Pabalik-balik na lagnat at 6 operasyon sa ulo, dinanas ng 14-anyos na namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | August 5, 2022

Sa tinaguriang Dengvaxia cases, narinig namin ang pinakamatamis at pinakamagiliw na paglalarawan ng mga magulang sa kanilang mga anak, ngunit mula rin sa kanilang mga bibig ang pinakamasakit na pagbabahagi ng sinapit ng kanilang pinakamamahal na yumaong mga supling. Isa sa kanila si Gng. Sherry Mae A. Samorin ng Cebu City.

Narito ang bahagi ng kanyang matamis, ngunit mapait ding gunita sa kanyang kaisa-isang anak na si Zwitsal Samorin, pumanaw na Dengvaxia vaccinee:

“Si Zwitsal ay masayahin, masigla, aktibo at malusog na bata. Siya ay mahilig sumayaw at bilugan ang kanyang katawan at hindi pa nagkaroon ng malubhang sakit. Kailanman ay hindi pa siya nagkaroon ng malubhang karamdaman na nangangailangang siya ay maospital, bukod nang siya ay malubhang nagkasakit na humantong sa kanyang pagpanaw. Kahit siya ay nagkaroon na ng dengue bago maturukan, hindi naman siya naging kritikal. Monitoring lang ng fluids ang ginawa namin. Bakit nang mabakunahan siya ng Dengvaxia ay nagkasakit na siya?”

Si Zwitsal, 14, ay namatay noong Pebrero 23, 2018 sa isang ospital sa Cebu City. Siya ang ika-120 sa mga naturukan ng Dengvaxia at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Zwitsal ay naturukan ng Dengvaxia noong Hulyo 18, 2017 sa isang health center sa kanilang lugar. Ang kanyang pagkakasakit ay nagmula noong Agosto 2017. Pabalik-balik ang kanyang lagnat at pananakit ng ulo. Noong Setyembre 2017 hanggang Oktubre 2017, nadagdagan pa ang mga nararamdaman ni Zwitsal hanggang sa lumubha ang kanyang kalagayan:

• Setyembre 13 at 22 - Maliban sa pabalik-balik na lagnat, nagkaroon siya ng pagsusuka at ubo, sakit ng ulo at tiyan, kaya siya ay dinala sa isang ospital sa Cebu City. Sinabing nagkaroon siya ng Dengue kahit ayon kay Gng. Samorin ay wala naman silang isinagawang tests. Kaya kung ito ay totoo, ito umano ang pangalawang dengue ni Zwitsal; siya ay nagka-dengue na noong Setyembre 2016. Binanggit ni Gng. Samorin sa doktor na naturukan siya ng Dengvaxia. Aniya, “Hindi nila ako pinansin. Paulit-ulit kong sinasabi na palaging sumasakit ang ulo at tiyan niya at nagsusuka siya, pero pinalabas pa rin kami sa ospital noong September 22, 2017.”

• Setyembre 25 at Oktubre 4 - Pumasok siya sa eskuwelahan noong Setyembre 25, pero pinauwi siya dahil nagkalagnat at sumakit na naman ang kanyang ulo, tiyan at nagsusuka pa rin siya. Sa bahay, natulog lamang siya at inobserbahan siya. Napansin ng kanyang pamilya na nagkaroon siya ng allergic reactions sa ininom niya na paracetamol. Namamaga ang kanyang mukha, kaya dinala siya sa isang ospital sa Cebu City noong Oktubre 4, 2017. Nalaman na siya ay may Sepsis Chronic Anemia at sinabihan sila na dapat siyang sumailalim sa 2D Echo dahil mabilis ang tibok ng kanyang puso. Niresetahan siya ng paracetamol na kaiba sa iniinom niyang Tempra para sa lagnat dahil sa kanyang allergic reactions. Binigyan din siya ng antibiotics para sa sepsis at iron supplement para sa kanyang anemia at umuwi na sila.

• Oktubre 20, 2017 - Isinailalim siya sa 2D Echo sa isang ospital sa Cebu City. Nagtagal ang kanyang pag-inom ng antibiotics sa loob ng 15 araw. Ang iron supplement ay araw-araw niyang iniinom. Bumuti ang kalagayan niya sa tulong ng mga naturang gamot. Gayunman, pabalik-balik pa rin ang kanyang lagnat at sakit ng ulo at tiyan, kaya sa loob ng isang linggo ay tatlong araw lang siya nakakapasok sa paaralan.

Noong Nobyembre 2017 hanggang unang bahagi ng 2018 ang mga huling araw ni Zwitsal at pagsapit ng Pebrero ng naturang taon, siya ay binawian ng buhay. Narito ang ilang mga detalye:

• Nobyembre 18 - Nagsabi siya sa kapatid ni Gng. Samorin na masakit ang ulo niya at sinabihan siya nito na matulog na ginawa naman niya.

• Nobyembre 19- Hindi niya maigalaw ang kaliwang parte ng katawan niya at sumasakit ang kanyang ulo. Maputla rin ang kanyang katawan at parang na-paralyze ito. Nakaihi siya sa kanyang higaan at hindi na siya makabangon. Dinala siya sa ospital at kinuha ang clinical history niya at sinabi ng kanyang ina na mayroon siyang Sepsis Chronic Anemia. Inobserbahan siya at sinabing paralyzed si Zwitsal. Pinayuhan sila na ilipat siya sa ibang ospital dahil walang ICU ru’n. Sa pinaglipatang ospital, nakita sa CT Scan na mayroon siyang blood clot sa ulo na may laking 7mm. Ni-request agad ng neurosurgeon na maoperahan si Zwitsal. Noong Nobyembre 19, 2017, siya ay inoperahan at paulit-ulit pang inoperahan. Sumailalim siya sa anim na operasyon. Bago siya mamatay, nagtagal siya ng 89 araw sa ospital.

• Pebrero 23, 2018 - Pumanaw si Zwitsal. Isinalaysay ni Gng. Samorin na “Ang orihinal na kopya ng Certificate of Death ni Zwitsal ay nasa ospital pa dahil hindi ko pa nababayaran ang bill na nagkakahalagang P1,643,980.75.”

Napakasakit para sa pamilya ni Zwitsal ang kanyang pagpanaw. Ang nagpapabigat pa sa pinapasan ng kanyang pamilya ay damang-dama sa mga salita ng kanyang ina, “Niloko pa ako ng DOH na tutulungan nila akong mabayaran ang napakalaking bill namin sa ospital, kaya ibinigay ko sa kanila ang mga dokumento ng aking anak na hanggang ngayon ay hindi pa naibabalik. Mabuti na lang, nakuhanan ko ng larawan ang Dengvaxia card dahil kung hindi, wala na akong ebidensya na naturukan siya ng Dengvaxia. Nang magpadala ang PAO ng Demand Letter, hindi na umusad ang sinasabi nilang proseso para sa release ng financial assistance. Kung talagang totoo sa kanila ang pagtulong sa akin, isang taon nang patay ang aking anak, pero hindi pa rin nila ako tinutulungan. Nakapag-babang luksa na ako, pero wala pa rin ang sinasabi nilang tulong.”

Sa mga may pandama pang mga pinatutungkulan ni Gng. Samorin, tila hapdi ng latigo ang maaaring dumapo sa kanila. Sa kanila, lalo na sa mga awtoridad na tila manhid na, latigo ng batas ang nararapat, bagama’t sa inutang nilang mga buhay ay walang makakasapat na katapat. Tamang hustisya ang hiling ng pamilya ni Zwitsal at handa ang PAO na sila ay tulungang makamit ito.

12-Anyos, pabalik-balik ang ubo, sipon at lagnat, nagka-pneumonia pa bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 29, 2022

Hindi matatawaran ang pagmamahal ng mga lolo’t lola sa kanilang mga apo. Wala silang ibang hangarin kundi ang kabutihan ng mga ito. Ang pagmamahal na ito ang nagtulak sa isang lola na pabakunahan ang kanyang apo sa pag-aakalang makabubuti ito sa kanya. Ngunit may mga pagkakataon na maging ang manipestasyon ng pagmamalasakit at pagmamahal sa pagitan ng dalawang henerasyon na ito ay nauuwi sa trahedya. Ganito ang nangyari sa pamilya Acla.

Narito ang bahagi ng salaysay ni G. Edwin Acla tungkol sa kanyang anak na si Nathaniel Acla:

“Siya ay dinala ng aking nanay na si Juanita Acla sa covered court ng aming barangay upang paturukan ng nasabing bakuna. Ito ay base rin sa anunsiyo ng barangay na libreng Dengvaxia vaccine ng aming health center. Sa kagustuhan ng aking ina na mabigyan ng proteksyon laban sa dengue si Nathaniel, dinala niya ito sa covered court para mapabakunahan. Wala sa isipan namin na hindi pala ito maaasahang klase ng bakuna.”

Si Nathaniel, 12, ay namatay noong Pebrero 23, 2019. Siya ang ika-119 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Nathaniel ay isang beses naturukan ng Dengvaxia noong Oktubre 30, 2017 sa isang covered court sa Las Piñas City, na pinangunahan ng mga taga-health center. Ayon sa kanyang mga magulang na sina G. Edwin at Gng. Jalean Acla, si Nathaniel ay masayahin, masigla, aktibo at malusog na bata. Siya ay mahilig magbisikleta at maglaro ng basketball.

Dagdag pa nila, “Noong 7-anyos ang aming anak, nagkaroon siya ng primary complex. Gayunman, pagkatapos ng gamutan ay nanatili siyang malusog at hindi na nagkaroon ng malubhang sakit. Kailanman ay hindi pa siya nagkaroon ng malubhang karamdaman na nangangailangang madala siya sa ospital, bukod nitong kamakailan kung saan siya ay malubhang nagkasakit na humantong na sa kanyang pagpanaw.”

Pagdating ng 2018, narito ang mga naramdaman ni Nathaniel:

• Pebrero - Nag-umpisa siyang magkalagnat at ubo, at naging madalas ito. Nagkaroon din siya ng mga pantal. Dinala siya sa doktor sa isang pribadong klinika at niresetahan siya ng antibiotics at paracetamol.

• Abril at Agosto 2018 - Bumalik ang kanyang pag-ubo at lagnat na sinabayan ng sipon. Pagkatapos kumain, agad siyang dumidiretso sa palikuran, na hindi naman niya kaugalian. Dinala siya sa isang klinika at siya ay isinailalim sa x-ray at normal naman ang resulta nito. Gayunman, niresetahan siya ng antibiotics at bumuti naman ang kanyang kalagayan. Noong Agosto 2018, muling bumalik ang kanyang ubo, sipon, at lagnat; muli rin siyang dinala sa klinika. Umayos naman ang kanyang kalagayan pagkatapos niyang inumin ang mga inireseta sa kanya.

• Nobyembre - Bumalik ang kanyang ubo, sipon at lagnat. Siya ay muling isinailalim sa x-ray at nalaman na siya ay may primary complex. Siya ay isinailalim sa medikasyon sa loob ng anim na buwan. Siniguro ng kanyang mga magulang na naiinom niya ang kanyang maintenance.

Noong 2019, lumubha ang kondisyon ni Nathaniel at nauwi sa kanyang pagpanaw:

• Enero 30 - Nagkalagnat siya, nanikip ang kanyang dibdib, sumakit ang kanyang ulo, tiyan at binti. Palagi niyang sinusuntok ang kanyang mga binti dahil sinasabi niyang nangangalay ang mga ito. Naging bugnutin na rin siya at bumagsak ang kanyang katawan, kaya dinala siya sa isang ospital sa Las Piñas at doon nalaman na siya ay may pneumonia. Siya ay na-admit at ginamot ang kanyang pneumonia. Gayundin, niresetahan siya ng antibiotics sa loob ng 14 na araw.

• Pebrero 14 at 21 - May pneumonia pa rin siya. Pinalitan ng doktor ng mas malakas na klase ng antibiotics ang iniinom niya. Noong Pebrero 21, 2019, lalong nanghina si Nathaniel. Nawalan siya ng ganang kumain at nagkasingaw siya sa bibig na parang bulak ang hitsura. Mabilis din ang pagtibok ng kanyang puso at siya ay hinihingal. Nanatili ang kanyang pag-ubo, sipon at lagnat. Nananakit din ang kanyang mga binti, habang ang kanyang dumi ay may pula na may laman na parang plema.

• Pebrero 22 at 23 - Hirap na siyang magsalita at lumunok ng pagkain. Noong Pebrero 23, 2019, parang nalulunod na siya dahil sa hirap sa paghinga. Siya ay in-intubate at naging kritikal ang kanyang kalagayan. Siya ay nag-agaw buhay at pagsapit ng alas-8:00 ng umaga, tuluyan nang pumanaw si Nathaniel. Ayon sa kanyang Certificate of Death, ang sanhi ng kanyang agarang pagpanaw ay “Respiratory Failure” (Immediate Cause); “Pneumonia Severe” (Antecedent Cause); “Multi Drug Resistant Tuberculosis” (Underlying Cause).

Ayon sa kanyang ama, “Napakasakit ng biglaang pagpanaw ng aming anak. Naging pabaya ang mga taong gumawa ng pagbabakuna sa kanya. Nasa trabaho kami nang nabakunahan ng Dengvaxia si Nathaniel. Ayon sa aking ina, hindi ipinaliwanag ng mga empleyado ng health center ang maaaring maging epekto ng nasabing bakuna sa kanya. Ang primary complex ay karaniwang sakit ng mga bata at nagagamot naman ito. Hindi namin pinabayaan ang kalusugan niya kahit na gumastos pa kami sa doktor at gamot. Sa pribadong klinika rin namin siya dinadala upang siguraduhing mabibigyan siya ng tamang pag-asikaso, subalit sa kabila ng paggamot sa kanya ay hindi bumuti ang kalagayan niya.”

Ginawa ng mga magulang ni Nathaniel ang lahat ng kanilang makakaya upang maisalba ang kanyang buhay, ngunit hindi naging sapat ‘yun, kaya ang laban ngayon ng mag-asawang Acla ay karugtong ng kanilang naumpisahan noon.

Hindi na maibabalik ang buhay ni Nathaniel, ngunit ang katarungang matatamo ang magbibigay-dangal sa buhay na inutang sa naganap na nasabing trahedya. Ang PAO at PAO Forensic Team na nilapitan ng pamilya Acla ay nananatiling masigasig at matibay na kasangga nila sa labang pang-hustisya.

Mga magulang sa pagrerebyu sa Dengvaxia: Hustisya sa 166 na namatay sa bakuna, ibigay muna!

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | July 22, 2022

Nagimbal ang mga magulang sa tinaguriang Dengvaxia fiasco pagkatapos banggitin ng sinasabing infectious disease expert na si Dr. Rontgene Solante na dapat magsagawang muli ng pagrerebyu sa pagtuturok ng Dengvaxia vaccine dahil diumano sa pagdami ng kasong ng Dengue ngayon sa ating bansa. Ito lamang ang naiisip na paraan ng nasabing eksperto upang bigyang-solusyon ang pagdami ng kaso ng Dengue. Marahil ay hindi alam ni Dr. Solante kung ano na ang mga datos ng Department of Health (DOH) hinggil sa mga naturukan at naging biktima ng nasabing bakuna.

Sa mga naturang vaccinees na ang mga kaso ay hawak ng Public Attorney’s Office (PAO), 166 na ang natapos na autopsies ng PAO Forensic Laboratory Division sa pangunguna ni Dr./Atty. Erwin P. Erfe. Mayroon namang dalawang buhay sa mga ito na isinailalim din sa Forensic Examination. Ang mga bata na ito ay dumaan din sa matinding mga karamdaman; ang isa sa kanila ay nagka-severe dengue at ang isa naman ay nagkaroon ng encephalytis.

Ang nasabing 166 na mga nasawing vaccinees na hindi dumaan sa kinakailangang screening at blood test ay ang mga sumusunod:

Anjielica M. Pestilos, Zandro N. Colite, Lenard L. Baldonado, Alexzander A. Jaime, Rei Jazztine D. Alimagno, John Paul R. Rafael, Christine Mae G. De Guzman, Kristel Jean M. Magtira, Michael V. Tablate, Zarah Mae E. De Luna, Aejay O. Bautista, Leiden M. Alcabasa, Crezele Ann Joy R. Viaros, Marc-Axl D. Eboña, Jose R. Balacano, Angelica F. Pulumbarit, Erico M. Leabres, Abbie N. Hedia, Maricel S. Manriza, Charmel T. Flordeliz, Melvin Karl G. Elipane, Lea P. Delos Santos, Roshaine D. Cariño, Jansyn Art F. Bataan, Darylle I. Sagun, Wiljen B. Alcontin, John Ray B. Pintor, Clarissa A. Alcantara, Jhon Loyd S. Rodica, Ej Christian T. Apa, Jonell Dc. Dacquel, Rolando O. Malagum, Naomi J. Nimura, Adeline B. Castroverde, Shane C. Lague, Riceza L. Salgo, Lloyd D. Babia, Christine Joy G. Asuncion, John Marky F. Ferrer, Gillianne R. Vasquez, Vicente T. Arugay, Aldrin S. Hinayon. Renelyn L. Avellanosa, Enjay Ivon M. Serrano, Julius Kenneth M. Baquiran, Gladimeir S. Juevesano, Valerie S. Pagulayan, Kendrick Guico Gotoc, Francis Ivan V. Sedilla, Mark A. Secondez, Micaella Kayla S. Mainit, Philip Jude E. Ednalaguim, Aldrid B. Aberia, Marl Aaron P. Chavez, Annaliza Dl. Silverio, Kianah Mae Garces Racuya, Marlon Jay N. Lorenzo, Joaniña T. Cortes, Elezar Brigoli Jr., Julliane R. Arriola, Anthony B. Conchada, Jocelyn C. Braga, John Lloyd M. Bautista, Crystal Mae G. Gaton, Ar-Jay O. Llantero, Trishanne T. Casona, Bianca K. Martija, Kelvin M. Anten, John Harry P. Rellores, Jericho P. Espinilla, Editha G. Arguta, Arianne Reese Verchez, Marqui Rhino B. Mangligot, Charisse Anne Dc. Pascual, Eira Mae H. Galoso, Shiela Mae C. Guerra, Elizabeth E. Gelotin, Princess Edralyn F. Serrano, Ashly Nicole P. Barbacena, Kenchi B. Ocfemia, Mary Rose V. Ibadlit, Psalm Dioquino, Maribel Santos Eustaquio, Venus E. Sedilla, Ronald L. Sibayan, Razel Lalaine M. Laylay, Elijah Rain E. De Guzman, Levie R. Losanga, Gianne Marie C. Sanchez, Donita Jen C. Fernandez, John Paul R. Dumaplin, Emmanuel C. Lirazan, Angelito Amiel C. Panugan Jr., Theresa Mae Aguipo Romano, Baron Rock Jayson Miranda, King Martin Luther T. Ancheta, Julienne Kailey D. Vidallo, Akira Mae L. Zarate, Friendly G. Mendoza, Carl Guillier D. Alfaro, Kyle Nicole S. Macasaquit, Levon Zirine C. Santos, Lance Allen O. Mitra, Krizha Agonia, Mary Grace Ela Peña, Alexa P. Regalado, Justine B. Briones, Rancel Mae G. Ganancial, Vea O. Mirandilla, Jessica V. De Chavez, Renz Mart O. Lucaba, Jericho M. Azogue, Joyce Ann Brizuela, Trixie Marie Laure, Jarmie B. Alim, Sandara A. Picones, Kylie Zsarene G. Tongco, Charmelyn Jumao-As, Nathaniel Panday Acla, Zwitsal A. Samorin, Trisha Mae A. Solamo, Maegan C. Valdez, John Arvyn D. Valenzuela, Jian S. Subing-Subing, Genalyn Ababao, Jovanni Carl Y. Caidlang, Rose Al C. Magbanua, Froilan R. Amistoso, Shaira Mae G. Lomtong, Reynalyn G. Almachar, Ella V. Villanueva, Nicole B. Benaro, Erica M. Montales, Mary Joy M. Fillarca, Calvin Jhon S. Soriano, Justine C. Paule, Jerome Q. Salazar, Jhon Stephen Nepomuceno, Trisha Janelle P. Olarte, Martha T. Camonggay, Darwen P. Racal, Cyrus Dj T. Copino, Shana Marie P. Pineda, Charish T. Debutac, Harold D. Polistico Jr., Joan L. Deang, Lennon Carl A. Ribo, Jessica B. Poquiz, Shekina Venice V. Arciaga, Rb D. Tamonan, Noreen M. Labrague, Kyle Sebastian Juan Andaleon, Rhenzyl Ilustre Castillo, Diana Diola, Edwin Jan C. Bognot, Zorev L. Nayve, Maekyla S. Cruz, Ma. Vinna Mae M. Etang, Jc Albert F. Legaspi, Crisa Mae Liya Porcia, Sam Gavriel V. Mendoza, Tyrone S. Tisbe, Angela A. Cera, Dick John L. Dela Cruz, Rizza Mae J. Ribo, Aeron Dave Susana.

Ang mga survivors naman ay sina Benedict Dominguez at Mark Joseph Estandarte.

Nagsimula na ang hearing ng criminal cases sa RTC Branch 107 sa Quezon City at ang presiding judge ay si Hon. Jose Bautista, Jr. Kabilang sa sinampahan ng kaso ang dating kalihim ng DOH at 41 mga akusado. Umabot na sa 156 sa patay at dalawa sa buhay ang naisampang kasong kriminal at 106 sa patay at dalawa sa buhay naman ang naisampang civil cases sa saka ni Judge Manuel Sta. Cruz ng RTC, Branch 226, Quezon City. Ang natitira pang bilang ng biktima ay handa nang isampa sa husgado. Kaugnay ng pagsasampa ng mga kaso sa Metropolitan Trial Courts ng Department of Justice (DOJ), nakapag-utos na ang Supreme Court na ilipat ang mga ito sa nasabing Regional Trial Court na isang Family Court kung saan ang presiding judge ay si Judge Bautista, Jr.

Kaugnay nito, sumisigaw ang mga magulang na mga miyembro ng Samahan ng mga Magulang Anak ay Biktima ng Dengvaxia (SMABD) sa pangunguna nina Gng. Sumachen Dominguez at Gng. Girlie Estandarte Samonte. Sumisigaw sila kaugnay ng mga daing mula sa hukay ng mga nasawing biktima na hanggang ngayon ay humihingi ng hustisya sa naganap na trahedya kaugnay ng nasabing bakuna na experimental pa. Sabi nga ng isang magulang, bakit hindi sinabi sa kanila ang apat na serious adverse effects, ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015}? Ang naturang serious adverse effects ay ang anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), at increase in severity of dengue disease.

Makakaasa ang sambayanan na hindi titigil ang PAO upang itanyag ang sulo ng katarungan at katotohanan upang maghari ang katarungan sa buong kapuluan.