14-anyos, 3 beses naturukan ng Dengvaxia, hirap huminga at dead-on-arrival dahil sa bakuna

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | November 18, 2022

Lahat ng mga anak ay itinuturing na mutya ng kanilang mga magulang. Anuman ang kanilang mga katangian at kakayahan o kung may kakulangan man sa mga ito ay hindi nakakapagpabago sa pagtingin ng mga magulang sa kanilang mga anak.

Sa mga pagkakataon naman na walang pagsidlan ng tuwa ang mga magulang dahil hitik sa magaganda at mabubuting katangian ang kanilang mga anak, masasabing sila ay mapalad na nabiyayaan ng kayamanan. Kabilang sa mapapalad na magulang na ito sina G. Jonathan at Gng. Dely Fillarca ng Bulacan sa pagkakaroon ng huwarang anak na si Mary Joy Fillarca.

Ayon sa salaysay ng mag-asawang Fillarca tungkol kay Mary Joy, “Ang aming anak ay malakas, aktibo, malusog at masiglang bata. Mahilig siyang maglaro ng basketball. Matulungin siya sa gawaing bahay at tinutulungan din niya kami sa pananahi ng ibebentang basahan.”

Kung ang salaysay nina G. at Gng. Fillarca ay nagtapos sa sinabi nila sa taas, ang maganda nilang kapalaran ay magpapatuloy sa kanilang katandaan. Subalit, may walang kasing-pait itong kadugtong. Salaysay ng mag-asawa, “Hindi namin akalain na babawian siya ng buhay nang napakabata.”

Si Mary Joy, 14, ay namatay noong Mayo 6, 2019. Siya ang ika-134 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Si Mary Joy ay hindi na umabot nang buhay noong siya ay isinugod sa isang ospital sa Bulacan.

Ayon sa kanyang mga magulang, si Mary Joy ay, “Naturukan ng bakuna kontra dengue sa kanyang paaralan sa Bulacan. Sa aming pagkakaalam, noong una ay dalawang beses lamang siyang naturukan ng Dengvaxia. Una, noong ika-29 ng Hunyo 2016 at pangalawa noong ika-13 ng Setyembre 2017. Subalit nang kami ay kumuha ng katibayan ng pagbabakuna mula sa Center for Health Development ng Department of Health, napag-alaman namin na tatlong beses pala siyang nabakunahan. Una, noong Hunyo 24, 2016, pangalawa, noong Pebrero 24, 2017, at ikatlo, noong Setyembre 7, 2017.”

Matapos maturukan ng unang bakuna, si Mary Joy ay nakaranas ng pasulpot-sulpot na pananakit ng ulo. Noong magtatanghali ng Mayo 5, 2019, nagkaroon siya ng lagnat. Pinainom siya agad ng gamot at pagkagising niya ay nawala ang kanyang lagnat. Noong Mayo 6, 2019, alas-8:00 ng umaga, napansin ni Gng. Fillarca na inom nang inom ng tubig si Mary Joy. Tinanong niya ang kanyang anak kung bakit siya inom nang inom ng tubig, sagot naman ni Mary Joy, masakit diumano ang dibdib niya. Matapos nu’n ay napansin ni Gng. Fillarca na nahihirapan na siyang huminga. Nang tanungin niya si Mary Joy, nagreklamo ito na sumisikip ang kanyang dibdib at hirap siyang huminga. Siya ay agad namang isinugod sa ospital gamit ang tricycle ng kanilang pamilya. Habang sila ay nasa daan papuntang ospital at sakay ng tricycle, napansin nilang hindi na humihinga si Mary Joy. Hinipan ng kanyang magulang ang kanyang bibig upang bumalik ang kanyang paghinga, subalit hindi na ito nakatulong. Nang dumating sila sa ospital, agad siyang kinabitan ng oxygen ng mga doktor at sinubukang i-revive. Matapos ang ilang beses na pagtatangkang isalba ang buhay ni Mary Joy, sinabihan sila ng doktor na bigo sila, at du’n idineklarang dead-on-arrival ang kanilang anak.

Ayon kina G. at Gng. Fillarca, “Napakasakit para sa aming pamilya ng pagpanaw ni Mary Joy. Kailanman ay hindi pa siya nagka-dengue o nagkasakit nang malubha at kinailangang maospital, maliban na lamang noong siya ay 11-anyos nang mahulog siya sa puno.

“Pumayag kaming pabakunahan siya ng Dengvaxia sa kagustuhan naming siya ay maproteksyunan laban sa dengue infection. Sinabihan lamang niya kami na kailangan naming pirmahan ang papel na kanyang iniabot sa amin upang magbigay-pahintulot sa pagbabakuna sa kanya ng Dengvaxia. Hindi kami sinabihan kung kailan ang mga araw ng pagtuturok sa kanya ng Dengvaxia. Maliwanag na napagkaitan kami ng oportunidad na malaman kung ano’ng puwedeng maging epekto ng nasabing bakuna sa kalusugan ng aming anak. Dahil dito, nais naming mapanagot ang mga taong mayroong kinalaman sa pagpapalaganap ng Dengvaxia vaccine nang walang pag-iingat at tamang pag-aaral.”

Si Mary Joy at tulad niyang mga biktima ay kayamanan, hindi lamang ng kanilang mga pamilya kundi ng buong bayan. Kaya ang dismissal kamakailan ng ilan sa mga Dengvaxia cases sa kadahilanang hindi sila nabigyan ng Dengvaxia card na inamin naman sa “congressional hearings” ng mga nasasakdal (hindi lahat ay may card) ay tila pagbabalewala sa halaga ng kanilang buhay at maiaambag sana sa pagpapaunlad ng kanilang mga pamilya at ating bayan.

Kami sa PAO at PAO Forensic Laboratory Division ay patuloy na ipaglalaban ang ipinagkatiwalang Dengvaxia cases sa amin bilang pagpupugay sa kahalagahan nila Mary Joy. Sa pagpapahalagang ito ay kasama ang patuloy naming pagpupunyagi para sa nasabing mga kaso sa hukuman sa kabila ng mga balakid sa pagkakamit ng katarungan.

Nananalig ang aming tanggapan na sa awa ng Poong Maykapal at sa tamang kapasiyahan ng mga kinauukulang nabigyan ng responsibilidad na maggawad ng hustisya ay makakamit ng mga biktima ng Dengvaxia ang katarungang minimithi sa kabila ng mga nakaambang balakid at suliranin.

16-anyos, nagwala at nagkabutas sa baga bago namatay sa Dengvaxia

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | November 11, 2022

Matinding sakit sa kalooban ang nararamdaman ng mga magulang na may mga anak na sa kabila ng pagkakaroon ng karamdaman ng huli ay nagagawa pang paghinalaan ng masama ng kapwa. Ganito ang naranasan nina G. Dennis Montales at Gng. Arnie Macapagal ng Pampanga, mga magulang ng yumaong Dengvaxia vaccinee na si Erica Montales.

Ayon kina G. Dennis at Gng. Arnie, “Sinabi namin na naturukan ng Dengvaxia ang aming anak, subalit sinabi lang ng doktor na walang kaugnayan ‘yun sa kanyang kondisyon. Sinabihan pa kami na baka nagdodroga ang aming anak at ipa-drug test siya, at dapat dalhin siya sa mental hospital. Kami ay labis na nagulat sa sinabi ng doktor dahil hindi naman nagdodroga ang aming anak. Normal siyang bata at maayos namin siyang nakakausap.”

Si Erica, 16, namatay noong Abril 24, 2019 at ang ika-133 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Ang sanhi diumano ng kanyang pagkamatay ay Multiorgan Dysfunction Syndrome (Renal, Hepatic, Disseminated Intravascular Coagulopathy (Immediate Cause), Nephrotic Syndrome (Antecedent Cause) at Idiopathic (Underlying cause).

Si Erica ay tatlong beses naturukan ng Dengvaxia sa kanilang paaralan. Una, noong Abril 8, 2016; pangalawa, noong Oktubre 10, 2016; at pangatlo, noong Hunyo 19, 2017. Ikatlong linggo ng Marso 2019 nang magkalagnat si Erica. Masakit din ang kanyang tiyan at ulo; nagtatae rin siya. Dahil dito, dinala siya sa isang ospital sa Pampanga at sinuri ang dumi at dugo niya, subalit hindi nalaman ng kanyang mga magulang ang resulta. Matapos resetahan ng antibiotics, agad na pinauwi si Erica. Bumuti naman ang kanyang pakiramdam matapos uminom ng nasabing reseta. Gayunman, siya ay muling nagkasakit at lumubha ang kanyang kalagayan hanggang siya ay bawain ng buhay.

Narito ang ilan sa mga detalye:

• Abril 19 at 20, 2019 - Muli siyang nilagnat. Masakit ang kanyang ulo at tiyan, at nagsusuka siya ng malapot na kulay berde. Muli siyang dinala sa ospital noong Abril 20 (tanghali). Mababa ang kanyang blood pressure. Kinagabihan, ni-refer siya sa ibang ospital dahil hindi maganda ang kalagayan niya. Nanatiling mababa ang kanyang presyon ng dugo at nawawala ang kanyang pulso. Sa nilipatang ospital, nangyari ang nabanggit sa unahan ng artikulong ito na diumano ay sinabihang baka nagdo-droga si Erica. Nagwawala rin siya, kaya tinurukan ng pampakalma, subalit nanginig siya.

• Abril 21, 2019 - Under observation si Erica, itinali siya dahil nagwawala pa rin. Pagsapit ng alas-5:00 ng madaling-araw, sinabihan ang kanyang mga magulang na kailangang ilipat siya sa intensive care unit (ICU), subalit hindi siya nakalipat. Inaapoy siya ng lagnat at alas-7:00 ng umaga, nagsisigaw at nagwawala siya. Labis ang sakit ng kanyang ulo. Wala ring bisa ang pain reliever na ibinibigay sa kanya. Hindi pa rin normal ang kanyang blood pressure. Siya ay humihingi rin ng yelo at malamig na tubig dahil mainit ang kanyang pakiramdam.

• Abril 22, 2019 - Hindi na siya nakakatulog at mataas pa rin ang kanyang lagnat. Umuurong ang kanyang dila at ito ay kanyang hinihila. Biyak-biyak ang mga labi niya at sigaw pa rin siya nang sigaw dahil sa sakit ng kanyang ulo. Palagi rin siyang humihingi ng tubig. Itinatanong niya kung anong nangyayari sa kanya dahil wala siyang lakas, gustuhin man niyang magsalita at gumalaw nang normal.

• Abril 23, 2019 - Lalo siyang humina. Mas tumaas ang kanyang lagnat, masakit ang kanyang ulo at hindi na niya maigalaw ang kanyang katawan. Sabi ng doktor, kailangang i-bone marrow test siya para malaman ang kanyang sakit, pero hindi naman ginawa ng doktor. Lantang gulay na siya at hindi na siya maayos na makapagsalita. Tumitirik na ang kanyang mga mata. Hindi pa rin sinasabi ng doktor sa kanyang mga magulang kung ano ang sakit niya. Pagsapit ng alas-6:00 ng gabi, hindi na siya makahinga. Siya ay in-intubate at dinala sa ICU. Sabi ng mga doktor, kumalat na ang impeksyon sa katawan niya; umakyat sa kanyang ulo. Dagdag pa nila, may nakitang butas sa baga niya, base sa resulta ng x-ray na isinagawa nang araw ‘yun.

• Abril 24, 2019 - Nag-agaw-buhay siya at tuluyan nang pumanaw nang alas-11:30 ng umaga.

Salaysay nina G. Dennis at Gng Arnie, “Napakasakit para sa amin ng pagpanaw ni Erica. Siya ay malakas, aktibo, malusog at masiglang bata. Mahilig siyang maglaro ng volleyball at sumayaw. Kailanman ay hindi pa siya nagkasakit na kinailangang maospital, maliban na lamang nitong kamakailan kung saan siya ay nagkasakit nang malubha at isinugod namin sa ospital.”

Ibinahagi rin nila na, “Gusto ng mga doktor na i-autopsy ang aming anak sa nasabing ospital. Hindi kami pumayag sa takot na pagtakpan nila ang tunay na rason ng pagkamatay ni Erica.

“Hindi nila pinansin ang sinabi naming naturukan ng Dengvaxia ang aming anak, at noong namatay siya, nakita naming nataranta ang doktor nang muli naming sabihin sa kanila na naturukan siya ng Dengvaxia. Habang nakaburol si Erica, pinuntahan kami sa bahay ng mga taga-DOH at iminungkahi ang pagbibigay sa amin ng halagang P50,000. Sinabihan pa kami na huwag nang ipa-autopsy ang aming anak. Hindi namin tinanggap ang nasabing halaga dahil pursigido kaming magpa-autopsy sa PAO upang malaman namin ang tunay na sakit at sanhi ng kanyang pagkamatay.”

Nakakalungkot na sa katulad nilang namatayan ay inaalok pa ng napakaliit na halaga para hindi na ipursige pang malaman ang sanhi ng kamatayan ng kanilang minamahal na anak. Nakakahanga ang kanilang paninindigan na makuha ang hustisya para sa kamatayan ni Erica sa kabila na alam nilang malalaking tao ang kanilang makakasagupa. Ang kanilang paninindigan na sa PAO humingi ng libreng forensic services at serbisyong legal ay aming tinugunan, at patuloy na ipinagkakaloob ang huli sa mga pagdinig sa korte.

Ang katulad na paninindigan ng mga pamilyang patuloy na inilalaban ang mga biktimang mahal nila sa buhay ang patuloy din naming inspirasyon sa pagpupunyagi sa mga kasong may kaugnayan sa nasabing bakuna.

Magulang ng 12-anyos na namatay sa Dengvaxia, pursigidong mapanagot ang nasa likod ng pagbabakuna

ni Atty. Persida Rueda-Acosta - @Daing mula sa hukay | November 4, 2022

May mga tagpong hindi kailanman mabubura sa alaala ng bawat pamilya. Para sa pamilya Benaro, ito ay may kaugnayan sa mahal nilang kapamilya na si Nicole Benaro.

Salaysay nina G. Rolando at Gng. Rocelyn Benaro ng Quezon City tungkol sa anak nilang si Nicole, “Napakalambot ng buong likod na bahagi ng kanyang katawan. Awang-awa kami sa kanya dahil alam naming labis ang kanyang paghihirap. Ang tiyan niya ay napakatigas, subalit ang buong katawan niya naman ay malambot. Sadyang kalunos-lunos ang naging kalagayan ng aming anak.”

Si Nicole, 12, namatay noong Abril 15, 2019, ang ika-132 sa mga naturukan ng Dengvaxia na under Clinical Trial Phase 3 (WHO, Peter Smith) at nakaranas ng sintomas na kasama sa common pattern of four serious adverse effects (anaphylactic allergic reaction, viscerotropism (pamamaga, paglaki at pagdurugo ng laman-loob), neurotropism (pamamaga at pagdurugo ng utak), and increase in severity of dengue disease) na sumasang-ayon sa Sanofi Declaration of Four (4) Identified and Expected Risks in its Submission for Authorization sa Food and Drug Administration (FDA) {22 Disyembre 2015} - na sumailalim sa forensic examination ng PAO Forensic Team, pagkatapos hilingin ng kanilang mga pamilya. Ang sanhi diumano ng kanyang pagkamatay ay Multiorgan Dysfunction Syndrome (Renal, Hepatic, Disseminated Intravascular Coagulopathy (Immediate Cause), Nephrotic Syndrome (Antecedent Cause) at Idiopathic (Underlying cause).

Si Nicole ay naturukan ng Dengvaxia sa health center sa kanilang lugar noong Setyembre 8, 2017. Saad ng kanyang mga magulang, “Pumayag kami na mapabakunahan ang aming dalawang anak na sina Nicole at Nadine dahil sa pag-aakalang makabubuti ito sa kanila.” Naalala ng mag-asawang Benaro na noong huling linggo ng Mayo 2018 ay lumaki ang leeg ni Nicole na parang may beke, pagkatapos ay namaga ang kanyang mata hanggang sa ibaba ng kanyang katawan.

Pinatingnan siya sa albularyo at sa mga sumunod na buwan, nadagdagan ang mga nararamdaman ni Nicole. Narito ang ilang mga detalye:

• Hunyo - Si Nicole ay na-diagnose na mayroon diumanong Nephrotic Syndrome. Na-confine siya sa isang ospital sa Quezon City. Matapos ang isang linggong gamutan, nawala ang manas niya, pero binigyan siya ng prednisone, enalapril at calcium carbonate para sa kanyang maintenance. Pinababalik din sila ng doktor para sa buwanang check-up.

• Agosto 13 - Pina-check-up ulit siya sa nasabing ospital dahil pa rin sa pamamanas niya. Binigyan siya ng karagdagang gamot na amoxicillin. Umayos ang kalagayan niya, ngunit bumalik ang pamamanas niya.

• Oktubre 13 - Dinala ulit siya sa naturang ospital. Isang linggo siyang naka-confine, pero pinauwi siya pagkaubos ng kanyang antibiotics dahil prone diumano siya sa impeksyon at baka mahawa siya sa mga pasyente na may ibang sakit sa nasabing ospital.

• Nobyembre 26 - Muli siyang dinala sa ospital para sa kanyang buwanang check-up. Isa lamang ito sa follow-up check-up niya. Bago siya dalhin du’n, inuubo na siya nang isang linggo. Nagsimula na ang pasulpot-sulpot na pagpasok niya sa eskuwelahan dahil sa mga sakit na nararamdaman niya. Manas pa rin siya at pinayuhan sila na ipasailalim siya sa renal biopsy; sobrang mahal ang bayad dito kaya hindi nila naipagawa.

• Disyembre 6 - Bumalik sila sa ospital para sa buwanang check-up ni Nicole. Sobrang manas na niya at lumaki ang kanyang tiyan. Pareho pa rin ang sinabi ng doktor na ipagpatuloy ang pag-inom ng kanyang antibiotics at mga maintenance.

Mula Enero hanggang Abril 2019 ang naging mga kritikal na sandali ni Nicole hanggang sa siya ay pumanaw noong Abril 15, 2019:

• Enero 3 - Ibinalik siya sa ospital, manas pa rin ang buo niyang katawan at nagtataka na sila kung bakit hindi nawawala ang kanyang pamamanas kahit siya ay binibigyan ng gamot para rito. Sinabihan ulit sila na isailalim siya sa renal biopsy. Dahil pa rin sa kakulangan ng pera ay hindi nila ito naipagawa. Binigyan muli siya ng antibiotics at pinauwi na sila.

• Enero 10 - Dahil manas pa rin ang buo niyang katawan, sinabihan sila na si Nicole ay mayroon nang steroid dependent and relapse, subalit itinuloy pa rin ang pagbibigay sa kanya ng steroids.

• Pebrero 7 - Muli siyang na-confine sa ospital at nagtagal du’n nang isang linggo. Binigyan siya ng albumen (pampaihi) dahil sobra na ang kanyang pamamanas. Binigyan siyang muli ng iba pang gamot, subalit hindi bumubuti ang kalagayan niya. Nagkaroon siya ng pneumonia, kaya binigyan siya ng antibotics. Naibsan naman ang kanyang manas, subalit hindi nawala ang kanyang ubo. Pagkatapos ng isang linggo, pinauwi na rin siya.

• Marso 31 - Muli siyang dinala sa ospital. Grabeng sakit ang naramdaman niya nang panahong ‘yun dahil sumasakit ang kanyang mga buto sa ibabang bahagi ng kanyang mga paa. May mga butas sa kanyang mga paa, kung saan may lumalabas na tubig sa sugat na naging resulta ng pagkakamot niya tuwing siya ay nangangati.

• Abril 6 - Lumabas sila ng ospital dahil pinayuhan ng doktor na baka mahawa si Nicole sa sakit ng ibang mga pasyente kung magtatagal pa siya ru’n.

• Abril 10 - Nag-seizure siya nang alas-4:30 ng madaling-araw, naulit ang kanyang seizure bandang alas-4:45 ng madaling-araw. Nagpasya ang mag-asawang Benaro na dalhin siya sa ospital. Habang nasa taxi sila, nag-seizure siya sa ikatlong pagkakataon. Pagdating nila sa nasabing ospital, nilagyan siya ng suwero at sinabihan sila na lalagyan siya ng tubo at nasogastric tube (NGT) at kinabitan din siya ng catheter. Sa mga sumunod na araw, lumala ang kalagayan niya. Hirap na siyang huminga hanggang sa dinala na siya sa intensive care unit (ICU).

• Abril 15 - Nanatili si Nicole sa nasabing ospital hanggang sa siya ay bawian ng buhay ng petsang ito.

Pagsasalaysay ng kanyang mga magulang, “Maayos ang kalusugan ni Nicole at hindi pa siya nagkakaroon ng dengue bago siya maturukan ng Dengvaxia vaccine. Malaki ang paghihirap ng aming anak nang mga panahong nasa ospital siya. Napakasakit nito para sa amin, kaya nais naming mapanagot ang mga taong mayroong kinalaman sa pagpapalaganap ng Dengvaxia vaccine nang walang pag-iingat at tamang pag-aaral.”

Ang nagpapabigat pa sa patuloy na pagdadalamhati nila ay ang matinding pag-aalala sa isa pa nilang anak na nabakunahan din. Hirap sila sa buhay at nasa isip nila ang naging paghihirap noon ni Nicole na maaaring maranasan din ng isa pa nilang anak. Hindi na nila muli pang kakayanin kung ang isa pa nilang anak na ipinagkatiwalang mabakunahan ng Dengvaxia dahil sa sinasabi nilang makabubuti sa kanila ay makaranas din karamdamang dulot ng nasabing bakuna. Kaya ang inilapit nilang hiling sa PAO at PAO Forensic Team ay para sa katarungan, hindi lamang kay Nicole kundi sa kapatid niyang ito at sa lahat ng katulad nilang biktima.

Kalakip nito ang kanilang taimtim na dasal na makamit ang katarungan at malayo sana sa kapahamakan ang isa pa nilang anak, gayundin ang iba pang mga batang naturukan ng Dengvaxia. Kasama nila ang PAO hanggang sa makamit nila ang katarungan na kanilang minimithi at ipinagdarasal.