UTI, dengue at pneumonia, dinanas ng 11-anyos bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 28, 2022

May mga bagay na ikinakatakot ng mga magulang na mangyari sa kanilang mga anak. Kapag ito ay naganap, mayroon sa kanilang nababalot sa takot at panlulumo ang pagkatao.

Ganito ang nangyari kay G. Bayani Villanueva, Jr. ng Caloocan City nang malaman niyang nabakunahan ng Dengvaxia ang kanyang anak na si Ella Villanueva.

Ani G. Bayani, “Laking takot ko at labis ang aking pangamba nang nalaman ko ang tungkol dito. Una pa lang ay tutol na akong mabakunahan siya kontra dengue dahil hindi ako tiwala sa bakuna dahil bago pa lang ito. Sa katunayan, hindi ako sumang-ayon na mabakunahan si Ella ng dengue vaccine nang ipinaalam ng aking nasirang asawa na pababakunahan niya si Ella dahil nabakunahan na raw nu’n ang dalawang anak ng aming kapitbahay. Kaya talagang nanlumo ako nang nalaman kong nabakunahan si Ella ng Dengvaxia.”

Si Ella, 11, namatay noong Abril 13, 2019, ang ika-131 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya.

Si Ella ay naturukan ng Dengvaxia sa kanilang health center noong Oktubre 25, 2017. Nalaman ito ni G. Bayani noong Marso 26, 2019 habang siya ay naka-confine na sa isang ospital sa Quezon City, matapos siyang sabihan ng kanyang ina (Gng. Herminia Villanueva) na may nakita siyang Dengvaxia card sa kanilang bahay na nakapangalan kay Ella.

Noong Marso 2019, narito ang mga naramdaman ni Ella:

• Marso 2019, ikalawang linggo - Nasa bahay na lamang si Ella dahil masama diumano ang kanyang pakiramdam. May lagnat din siya at pinaiinom ng paracetamol, ngunit hindi bumaba ang kanyang lagnat. Dahil dito, dinala siya ng kanyang ama sa isang klinika. Isinailalim siya sa iba’t ibang pagsusuri at ayon sa resulta, may urinary tract infection (UTI) diumano siya. Siya ay niresetahan ng antibiotics, pero kahit ininom niya ang mga ito ay hindi pa rin bumuti ang kanyang kalagayan.

• Pagkatapos ng isang linggo - Dahil hindi pa rin siya gumagaling, dinala siya muli sa klinika. Isinailalim siya sa x-ray at maganda naman ang resulta nito, subalit siya ay niresetahan pa rin ng antibiotics. Bumuti ang kanyang kalagayan, maliban sa pagkakaroon niya ng ubo at sipon, at pabalik-balik na lagnat. Sa pagdaan ng ilang araw, sumakit ang kanyang mga kasu-kasuan at ulo. Pabalik-balik din ang kanyang lagnat, ubo at sipon.

• Marso 22 - Dinala siya sa isang private hospital sa Quezon City at isinailalim sa CBC test at ayon sa resulta, positibo siya sa dengue. Ito na ang pangalawang pagkakataon na na-dengue siya; una siyang nagka-dengue infection noong 4-anyos siya. Kinailangan siyang ilagay sa intensive care unit (ICU), subalit nang sabihan ang kanyang ama na kailangan ng malaking halaga para sa paggamit niya ng ICU, nagsabi si G. Bayani na hindi niya kakayaning magbayad ng ganu’n kalaking halaga. Dahil sa kakapusan sa pera, inilipat si Ella sa pampublikong ospital.

• Marso 26 - Inilagay siya sa isolation room. Hindi nawala ang kanyang ubo, sipon, lagnat at pananakit ng mga kasu-kasuan. Hirap din siyang huminga at lumaki ang kanyang tiyan.

Noong Abril 2019 ang naging kritikal na panahon sa buhay ni Ella na humantong sa kanyang kamatayan:

• Abril 1 - Inilipat siya sa ward section. Sinabihan ng doktor si G. bayani na may Systemic Lupus Erythematosus si Ella.

• Abril 8 - Hirap siya huminga at tumaas ang kanyang blood pressure. Dahil dito, in-intubate siya.

• Abril 9 - Isinailalim siya sa dialysis dahil hirap siyang umihi at may tama na diumano ang kanyang kidneys. May pneumonia na rin siya at para hindi niya magalaw ang kanyang intubation, binigyan siya ng pampatulog.

• Abril 12 - Muli siyang nagising at madalas siyang magreklamo na naiinitan siya. Palagi niya ring hinahaplos ang kanyang tiyan. Nagkaroon din ng blisters ang kanyang kanang paa at ang kanyang mukha ay namanas.

• Abril 13, alas-8:00 ng gabi - Mababa ang kanyang pulso at siya ay nag-agaw buhay. Siya ay ni-revive at naging matagumpay naman ito. Lumobo ang kanyang dibdib at muli siyang nag-agaw buhay makalipas ang ilang minuto. Pagsapit ng alas-8:50 ng gabi, tuluyan nang pumanaw si Ella.

Ayon kay Mang Bayani, “Napakasakit para aking pamilya ng pagpanaw ni Ella. Hindi ko akalain na babawian siya ng buhay sa murang edad. Ang aking anak ay malakas, aktibo, malusog at masiglang bata. Mahilig siyang maglaro kasama ng kanyang mga kaibigan. Nakakapagtaka na matapos siyang maturukan ng Dengvaxia ay bigla nang nagbago ang kanyang kalusugan. Sa napakaikling panahon ay agad nawala ang aking anak.

“Nais kong mapanagot ang mga taong mayroong kinalaman sa pagpapalaganap ng Dengvaxia vaccine nang walang pag-iingat at tamang pag-aaral.”

Ang takot at panlulumo ay kalagayang nalalagpasan at napapalitan ng tapang. Kailangan ang tapang na tanggapin ang anumang pagsubok na dumating. Ang pagtanggap sa pagsubok ay kaakibat ng tapang na ipaglaban ang karapatang maipagtanggol ang kaapihan. Bunsod na rin ng pagmamahal sa kanyang anak, napukaw kay G. Bayani ang katapangang ito. Hiningi niya ang tulong ng PAO at PAO Forensic Team.

Kasama niya kami ngayon na buong tapang na inilalaban sa legal na pamamaraan ang kaso ni Ella at mga kapwa niya biktima. Ang katapangan ay mahalagang hakbang sa pagtahak sa landas ng katarungan.

14-anyos, nagka-tb infection at nabalot ng plema ang puso bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 21, 2022

Ang kalayaan ay bahagi ng ating pagkatao, ngunit may mga pagkakataon sa ating buhay na nagiging balakid sa pagsasakatuparan nito. Sina Gng. Charlyn Ann Gregorio at Reynalyn Almachar, mag-inang taga-Pampanga, ay sinubok ng mga kadahilanang sumagka sa kanilang pagiging malaya.

Si Gng.Charlyn ay naging person deprived of liberty (PDL) at si Reynalyn ay nagkaroon ng matinding karamdaman na nauwi sa isang trahedya. Kapwa sila napagkaitan ng pagkakataon na buong laya na mapaunlad ang kanilang mga sarili at pamilya. Gayunman, kay Gng. Charlyn ay may banaag pang nakikita para sa magandang bukas, subalit kay Reynalyn, ang kagandahan ng bukas na naghihintay sa kanya ay hindi na niya masisilayan sa mundong ito kundi sa kabilang buhay.

Si Reynalyn, 14, ay namatay noong Abril 8, 2019. Siya ang ika-130 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Ayon sa kanyang Certificate of Death, siya ay namatay dahil sa Acute Respiratory Failure (Immediate); Acute Respiratory Distress Syndrome (Antecedent); Pneumonia High Risk (Underlying); at Pulmonary Tuberculosis Disease (Other significant conditions contributing to death).

Ipinagkatiwala ni Gng. Charlyn ang pangangalaga kay Reynalyn sa lola nito na si Gng. Annalyn M. Burlas ng Pampanga. Nasa pangangalaga na ni Gng. Annalyn si Reynalyn mula pagkabata at dahil nakulong ang kanyang ina sa isang pasilidad na nasa pamamahala ng Bureau of Jail Management and Penology (BJMP) mula noong Marso 18, 2019 hanggang Setyembre 23, 2019. Ayon kay Gng. Annalyn, si Reynalyn ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan sa Pampanga noong Abril 8, 2016, Oktubre 21, 2016, at Hunyo 28, 2017. Noong Hunyo 2017, dumaing si Reynalyn ng pananakit ng likod hanggang balakang. Sa tuwing humihinga, parang hinihika siya. Namanas din ang kanyang mukha, hita at paa, at siya ay nagkalagnat. Gayunman, gumaling siya makalipas ang tatlong araw.

Noong Enero 2019 hanggang Marso 2019, nadagdagan ang mga naramdaman ni Reynalyn:

• Enero 5 - Pabalik-balik ang lagnat at pananakit ng ulo ni Reynalyn. Nawawala naman ito sa tuwing pinapainom siya ng paracetamol.

• Marso, ikalawang linggo - Niregla siya at tumagal ito ng isang linggo. Ayon sa kanyang lola, “Labis ang regla niya dahil tumatagos ito sa kanyang napkin. Tumagal ng tatlong araw ang kanyang labis na pagregla.”

• Marso 26 - Namanas ang mukha niya. Nagreklamo rin siya ng labis na pananakit ng ulo.

• Marso 29 at 30 - Bandang alas-10:00 ng umaga, dinala siya ng kanyang lola sa isang ospital sa Pampanga upang patingnan sa espesyalista. Ayon sa doktor, may impeksiyon sa dugo si Reynalyn. Dapat ay i-a-admit siya, subalit dahil ayaw niya, inuwi siyang muli sa bahay at niresetahan ng antibiotics. Pagsapit ng alas-12:00 ng tanghali, hindi siya makakita at hindi niya maigalaw ang kanyang paa, kaya muli siyang itinakbo sa ospital. Isinailalim siya sa x-ray at base sa resulta, kumalat na diumano ang kanyang tuberculosis (TB) infection. Dahil kulang ang pasilidad ng nasabing ospital, ini-refer sila sa ibang ospital na kanila namang ginawa. Muli siyang isinailalim sa x-ray at nalaman na may kumplikasyon sa puso si Reynalyn, kung saan ang puso niya ay nabalutan ng plema. Dinala siya sa isolation room at pinainom ng antibiotics at muli siyang niregla. Noong Marso 30, 2019, muli siyang isinailalim sa x-ray; pareho ang resulta nito.

Ang unang linggo ng Abril 2019 ang naging kritikal na mga araw ni Reynalyn, na humantong sa kanyang kamatayan:

• Abril 2 - Saad ng kanyang lola, “Ang kanyang pwerta ay nagtutubig na parang napaso.” Ayon sa OB-GYN, sanhi lang ito ng init sa kanyang katawan. Niresetahan siya ng antibiotics at umayos ang kanyang kalagayan matapos ang tatlong araw. Nagsuka rin siya ng dugo.

• Abril 7 - Bandang alas-2:00 ng hating gabi, hindi siya makahinga, kaya in-intubate siya. Noong alas-4:00 ng hapon, pinalitan ng mechanical ventilator ang manual pump ng intubation niya. Hindi naging maayos ang lagay niya dahil barado ang mechanical ventilator, kaya ibinalik ang manual pump.

• Abril 8 - Alas-2:00 ng madaling araw, hindi siya makahinga at nag-agaw buhay siya. Sinubukan siyang i-revive ng mga doktor, subalit pagsapit ng alas-3:00 ng madaling-araw, tuluyan nang pumanaw si Reynalyn.

Sa kanyang pagbabalik-tanaw nang may pagdadalamhati, sinabi ng kanyang lola, “Noong 2-anyos pa lamang ang aking apo ay nagka-primary complex siya. Taong 2011 din nang mag-umpisang magpabalik-balik ang kanyang ubo at sipon. Noong 2014 ay nagka-dengue infection siya, gayunman, lumaki siyang masigla.

“Napakasakit para sa amin ng pagpanaw ni Reynalyn. Hindi namin akalain na babawian siya ng buhay nang napakabata. Nakapagtataka na matapos siyang maturukan ng Dengvaxia vaccine ay biglang nagbago ang kanyang kalusugan.”

Maaalala na noong taong 2016 ang unang dalawang turok ng nasabing bakuna kay Reynalyn, subalit ang pagbabakunang ito ay nalaman lamang ng kanyang lola noong 2017, nang ibigay kay Gng. Annalyn ang kanyang vaccination card ng isang health worker sa kanilang lugar.

Isa na naman ito sa maraming kaso ng walang kapahintulutang pagbabakuna na nauwi sa trahedya. Katarungan para sa kaso ni Reynalyn ang inihihinging tulong ni Gng. Annalyn sa PAO at PAO Forensic Team. Sa abot ng aming makakaya, saklaw ng mandato ng aming Tanggapan, hindi namin sila bibiguin.

12-anyos, nagka-UTI, paulit-ulit sumakit ang ulo at nagka-nana sa utak bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | October 14, 2022

Malusog masigla, mahilig sumayaw at mapagmahal. Ganito ang pagkakalarawan ni G. Primo Lomtong ng Taytay, Rizal sa kanyang anak na si Shaira Mae Lomtong. Ang larawang ito ay malayo sa naging kalagayan ni Shaira Mae nang siya ay paulit-ulit na naospital bago pumanaw.

Napakasakit para kay G. Primo ng gunitang ito. Ang higit pang nagpapahapdi sa alaalang ito ay ang ipinagtapat niya na hindi pagbibigay ng halaga sa kanyang sinasabi noon sa mga awtoridad sa ospital. Aniya, “Habang naka-confine ang aking anak, ilang ulit kong sinabihan ang mga doktor at nurses na siya ay nabakunahan ng Dengvaxia, pero hindi man lang ako pinansin ng mga doktor at empleyado ng ospital.”

Si Shaira Mae, 12, ay namatay noong Marso 27, 2019. Siya ang ika-129 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos na hilingin ng kanilang mga pamilya.

Ayon sa kanyang ama, si Shaira Mae ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia: una, noong Abril 12, 2016; pangalawa, noong Oktubre 21, 2016, at pangatlo noong Setyembre 14, 2017 sa kanilang paaralan. Noong Oktubre 2016, ilang araw matapos ang pangalawang pagkakaturok sa kanya ng nasabing bakuna, nag-umpisa siyang makaranas ng pabalik-balik na pananakit ng ulo. Noong Enero at Pebrero 2018, nagreklamo si Shaira Mae ng pananakit ng batok kasabay ng pananakit ng ulo. Naging pabalik-balik pa rin ang mga nararamdaman niyang ito sa mga sumunod na buwan.

Narito ang ilang mga detalye sa mga nangyari kay Shaira Mae mula Pebrero 2019 hanggang sa kanyang pagpanaw noong Marso 27, 2019:

• Pebrero - Matamlay siya. Masakit ang kanyang batok, tiyan at ulo. Madalas niya ring isinusuka ang kanyang mga kinakain at palaging inaantok. Tulog siya nang tulog pagkagaling niya sa eskuwela.

• Huling linggo ng Pebrero - Dinala siya ni G. Primo sa isang ospital sa Taytay, Rizal. Siya ay isinailalim sa iba’t ibang pagsusuri at base sa resulta ng kanyang urinalysis, may urinary tract infection (UTI) siya. Binigyan siya ng antibiotics ng doktor para sa kanyang UTI.

• Unang linggo ng Marso - Muling sumakit ang kanyang ulo at siya rin ay nilagnat. Siya ay matamlay at muling nagreklamo ng pananakit ng batok. May pagkakataon pa ring isinusuka niya ang kanyang kinakain at palaging inaantok.

• Marso 11 at 12 - Sumakit ang kanyang ulo. Pagkatapos nito, nawalan na siya ng malay kaya muli siyang dinala sa ospital. Nilagyan siya ng swero at isinailalim sa iba’t ibang pagsusuri, niresetahan din siya ng pain reliever dahil sa sobrang pananakit ng kanyang ulo. Dahil walang bakanteng kuwarto ang nasabing ospital, ni-refer sila sa isang ospital sa Pasig City. Pumunta sila sa nasabing ospital, pero dahil pumutok ang septic tank du’n, inilipat si Shaira Mae sa isang ospital sa Quezon City noong Marso 12, 2019. Isinailalim siya sa CT scan at may nakitang nana diumano sa kanyang utak.

• Marso 13 at 14 - Inoperahan ang kanyang ulo upang tanggalin ang nakitang nana. Marso 14, 2019 nang matapos ang kanyang operasyon, subalit sa kabila nito ay hindi nila natanggal ang lahat ng nakitang nana. Ayon sa doktor, may kaunting naiwan sa maselang bahagi ng kanyang utak. Hindi diumano nila maaaring tanggalin ang lahat ng nakitang nana dahil delikado at baka tamaan ang kanyang utak. Naging maayos naman ang kanyang kundisyon sa mga sumunod na araw.

• Marso 23 - Magkasunod siyang hinimatay. Ito ay nangyari, dalawang minuto lamang ang lumipas nang siya ay ilabas sa ICU at matapos niyang mag-seizure. Pagdating ng gabi, muli siyang hinimatay.

• Marso 25 - Nang iniangat ni G. Primo ang kamay ni Shaira Mae ay malambot na ito. Sinabihan ng doktor si G. Primo na comatose na si Shaira Mae. Isasailalim dapat sa CT scan si Shaira Mae, bandang alas-8:00 ng umaga nang mawala ang pagtibok ng kanyang puso. Siya ay ni-revive at naging matagumpay naman ito, subalit comatose pa rin si Shaira Mae. Pagkatapos nito, na-CT scan siya at base sa resulta, kumalat na ang nana sa kanyang ulo. Hindi na rin stable ang kanyang vital signs.

• Marso 27 - Nag-agaw buhay si Shaira Mae bandang alas-3:00 ng madaling-araw at pagdating ng alas-3:40 ng madaling-araw, tuluyan na siyang pumanaw.

Ani Mang Primo, “Sa napakaikling panahon, nawala ang aking anak. Hindi ipinaliwanag sa akin kung ano’ng puwedeng maging epekto ng nasabing bakuna sa kalusugan ng aking anak. Bago siya mabakunahan ng Dengvaxia, inabutan niya lamang ako ng kapirasong papel na dapat kong pirmahan upang magbigay-pahintulot na siya ay maturukan ng Dengvaxia vaccine. Bilang magulang at sa kagustuhan kong mabigyan ng proteksyon ang aking anak laban sa dengue infection, pinirmahan ko ang nasabing papel. Bukod sa sinabing bakuna sa dengue ang ituturok sa kanya, hindi na ako sinabihan kung kailan ang pagbabakuna sa aking anak, kaya hindi ko siya nasamahan nang binakunahan siya. Maliwanag na ako at ang aking pamilya ay napagkaitan ng pagkakaton na malaman ang epekto ng nasabing bakuna sa aking anak.”

Noong Marso 25, 2019, pinakain pa ni Mang Primo si Shaira Mae. Walang nag-akala sa mag-ama na dalawang araw pagkatapos nito ay may magpapaalam na isa sa kanila. At dahil ‘yun ay “huling paalam,” wala nang ganitong pagkakataon na maibabalik sa mag-amang Lomtong. Gayunman, kami sa PAO at PAO Forensic Laboratory Division na kanilang nilapitan ay patuloy sa masigasig na paglaban ng kaso ni Shaira Mae sa legal na pamamaraan. Kami ay umaasa na ang matatamong katarungan sa dulo ng labang ito ay makakapagpagaan sa bigat na hatid ng alaala sa pamilya Lomtong ng naturang “huling paalam.”