliwang baga niya. Muling bumagsak ang kanyang platelet count at hindi na siya makaihi. Naging kritikal ang kanyang kalagayan at tuluyan siyang pumanaw noong Setyembre 30, 2018. Anang mag-asawang Lirazan, “Nakapagtataka na matapos niyang maturukan ng Dengvaxia, na dapat ay magbibigay sa kanya ng proteksiyon, bigla na lamang nagbago ang estado ng kanyang kalusugan. Hindi namin akalain na ito rin ang magiging ugat ng kanyang maagang kamatayan.”

“Napakasakit para sa aming mag-asawa ng biglang pagpanaw ng aming anak. Malambing siya at kahit nasa ika-anim na baytang na siya ay nagpapakandong pa sa amin. Pero ngayon, nawala na ang aming bunsong anak,” hinagpis pa nila na ramdam na ramdam namin ang tila sariwa pang mga sugat na iniwan sa kanila ng pagyao ng pinakamamahal nilang si Emmanuel.

Ano nga ba ang maibibigay natin sa mga magulang na sobrang nami-miss at hinahanap ang paglalambing ng kanilang yumaong anak? Wala tayong maaaring maibigay sa kanila kundi ang katarungan na nararapat para sa kanilang yumaong mahal sa buhay. Nawa ay maibsan nito ang pait na dulot ng katotohanan na ang hiling nilang lambing mula mismo kay Emmanuel ay hinding-hindi na magkakaroon ng katuparan sa buhay na ito.